نقش «شادي» در مهار آسيب هاي اجتماعي

ترجمه و تلخيص:‌حبيب اله قرباني ( کارشناس ارشد مطالعات جهان )

نتايج تحقيقي که محققان سوئدي در هفته هاي اخير به دست آورد اند اثبات مي کند که شادي حتي مي تواند در بهبود زندگي ماهي ها موثر باشد. به گزارش خبرگزاري ايرنا، در تحقيقي، ماهي هاي «سالمون» در محيط آزمايشگاهي مورد بررسي قرار گرفتند. سالمون از خانواده ي آزاد ماهيان و تقريبا شبيه ماهي قزل آلا است. ماهي هاي سالمون جوان، براي رسيدن به دوره ي بلوغ، بايد رودخانه ي آب شيرين محل تولد خود را ترک و به اقيانوس مهاجرت کنند. ليکن ترس ناشي از سفر به يک محيط ناشناخته مي تواند موجب استرس و اضطراب شده، تمايل به مسافرت را در آنها از ميان ببرد. محققان اين ماهي ها را با داروي ضد اضطراب درمان کردند. نتايج بهت آوري به دست آمد. شادي باعث شده بود که اين ماهي ها سريع تر شنا کرده و دو برابر ماهي  هاي افسرده، در اقيانوس مسافت هاي جديد و ناشناخته را بپيمايند.

متاسفانه گفته مي شود ايرانيان از نظر شادي در بين 142 کشور جهان در رتبه ي 115 قرار دارند. به عبارت ديگر ايران بيست و هفتمين کشور غمگين دنيا است.

در جوامع انساني، شادي کليد موفقيت است. رضايت از زندگي و اميد به آن، با شادي رابطه ي متقابل دارند. انسان هاي شاد از سلامت عقلي و جسمي بهتري نسبت به انسان هاي حزين برخوردارند. يافته هاي علمي نشان مي دهد که اضطراب و افسردگي در عملکرد و سلامت جسمي انسان نقش مهمي دارد. علاوه براين افسردگي، ويژگي هاي روحي و اخلاقي انسان را تحت الشعاع خود قرار مي دهد.

از روزگار باستان شادي يکي از اهداف اصلي زندگي جمعي بوده است. امروزه نيز زندگي بيشتر مردم در محدوده اي سازمان مي يابد که شاد زيند. طبق تحقيقات انجام شده در حوزه هاي مختلف علوم انساني در مقايسه ي اجتماعات غمگين و بي غم، منافع بيشماري براي شادي به دست آمده است:

1- روابط دوستانه ي مردمي که شاد هستند قوي تر است. مردم شاد بيشتر دوست دارند روابط رضايت بخش و عاشقانه اي در زندگي داشته باشند.

2- عملکرد ايمني بدن انسان هاي شاد بهتر است. به عبارت ديگر ويروس ها در صورت انتقال به بدن اين افراد، کمتر مجال قدرت نمايي و ايجاد بيماري دارند. هلند به عنوان هشتمين کشور شاد دنيا، رتبه ششم پايتخت اجتماعي و سلامت جهان را به خود اختصاص داده است.

3- مردم شاد راحت تر مي خوابند.

4- مردمان شاد نسبت به ديگران داراي خلاقيت بيشتري هستند. کشور دانمارک که رتبه ي دوم شادترين کشورهاي دنيا را به خود اختصاص داده است، رتبه ي نخست خلاقيت و کار آفريني را نيز کسب کرده است.

5- مردم شاد وقت بيشتري را براي کمک به يکديگر صرف مي کنند.

6- انسان هاي شاد با نگاهي مثبت مورد قضاوت هم قرار مي گيرند. دوست داشتني بودن، مهارتهاي اجتماعي، هوش، جذابيت فيزيکي، اعتماد به نفس و يا نجابت از ويژگي هايي است که براي اعضاي گروه خود نام مي برند.

7- مردم شاد از کار، ارتباطات اجتماعي يا بازي خود با ديگران، لذت و معنايي متفاوت استنباط مي کنند.

شادي که بي ارتباط با اميد به زندگي نيست، نقش غير قابل انکاري در زندگي جوامع انساني و به تبعيت آن ميزان بهره وري و در نهايت توسعه و پيشرفت دارد. همان گونه که در ماهي هاي سالمون، شادي موجب افزايش دو برابري طي مسافت و تحرک شده بود.

