ضیافتی برای گشودن بندها

67 مجرم غیرعمد نیشابور در انتظار رهایی و بازگشت به خانواده

فروغ خراشادی-  یافت افطاری «انجمن حمایت از زندانیان نیشابور» به سنت هر ساله با هدف جمع آوری کمک های مردمی و گلریزان برای آزادی زندانیان جرائم غیر عمد در روزهای پایانی ماه رمضان برگزار شد. در این مراسم که با حضور خیران و مسئولان سامان یافته بود، گلریزان 250 میلیون تومان وجه نقد، که بخشی از آن در همان شب و قسمتی از آن، از آغاز سال 98 اهدا شده است، دروازه‌های امید را برای تعیین تکلیف 67 زندانی جرائم غیر عمد نیشابوری گشود.

انجمن حمایت از زندانیان که در دوران پهلوی با نام «بنیاد حمایت از زندانیان» دایر بوده، پس از انقلاب نیز در شهرهایی که در آن ها زندان و ندامتگاه وجود دارد، به فعالیت ادامه داده است. با آن که این انجمن زیر نظر قوه قضائیه اداره می شود و چند تن از اعضای آن دولتی-قضایی اند، اما نهادی مردمی است و در بودجه عمومی، ردیف تخصیصی ندارد؛ بنابراین کلیه فعالیت های انسان دوستانه‌ی آن عمدتا به صورت کمک خیران یا به شیوه خودگردان از راه فعالیت های اقتصادی محدود سامان می یابد.

به گفته مدیرعامل این سازمان مردم نهاد، فعالیت های انجمن در سال قبل با جمع آوری حدود 380 میلیون تومان، منجر به آزادسازی 52 زندانی جرائم غیرعمد شد. این انجمن مدعی ست که زندانیان جرائم غیر عمدی که با پرداخت جریمه امکان آزاد سازی شان میسر می شود، بیش از چند ماه در زندان ماندگار نمی شوند و از روزی که حکم آن ها قطعی شده و راهی زندان می شوند، انجمن حمایت از زندانیان نسبت به آزادسازی آنان اقدام می کند.

مطابق اساسنامه، این انجمن در جهت کمک به زندانیان و خانواده آنان و نوپروری و اصلاح زندانیان و همکاری با زندان‌ها و موسسات تامینی و تربیتی و مراکز مراقبت پس از خروج زندانیان فعالیت واقدام می‌نمایند همچنین در شرح وظایفش قید شده که «انجمن به هر اقدام عملی که اهداف انجمن ایجاب کند موظف است»

«خیام نامه» در راستای بررسی فعالیت های انجمن مزبور در نیشابور، شرح وظایف آن وکمک های جمع آوری شده با مدیرعامل این تشکل مردمی گفتگو کرده است. احمد همت آبادی، که وی را به «همت آبادی شورا» می شناسیم، بیش از 10 سال است در سمت مدیریت عامل انجمن حمایت از زندانیان شهرستان مشغول به کار است، او از آزادسازی 952 تَن و پرداخت بدهی 12میلیارد تومانی این افراد ظرف مدت 10 سال، خبر می دهد و حرف های بیشتری هم درباره برنامه های دیگر انجمن برای گفتن دارد.

محدودیت انجمن برای انجام فعالیت های فرهنگی

در اساسنامه انجمن حمایت از زندانیان و دربند اول، کمک به خانوده زندانیان قید شده است؛ انجمن چگونه در راستای دستیابی به این هدف گام برداشته است؟

همه می دانیم وقتی سرپرست خانوار زندانی می شود، خانواده و همسرش دچار مشکل می شوند. مشکل عمده، اقتصادی و تامین نیازمندی های روزانه زندگی ست. در خصوص زندانیان موقت، کمک های نقدی و غیر نقدی به صورت ماهانه انجام می شود. اگر مدت زندانی به سال برسد، انجمن خانواده را به کمیته امداد و اداره بهزیستی معرفی می کند. این کمک ها شامل رسیدگی به شرایط تحصیلی، تامین کتاب، نوشت افزار، پوشاک و ثبت نام بچه های دوره دبستان تا پایان مقطع متوسطه دوم هم می شود؛ به عنوان نمونه سال گذشته 457 فرزند این خانواده ها، تحت پوشش انجمن قرار گرفتند. با این حال با توجه به شرایط سخت اقتصادی ما می دانیم که کمک های دریافتی این خانواده ها برای گذران زندگی شان کافی نیست.

انجمن به رغم امکانات محدود در راستای فعالیت‌های فرهنگی نیز تلاش هایی انجام داده است؛ مثلا در سال 97 برای یکصد نفر از فرزندان زندانیان در دو مقطع متوسطه اول و دوم، به مدت 2 روز آموزش های مهارت های زندگی و پیش‌گیری از بزهکاری و آسیب های اجتماعی برگزار کردیم که با استقبال مواجه شد.

همچنین به مدت 2 روز هم برای 85 تَن از همسران شماری از زندانیان، کلاس هایی برگزار کردیم که بنا داریم این جریان در سال 98 استمرار یابد.

