نیشابور، شهری برای همه

نخستین همایش مناسب سازی محیط شهری ویژه توان یابان

فروغ خراشادی

نخستین همایش مناسب سازی محیط شهری ویژه «توان یابان»در سالن اجتماعات شهید عابد فرمانداری برگزار شد. همایش یادشده که در 2 اسفندماه جاری سامان یافته بود، باهمکاری شهرداری، بهزیستی، سازمان نظام مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی نیشابور و با حضور و حمایت فرمانداری برگزار شد.

شعار این همایش که اداره بهزیستی شهرستان، دبیراجرایی آن بود، «نیشابور، شهری برای همه» عنوان شد و هدف آن، مناسب سازی محیط شهری ویژه توان یابان مطرح شده بود.

محورهای این همایش بر سه اصل استوار بود: 1) طراحی فضاهای شهری  عرصه های عمومی جهت توان یابان، 2) قوانین و مصوبات مناسب سازی محیط شهری برای معلولان و 3) طراحی ساختمان ها برای توان یابان.

این برنامه که باخیرمقدم فرماندار شیبانی آغاز شد؛ با سخنرانی مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی همراه بود و دو سخنرانی علمی در موضوعات مرتبط با “توان یابان” و شرایط زیستِ شهری را که در آن به سر می برند،  با ارائه «زنده دلان»، دکترای معماری و استادیار دانشگاه آزاد، و «پریان»، دانشجوی دکترای شهرسازی، در خود گنجانده بود. در این همایش، معاون توانبخشی خراسان رضوی نیز حضور داشت و به ایراد سخن پرداخت.

حسن ختام این برنامه،  پس از جمع بندی و ارائه گزارش رئیس اداره بهزیستی و دبیر همایش، مراسم تقدیر از توان یابان برتر شهرستان بود.

انسان معیار زیست پذیری است، نه خودرو!

از آن جایی که هدف همایش، طراحی شهری مناسب برای توان یابان ابراز شده است، چکیده ای از مطالب علمی ارائه شده در این سمپوزیوم را بیان می کنیم؛ نخست به بررسی مفهوم «زیست پذیری شهری» می پردازیم که از سوی پریان، مدیر مرکز مدیریت ترافیک و حمل و نقل هوشمند شهرداری نیشابور بیان شد: بر اساس تعریف، شهری که برای حیات و زیست انسان مناسب باشد، شهر زیست پذیر نامیده می شود؛ این در حالی است که شهرهایی که ما در آن زندگی می کنیم، برای تردد خودرو ساخته شده است!

از سویی شهر زیست پذیر از سوی موسسه سیاست گذاری حمل و نقل «ویکتوریا»، به شهری اطلاق می شود که توسط شهروندان و از سوی گردشگران، قابل درک باشد؛ بر این مبنا، دو شهر ونکوور کانادا و سیدنی استرالیا، به دلایل دسترس پذیری آموزش، بهداشت، مسکن، اشتغال، امنیت، تعاملات و زیرساخت به عنوان زیست پذیرترین شهرهای دنیا انتخاب شده اند.

تعاملات اجتماعی، نخستین شاخص زیست پذیری است

بر اساس شاخص های مطرح شده در سخنرانی «پریان» مهمترین شاخص زیست پذیری، «تعاملات اجتماعی» مطرح شد؛ به عبارتی، در گام نخست، زیست پذیری یک شهر، بر مبنای سادگی در برقراری تعاملات اجتماعی شهروندان آن جامعه سنجیده می شود؛ شاخص دوم اما، امنیت است و سومین، مشارکت زیرساخت های حمل و نقل!

این دانشجوی دکترای شهرسازی ابراز داشت: مولفه ها و رویکردهای زیست پذیری شهری به نوع تفکر و بینش مدیران شهری وابسته است؛ برای داشتن شهری هوشمند، نخستین تصمیم مدیران باید امنیت روانی باشد. بر اساس مدل مفهومی زیست پذیری که از زمان ناپایداری شهری به وجود آمد و خود، مبنای نظریه “توسعه پایدار” شد، توسعه پایدار در گرو عدالت است که نخستین نمود آن، عدالت در دسترس پذیری فضا برای شهروندان است.

