چرايي تاسيس دانشکده ي هنر و سلامت؟

ظهیر مظلومی نژاد

استاد دانشگاه،  قائم مقام مشارکت هاي اجتماعي دانشکده علوم پزشکي نيشابور

«تا کي غم اين خورم که دارم يا نه»

وقتي دو واژه «هنر» و «سلامت» در کنار هم قرار مي گيرند به ياد دو کلمه «شعر» و «رياضيات» مي افتم که بسياري ارتباط اين دو را از من پرسيده اند. اين واژگان گر چه به ظاهر بي ارتباط هستند اما در حقيقت رابطه اي عميق و زير پوستي دارند مثلا اين که در هر دو کلمه ي رياضيات و شعر، نظم حرف اول را مي زند. مدتي است و مخصوصا در يک سال اخير شهر نيشابور با دانشکده علوم پزشکي اش سخني تازه مي گويد: سخن از «هنر و سلامت»!…

نخستين روزهايي که اين دو واژه در کنار هم آمد، بودند کساني که درک نکردند، مراد از ترکيب اين دو واژه چيست. رئيس دانشکده علوم پزشکي نيشابور که پزشک تحصيل کرده ي اروپا و فرانسه است و از ترکيب ريشه هاي شرقي اش و آموخته هايش در غرب، پيشنهاد برگزاري اين جشنواره را داده بود ، مي گفت: «اوائل کار سختي بود که برخي را قانع کند اين ايده (يعني بيان اهداف سلامت از دريچه هنر) هم اجرايي و هم لازم است.» حتي با وجود کمبودهاي تاريخي در زمينه بهداشت و درمان، شهر نيشابور با فرهنگ 8000 ساله اش مي تواند مجري مناسبي براي آن باشد ابرشهري که هرچند دير اما خوشبختانه به تازگي جزء مجمع شهرهاي تاريخي جهان نيز در آمده است.

چند وقت پيش بصورت تصويري مصاحبه اي داشتم با جناب پرفسور صادقي. آن روزها در بحبوحه ي برگزاري جشنواره کشوري «فيلم و عکس سلامت» در نيشابور بوديم فرصت را غنيمت شمردم و مسئله را براي ايشان بازگو کردم. پرفسور صادقي، که علاوه بر اين که يک جراح صاحب سبک برجسته قلب در کلاس جهاني بوده اند، دستي بر شعر و ادب نيز دارند، فورا اين مسئله را درک کرده و فرمودند: «بسيار کار خوب و لازمي است» و اضافه کردند: «اين مسئله در تاريخ کشورمان نيز ريشه دارد و بسياري از پزشکان مانند ابوعلي سينا و مخصوصا آنان که در هنر نيز آراستگي اي داشته اند، با رسم شکلي زيبا و کامل از عضو بيمار بدن، مشکل به وجود آمده و حتي شکل درمان آن را روي همان نمودار تشريح مي کردند.» نمونه ي ديگر که اين پزشک اديب به آن اشاره داشت رباعي مشهور خيام بود:

تا کي غم اين خورم که دارم يا نه

وين عمر به خوشدلي گذارم يا نه

پر کن قدح باده که معلوم م نيست

کاين دم که فرو برم بر آرم يا نه

و معتقد بودند مصرع آخر اين چارانه ي زيبا تعريف کاملي از آنفاکتوس قلبي (ايستايي قلب) است. يعني بيان عام يک اصطلاح علمي به زبان هنر و شعر.

ايشان در باب حمايت تمام قد وزير محترم بهداشت از برگزاري جشنواره کشوري فيلم و عکس سلامت در نيشابور و ارسال پيامي در خور به اين جشنواره نيز افزودند: «من در خارج از کشور از دکتر هاشمي زياد شنيده بودم و امروز هم خوشحال شدم که ايشان تاثير شگرف هنر بر سلامت را به خوبي مي دانند و به فکر استفاده از آن نيز افتاده اند.»

