شهر خاموش من، آن روح بهاران ت کو؟

آزاده مهدیار

تکرار روزهاي سبز نيشابور، امکان پذير اما نيازمند عزم همگاني

با نزديک شده به بهار و به ويژه روز درختکاري (15 اسفند)، پيگير چند و چون مديريت فضاي سبز فعلي شهر، سرانه فضاي سبز شهروندان و اقدامات انجام شده در اين زمينه شديم.خشک شدن، قطع و قاچاق درختان، آبياري سنتي و مسائلي ديگر از اين دست، لزوم پرداخت مفصل به اين موضوع را پررنگ تر مي کند. رئيس کميسيون خدمات شهري و محيط زيست شوراي شهر به عنوان مسئول، مطلع و کارشناس به سوالات ما پاسخ مي دهد.

هر نيشابوري 4/10 متر فضاي سبز

احمد همت آبادي در مورد سرانه فضاي سبز نيشابور مي گويد: تعاريف مختلفي از فضاي سبز وجود دارد، طبق تعريف جهاني در حوزه محيط زيست اين مقدار بايد بين 20 تا 25 متر مربع براي هر نفر باشد، در ايران طبق بخشنامه وزارت مسکن و شهرسازي بين 7 تا 12 متر قابل قبول است که با توجه به اقليم و آب و هوا در هر ناحيه متفاوت است، ضمن اين که منظور از فضاي سبز، فضاي عمومي است که مردم بتوانند استفاده کنند و باغ هاي خصوصي در اين تعريف نمي گنجد.

به گفته اين عضو شوراي شهر، در نيشابور، اگر باغ هاي شخصي را هم  به آمار اضافه کنيم، قبل از شوراي پنجم 280 هکتار فضاي سبز داشته ايم که به نسبت جمعيت مي شود 4/10 و از زمان شوراي پنجم با توجه به توسعه پارک جوادالائمه، باغرود، سه راه آزادگان و پارک ارغوان، شاهد 8 و نيم هکتار افزايش بوده ايم يعني سرانه هر شهروند، 2 تا 3 دهم متر مربع افزايش پيدا کرده است و به حدود 7/10 متر مربع رسيده است.

همت آبادي افزود: البته اطلاعات فعلي ما هنوز نياز به بازنگري دارد و جامع و دقيق نيست اما فعلا مبنا همين است تا زماني که کل شهرستان هم مساحت سنجي شده و تک تک درختان شناسنامه دار شود.

کاهش فضاي سبز نيشابور در دهه 90

گفتني است در گزارش کميته تحقيق و تفحص از سازمان سيما و منظر شهري، بين سال هاي 90 تا 95 ميزان سرانه فضاي سبز 31/2 مترمربع کاهش يافته يعني از 18/11 به 87/8 رسيده و آمار عنوان شده در سال اخير نشان مي دهد هنوز از سال هاي سبز نيشابور فاصله قابل توجهي داريم.

ميزان فضاي سبز مناطق جنوبي شهر نزديک به صفر است!

رئيس کميسيون خدمات شهري و محيط زيست در ادامه گفت و گو با «خيام نامه»اذعان دارد که اين آمار از فضاي سبز، برخاسته از تعريف واقعي نيست، فضاي سبزي که مردم بتوانند از آن استفاده مي کنند کمتر از اين هاست.

وي در پاسخ به اين سوال که چرا فضاي سبز در جنوب شهر ضعيف تر است مي گويد: پراکنش فضاي سبز متعادل نيست، در برخي مناطق مثل جنوب و جنوب غربي نزديک به صفر است! بعضي جاها مثل شهرک ها هم بالاي مقدار سرانه است، اين عدم توازن مورد نقد شوراي شهر هم بوده و در بودجه 98 سعي مي کنيم در جنوب شهر هم بوستان هاي کوچک را ايجاد کنيم؛ مهم ترين دليل اين است که در شمال شهر اصول و ضوابط شهري رعايت شده ولي در جنوب و جنوب غربي زميني براي احداث فضاي سبز نداريم، بايد يا زمين بخريم و يا از زمين هاي اوقافي که در حواشي نيشابور وجود دارد، استفاده کنيم؛ اين زمين ها هم شکل نازيبايي به شهر داده و هم بلااستفاده مانده، به توافقاتي هم در اين زمينه با اوقاف رسيده ايم ولي قطعي نيست.