در قبال مجرمان عمد، وظیفه ای نداریم

گروه هدف شما زندانیان جرائم «غیرعمد» و خانوده های زندانیان هستند؛ درباره زندانیان جرائم عمد هم اقداماتی انجام می‌دهید؟

گروهی از زندانیان برای قتل عمد یا سرقت در بند به سر می برند که برای این افراد کمکی از ما ساخته نیست جز این که از اولیای دم رضایت بگیریم. اولیای دم نیز اگر رضایت بدهند و دیه را ببخشند، کار خانواده زندانی راحت است و گرنه یا با دریافت اصل دیه و یا مبلغ توافقی بیشتر، اولیای دم از حکم اعدام منصرف می شوندکه برای تامین این مبلغ هم کاری از ما ساخته نیست و در راستای وظایف انجمن هم نیست بنابراین تهیه تمام و کمال وجه بر عهده خانواده زندانی ست؛ همچنین در خصوص سارقان که باید ردّ مال شود نیز ما وظیفه ای نداریم.

حمایت انجمن از خانواده زندانیان و آزادشده ها

بازسازی شخصیت واصلاح و ارشاد زندانیان و کمک در جهت آموزش حرفه ای به آنان، همچنین کمک به اشتغال زندانیان پس از آزادی با تهیه فرصت‌های شغلی یا کمک مالی از جمله شرح وظایف اساسنامه انجمن حمایت از زندانیان است؛ اقدامات در دست انجام انجمن در این خصوص چیست؟

برای خانواده ها، تفاهم نامه ای با بهزیستی و کمیته امداد منعقد شده تا جهت خوداشتغالی وام قرض الحسنه به آن ها تعلق بگیرد، از سویی ما قراردادهایی هم با سازمان فنی و حرفه ای جهت آموزش و توانمند سازی افراد خانواده‌ی‌ زندانی‌ها داریم تا منجر به ایجاد مشاغل خانگی و درآمد نسبتا پایدار شود.

برای آزادشدگانی هم که شغل شان را از دست داده اند، و مدت ماندگاری شان در زندان بیش از یک سال بوده است، اداره مراقبت های بعد از خروج در استان وجود دارد که طی شرایطی آزادشده را به آن‌ها معرفی می کنیم تا وام اشتغال با یک سال تنفس به او تعلق بگیرد.

فطریه و کفاره به انجمن تعلق می گیرد

در پیام های متعددی که در فضای مجازی از سوی انجمن حمایت از زندانیان منتشر شده، به مردم توصیه می شود تا نذرها، فطریه، کفاره و سایر وجوهات را برای کمک به زندانیان جرائم غیر عمد اختصاص دهند؛ علاوه بر کمک های مردمی از چه راه های دیگری به تامین نیازهای مالی انجمن می پردازید؟

لازم می دانم به این نکته اشاره کنم که طی استفتائاتی که از مراجع تقلید داشته ایم، اکثریت قریب به اتفاق اعلام کرده اند که مردم می توانند فطریه، کفاره، نذرها، سهم امام، سهم سادات و زکات را به این امر اختصاص دهند. بنا بر این شماره کارت «6037991199531330» و شماره حساب «0207454550001» نزد بانک ملی  مرکزی برای پرداخت وجوهات در اختیار مردم است. اما علاوه بر خیرینی که وجوه نقد پرداخت می کنند، شماری هم از راه های غیر نقدی مدد می رسانندکه منجر به درآمد می شود؛ یک نمونه آقای حسینی که «پارکینگ آزادی» را هبه کرده اند تا درآمدش در اختیار انجمن قرار گیرد  و مهندس احمدی مدیرعامل شرکت مجتمع فولاد که خود از اعضای هیات مدیره اند، درآمد نانوایی و خشکشویی فولاد را به انجمن اختصاص داده اند. از سویی آشپزخانه ای که غذای زندان را تامین می کند متعلق به انجمن است و ماهانه 5 میلیون تومان سود عاید انجمن می کند. علاوه بر مواردی که ذکر شد، اجاره مغازه ها و تاکسی تلفنی حمایت نیز، برای انجمن درآمد زاست.

عدم پرداخت نفقه جرم کیفری ست

جناب همت آبادی! با سپاس از گفتگو با «خیام نامه»، در پرسش آخر از شما می پرسیم: نظر به این که زندانیان مهریه از جمله زندانیان جرائم غیر عمد به شمار می روند و با توجه به قانون جدید، که حکم بر آزادی آن ها داده است، از شمار گروه هدف انجمن حذف می شوند؛ گویا کار شما سبک تر خواهد شد؛ درست است؟

در کنار مهریه، مساله ای به نام نفقه وجود دارد؛ شمار زیادی از افرادی که زندانی مهریه اند، برای پرداخت نفقه هم با مشکل مواجهند. توجه کنید که ناتوانی در پرداخت مهریه جرم حقوقی ست اما عدم پرداخت نفقه جرم کیفری؛ چنانچه سرپرست از پرداخت نفقه ناتوان باشد، طیق قانون جدید هم، همچنان در بند خواهد بود.