بسياري از آسيب هاي اجتماعي و از جمله اعتياد، به خاطر اين است که عده اي از اعضاي جامعه به دنبال زندگي شاد تر بوده اند. داشتن زندگي شاد هدف همه ي انسان ها است ولي مشکل اين بوده که مسير و ابزار براي نيل به آن اشتباه انتخاب شده است. عوامل گوناگوني موجب مي شوند که انتخاب مسير براي خشنودي با چالش مواجه شود. نابرابري و تبعيض در توزيع فرصت ها، آموزش نامناسب، بي توجهي سياستمداران به نياز جوانان به نشاط و سرور، کمبود فضاهاي ورزشي و فرهنگي و به طور کلي به حاشيه رفتن قانون موجب مي شود که راه هاي مردم به سوي شادماني به باتلاقي از آسيب هاي اجتماعي و بدبختي منتهي شود.

براي رسيدن به شادي و خوشبختي مسيرهاي مختلفي ارائه شده است که از بين آنها رعايت قانون و هنجارهاي مورد وفاق اکثريت از اولويت برخوردار است. البته برخي خوشبختي و شادي را با رفاه اقتصادي هم عرض/ارز هم مي دانند اما عده اي ديگر معتقدند که شادي صرفا با رفاه اقتصادي به دست نمي آيد. در تحقيقات علمي ثابت شده که افراد ثروتمند نسبت به مردم معمولي و متوسط، از زندگي احساس رضايت کمتري دارند. بر اساس يک قول قديمي، ثروت و رفاه لزوما نمي تواند باعث خوشبختي شود ليکن نبود آن قطعا بدبختي را به دنبال خواهد داشت.

افزون بر اين «حمايت اجتماعي» بر خلاف «بي تفاوتي اجتماعي» عامل مهمي در ايجاد جامعه اي خوش و خرم است. بر اساس يک تحقيق که توسط عده اي از جامعه شناسان صورت گرفته است مشخص شد که «حمايت اجتماعي» مي-تواند به شاد زيستن انسان کمک کند. اين تحقيق نشان مي دهد افرادي که از جانب خانواده و دوستان مورد حمايت بوده اند بيشتر از کساني که در حمايت دوستان و خانواده ي خود ترديد داشته اند احساس شادي مي کنند. علاوه براين وقتي شهروندان به حمايت و مسئوليت پذيري سياستمداران نسبت به قانون اساسي اطمينان داشته باشند، شادي در جامعه افزايش پيدا مي کند. حمايت اجتماعي باعث ايجاد اميد و شادماني در زندگي انسان ها مي شود.

هرچند انسان هاي ثروتمند لزوما شاد نيستند لکن تنگ دستان بيش از ديگران تنگدل مي شوند. فقر بيش از همه معلول تبعيض در توزيع مزاياي اجتماعي است. با اين حال اگرچه بين فقر و غم رابطه ي مستقيمي وجود دارد اما سياستمداران برخي کشورها به شيوه هاي گوناگون تلاش کرده اند تاثير فقر را بر افزايش آسيب هاي اجتماعي کاهش دهند. براي مثال هندوستان يکي از فقير ترين کشورهاي دنيا است. در کنار قناعت ناشي از باورهاي مذهبي، هنرمندان باليود با تزريق شور و نشاط در جامعه، موجب شده اند نرخ آسيب هاي اجتماعي در اين کشور بحراني نباشد.

نبود شادي و نشاط از طرفي و از طرف ديگر گسترش فقر و بيکاري باعث گسترش لجام گسيخته ي آسيب هاي اجتماعي مي شود. فقر و انوع ناکامي هاي ناشي از آن، آستانه ي تحمل مردم را در تعاملات خود کاهش مي دهد. به نظر مي رسد يکي از راه هاي کاهش نرخ رشد آسيب هاي اجتماعي در جامعه تلاش براي بازگرداندن نقش حمايتي و مسئوليت پذيري نهادهاي رسمي و غير رسمي در پيشگاه قانون اساسي است. همچنين توجه به برنامه هاي نشاط آور فرهنگي، ورزشي و شادي آفرين مي تواند بخشي از جوانان سرخورده مستعد کجروي را به دامان جامعه بازگرداند. جامعه ي ايران امروزه به شدت افسرده است و نيازمند تزريق نشاط تا بتواند در کنار تعديل آسيب هاي اجتماعي برخي بحران هاي ناشي از رشد انواع انحرافات را مهار کند.