مايلم به عنوان يک استاد رياضيات مثال ديگري هم بزنم: در تدريس رياضيات دانشگاهي هر وقت به مبحث بسط دوجمله اي خيام-نيوتن مي رسم براي دانشجويان توضيح مي دهم که ابتدا تصور مي شد اين بسط را اسحاق نيوتن ابداع کرده است. اما خود اروپايي ها متوجه شدند چند صد سال قبل از نيوتن، خيام نيشابوري به اين بسط پرداخته است و حتي دانشمندي مثل شرف الدين طوسي از نتيجه کار خيام براي شرح يک مسئله رياضي استفاده کرده است… براي اين که اين مطلب را بهتر سر کلاس جا بيندازم رباعي زير را مي خوانم :

اين بسط دوجمله اي که درس من و تست

گويند  که  کرده  است اسحاق  درست

افسوس  کسي   هيچ   به   تاريخ  نجست

کاين  بسط   بود   از   آن   خيام   نخست

که نتيجه اي عميق در يادگيري بسط  خيام توسط داتشجو دارد. البته همه مي دانيم اين جمله که: «گاه تاثير يک فيلم خوب از ساعت ها سخنراني بيشتر است» فرموده ي مقام معظم رهبري است و مي تواند حسن ختام خوبي براي اين بخش از بحث باشد.

پس از برگزاري موفق جشنواره فيلم و عکس سلامت که بعد از همايش بزرگ داشت سالانه خيام در نيشابور بزرگترين همايش برگزار شده در شهرمان بود، با پيشنهاد دکتر محسن عظيمي نژاد رييس دانشکده علوم پزشکي، حمايت مستقيم نمايندگان محترم مجلس و فرماندار نيشابور موافقت اوليه تشکيل دانشکده هنر و سلامت  از وزارت متبوع اخذ شد. اين در حالي بود که قبلا موافقت برگزاري دوسالانه ي جشنواره فيلم و عکس سلامت گرفته شده بود. لذا مسئله پخته تر شد و کار از شکل فصلي يک جشنواره به پرورش نيروي متخصص در هنر و سلامت به صورت پيوسته و مداوم در قالب يک دانشکده درآمد. نکته حائز اهميت وجود بالفعل دانشکده علوم پزشکي و دانشکده هنر در شهر نيشابور مي باشد که وجود توامان اين دو مزيتي است که از امتزاج شان بتوان مطالعات اوليه ي مناسبي براي ايجاد دانشکده سوم؛ يعني هنر و سلامت انجام داد که خوش بختانه جلسات مؤثري هم در اين زمينه تشکيل شد و ادامه نيز دارد. آنچه که بيشتر در نياز جامعه پديدار مي شود نوع محصولات اين دانشکده در آينده هستند. پايه علمي کار دانش آموختگان اين دانشکده بايد بهداشت و درمان باشد اما بتوانند با ارتقاء حس هنري و آموزش توان استفاده از ابزار وآلات مناسب، به صورتي زيبا به بيان يا اجراي عملي مقصود خود در مقوله ي سلامت و بويژه به آموزش مردم بپردازند. اين روزها عدم شناخت مردم از فرصت ها و تهديد ها در مواجهه با مقوله پيشگيري و مراقبت هاي بهداشتي و به طور کل حوزه سلامت از معضلات اساسي کشورمان به حساب مي آيد. اين دانش آموختگان مي توانند به ويژه در حوزه بهداشت، د حوزه درمان، حوزه غذا و دارو، حوزه دانشجويي و فرهنگي، حوزه آموزشي و پژوهشي و در حوزه توسعه منابع مالي، مشارکت هاي اجتماعي و به طور کلي در بدنه دانشگاه هاي علوم پزشکي بسيار مثمر ثمر باشند.

اگر يک پرستار فن عکاسي را خوب بياموزد و از حس هنري خود خوب بهره برد، در زمان اضافه کار خود مي تواند با برداشتن چند عکس مناسب از نوزاد در بيمارستان يا بيان تصويري مشکلات محيط کاري در شاد کردن و بهتر شدن فضاي پيرامون خود نقشي نيکو داشته باشد… عقل سليم مي گويد که بايد به اين سو رفت…