فعاليت سازمان سيما و منظر بدون پشتوانه پژوهشي مشخص

اين کارشناس فضاي سبز در رابطه با جاي خالي نگرش علمي در مديريت فضاي سبز مي گويد: علمي سازي يکي از اصلي ترين وظايف سازمان است، من خودم نقد دارم. در حوزه پژوهشي نتوانستيم قدم هايي در خور شان نيشابور برداريم و سازمان از اين جهت به شدت دچار اشکال است.

همت آبادي مي افزايد: اگر بعضي درخت هاي کهنسال را از دست مي دهيم، از اين رو است که برخي گونه ها نبايد کشت مي شده است. اين يعني پشتوانه علمي و پژوهشي مشخصي در شهرداري نيشابور وجود ندارد و بيشتر کاشت گونه هاي گياهي به سلايق مديران ما برمي گردد! در اين رابطه تشکيل اولين کارگروه پژوهشي در شوراي شهر مصوب شد، يکي از مباحث ايده آل شوراي پنجم تشکيل «مرکز پژوهش هاست» که تا به حال در راه اندازي آن  موفق نبوده ايم اما کارگروه مذکور به زودي کار خود را شروع خواهد کرد.

آبي براي استفاده غيرعلمي نداريم

همت آبادي در خصوص نحوه تامين آب فضاي سبز نيز تاکيد مي کند: بايد در موضوع آب مديريت واحد شکل بگيرد؛ بدون تعارف، بايد در نظر داشت که در حال حاضر در بحران به سر مي بريم و در سال هاي آينده قطعا اين بحران تشديد خواهد شد. آبي براي استفاده غير علمي نداريم و اگر به همين شکل فعلي از آب استفاده کنيم اگر نگوييم خيانت ولي قصور غيرقابل بخشش کرده ايم.

وي در خصوص طرح تفکيک آب مورد استفاده در آبياري فضاي سبز از آب شرب مي گويد: اين طرح فعلا در مرحله صفر است،  اکنون صد در صد آبياري ما از آب شرب است، از آب 4 حلقه چاه عميق هم استفاده مي کنيم که باز هم به اعتقاد من فرقي نمي کند و در واقع همان آب شرب است، 30 درصد فضاي سبز ما هنوز با تانکر آبياري مي شود، بايد به سمت آبياري با سيستم تحت فشار حرکت کنيم البته در توسعه 8 هکتاري اخير فضاي سبز، همه سيستم آبياري تحت فشار است، در اين زمينه همچنين بايد به استفاده از پساب و آب هاي سطحي که در خيلي از بارندگي ها از دسترس خارج مي شود نيز روي آورد.

اين عضو شورا که در جلسات علني از منتقدين خشک شدن درختان سطح شهر بود، در اين رابطه اضافه کرد: متاسفانه شهرداري برنامه مشخصي براي تغذيه و آبياري نداشته است و اين روند طي سال ها ادامه داشته و امروز شاهد خشک شدن درختان هستيم که واقعا دردناک است، حال برآنيم تا از مجموعه تجارب مشاورين و دانشگاهيان کمک بگيريم و اميدواريم در سال آينده روند معکوس شود.

خودروهاي حمل چوب بدون مجوز از شهر خارج مي شوند

از همت آبادي در مورد آمار خشک شدن درختان مي پرسم که پاسخ مي دهد: آماري نداريم، چون تدريجي رخ داده اما روند آن در سال هاي اخير بد بوده است.

 وي درباره پديده «قاچاق چوب» هم تصريح مي کند: يکي از مباحث تاسف انگيز نيز قاچاق چوب است، کنترل و نظارت اين فضا در محدوده شهري با شهرداري و سازمان سيما و منظر و خارج از محدوده بر عهده جهاد کشاورزي است که در هر دو حوزه دچار مشکل هستيم. به دليل افزايش قيمت چوب و از طرفي مخالفت خيلي جدي در شمال ايران با قطع درختان، هجمه زيادي به سمت شهرهايي مثل نيشابور وارد شده و درختان قطع و قاچاق مي شوند. از اين پديده با حضور سمن هاي زيست محيطي و دخالت مقام قضايي تا حدي جلوگيري شد و مشارکت مردم و ارائه گزارش هم مي تواند کمک کند.