اگر عدالت را از مباحث شهری حذف کنیم، محرومیت به همراه خواهد داشت که خود موجب فقر، کاهش مشارکت اجتماعی، آسیب پذیری بیشتر و در چرخه ای معیوب، بازآفرینی فقر و بیماری بیشتر می شود.

مسئولیت پذیری اجتماعی؛ ایجاد فضای مناسب برای معلولان، کودکان، سالمندان، بیماران و زنان باردار

وی در بخش دیگری از سخنرانی اش گفت: از جمعیت 80 میلیونی در سال 95 خورشیدی، 2/19 درصد آن توان یاب بوده اند؛ یعنی 10هزار نفر از جمعیت 431 هزار نفری نیشابور در زمره سالمندان، کودکان، معلولان و زنان باردار محسوب می شدند. اگر این جمعیت را به جای توانمند کردن، حذف کنیم، سرزندگی و آرامش را حذف کرده ایم؛ تصور کنید به پارکی رفته اید که همه مردان جوان یا زنان جوان باشند؛ و تصور کنید به پارکی می روید که در آن از گروه های مختلف سنی و جنسیتی حضور داشته باشند، در کدام یک بیشتر احساس آرامش می کنید؟

پریان در پایان سخنانش، به این نکته توجه داد که : توانمند سازی توان یابان، توانمند سازی جامعه را به همراه دارد.

قوانین و مصوبات مناسب سازی محیط شهری برای معلولان، در قالب ضوابط طراحی مکان های عمومی، ساختمان ها و فضای شهری، محتوای کلام و سخنرانی دکتر زنده دلان بود که در سه اصل “کاربری”، “دست یافتن” و “راه یافتن” مطرح شد؛ این سه اصل در فضای قابل دسترس برای کسانی که از ویلچر استفاده می کنند، برای نابینایان و به طور کلی تمام کسانی که در مفهوم فضای دسترس پذیر کار می کنند، مصداق می یابد.

شبکه سازی، راهبردهای مشارکتی و رویکرد اصلاح نگرش در قانون حمایت از معلولان

در این همایش، دکتر فیروزی، معاون توانبخشی بهزیستی خراسان رضوی، اصطلاح «اکوسیستم اجتماعی» را مطرح کرد و با توجه به مفهوم و کاربرد این اصطلاح، ساختار و رویکرد فکری- نگرشی جامعه را نیازمند تغییر دانست؛ وی بر لزوم شبکه سازی افراد در قالب سازمان های مردم نهاد (سمن) و راهبردهای مشارکتی در خصوص حمایت از معلولان با توجه به قانون سال 96 در حمایت از آن ها تاکید ورزید و ابراز داشت: فصل 2 این قانون که به مناسب سازی اماکن و فضاهای عمومی اشاره دارد، از ضمانت اجرایی برخوردار است و بی توجهی به آن، به انفصال موقت یا دائم از خدمات دولتی می انجامد!

وی همچنین توجه به افراد دارای معلولیت را موجب توسعه یافتگی جامعه عنوان کرد و افزود: نادیده گرفتن بخش عظیمی از جامعه، موجب از هم پاشیدگی اکوسیستم اجتماعی می شود.

نگرانی حاصل وابستگی و ناکامی است

دکتر علی صدر، دبیر همایش، با دیدگاه روان شناختی به مساله معلولیت پرداخت و عنوان کرد: ناکامی مساله ای اساسی در روانشناسی است. حاصل ناکامی خشم است. یا خشم به سمت بیرون و یا خشم درونی. کسانی که قدرت ابراز خشم خود را دارند آن را ابراز کرده و باعث کاهش تنش و استرس خود می شوند و کسانی که قدرت ابراز ندارند دچار استرس های انباشته می شوند که کارایی فردی، خانوادگی و اجتماعی آنها را  کاهش می دهد

به نظر می رسد وابستگی یکی از تم های شخصیتی ما ایرانیان است که علی رغم اینکه دوست داریم وابسته باشیم اجازه نمی دهیم دیگران هم مستقل و متکی به خود باشند و همین امر باعث یک چرخه معیوب عدم استقلال، ناکامی، نگرانی و افت عملکرد را در پی دارد….