همت آبادي تصريح مي کند: مبادي ورودي و خروجي شهر بايد کنترل شود، طبق قانون هر محموله چوبي که قصد خروج از شهر را داشته باشد بايد از جهاد کشاورزي و منابع طبيعي مجوز داشته باشد که الان هيچ کدام از ماشين هايي که چوب حمل مي کنند مجوز ندارند و به راحتي از مسير اصلي بين شهري عبور مي کنند و در اين زمينه هنوز اقدام مثبتي را شاهد نبوده ايم.

جريمه 50 شهروند براي قطع درخت در يک سال

همت آبادي در مورد جريمه شهرونداني که اقدام به قطع درخت مي کنند بيان مي کند: بايد با آموزش شهروندي، ارزش و اهميت يک درخت را يادآور شد با اين وجود طبق مصوبه شوراي شهر، جريمه 2 تا 100 ميليون تومان بسته به بن يا سطح طوقه در نظر گرفته شده است و در يک سال اخير بالغ بر 50 نفر جريمه شده اند که بيشتر در بحث ساخت و سازها اين اتفاق افتاده است.

«زهر سمومي که گذشت از سر باغ»

در دهه هاي گذشته شاهد توسعه کوچه باغ هاي نيشابور بوده ايم ولي بعدها اين،  روند متوقف مي شود به گونه اي که در 3 دهه گذشته، نه تنها شاهد افزايش کوچه باغ ها نيستيم، بلکه بخش زيادي از اين ميراث ارزشمند محيطي نيشابور رو به نابودي است.

همت آبادي در اين زمينه مي گويد: در آن سال ها توسعه کوچه باغ ها توسط مردم انجام و مديريت مي شد و دولت و شهرداري دخالتي نداشت و باغ هاي شخصي بزرگي در حاشيه يا مرکز شهر ايجاد شد. اما هر چه به سال هاي اخير نزديک شديم، به دليل افزايش جمعيت، باغات هم تبديل به سنگ و بتن و ساختمان شد، علت آن عدم نظارت متوليان امر بود. در حال حاضر از 80 باغي که در سطح شهر تا همين 10 يا 15 سال پيش وجود داشته، کمتر از 20 باغ باقي مانده که آن هم به شدت رو به تخريب است.

طبق آماري ديگر در سال 90 تعداد 48 باغ در نيشابور بوده که الان به نصف کاهش پيدا کرده است. در سال هاي اخير سعي در تثبيت باغ ها با توافق با مالکان آن ها داشته ايم و اگر صاحبان باغ هاي شخصي به صورت غير قانوني بخواهند قطعاتي را جدا و تبديل به مسکن کنند طبق قانون، شهرداري اختيار برخورد را دارد. در حال حاضر در دهنو و قلعه نو، يعني ضلع غربي نيشابور 25 تا 30 هکتار باغ وجود دارد که ده درصد آن جيزي است که داشته ايم است ولي بايد دست به دامن مالکين شويم و آن را تحت عنوان «کوچه باغ هاي نيشابور» براي گردشگران حفظ کنيم.

وي در پايان اضافه مي کند: از رسانه ها و مردم مي خواهم در اين زمينه مطالبه گر باشند؛ اگر مردم نخواهند همين فضا را هم از دست مي دهيم چراکه شهرداري نتوانسته و نمي تواند آن را توسعه دهد.

70 درصد نهال هاي کاشته شده روز درخت کاري از بين رفت

همت آبادي در مورد برنامه روز درختکاري و اين که 70 درصد نهال هايي که در سال گذشته در اين روز کاشته شد از بين رفتند، مي گويد: امسال تا حدي هدفمند شده است، به اين شکل که هر شهروندي که درخواست کاشت نهال داشته باشد، کارکنان سازمان شهرداري به درب منازل مراجعه کرده و کشت را انجام مي دهند، توزيع رايگان نهال و اين که نهال به دست همشهري سپرده مي شد، تجربه خوبي نبود.