آسیب های فضای مجازی:  اعتیاد به اینترنت و فروپاشی خانواده

اعتیاد مجازی ، استفاده ی بیش ازحد از اینترنت است . تا آنجا که بدون استفاده از آن  فرد احساس کمبود می نماید و روابط او با محیط متاثر ازاستفاده ی مکرر ودیوانه وار فرد شده و از حالت عادی خارج می شود . فقدان روابط پایدار و صمیمی با دیگران ،کمبود اعتماد به نفس و به طورکلی شکست درعرصه های گوناگون زندگی ، زمینه را برای اعتیاد افراد به اینترنت فراهم می کند .

نتایج پژوهش ها نشان می دهد که یکی از دلایل مهم اعتیاد به اینترنت در افرادی که در روابط عمومی کمتری دارند ، به دست آوردن حمایت های اجتماعی است زیرا حمایت های اجتماعی با اعمالی چون ورود به اتاق گفت و گودر میان اعضا در فضای مجازی زودتر به وجود می آید .

این اختلال روانی در کشورهایی که استفاده از اینترنت در آن ارزان و آسان است بسیار مشاهده می شود تا آنجا که بسیاری از خانواده هاو نهاد های اجتماعی را در بر گرفته است . برخی از افراد به ویژه نوجوانان به شکل دیوانه واری وارد فضای مجازی شده و گاهی اوقات 18 ساعت ازعمرخود را در شبانه روزی صرف ورود به فضای مجازی می کنند.

اعتیاد به اینترنت و حتی کار زیاد با اینترنت که در حد اعتیاد نباشد، نتایج و پیامد های زیان بخشی برای فرد و جامعه در پی داشته و آسیب های شدید جسمانی ، مالی ،خانوادگی ، اجتماعی و روانی را به همراه دارد. از پیامدهای اعتیاد اینترنتی می توان به مشکلات خانوادگی و تاثیر آن بر روابط زناشویی ،والدین و فرزندان اشاره کرد .

الف-تاثیر اعتیاد اینترنتی برفروپاشی نظام خانواده

آمار و ارقام و نشان می دهند که اعتیاد به اینترنت  ممکن است به فروپاشی خانواده ،طلاق زوجین از یکدیگر می شود .شاید باور کردن اینکه شخصی همسر خود را فقط به علت ارتباط با فرد دیگر در اینترنت ترک می کند برای کسانی که به اینترنت اعتیاد پیدا نکرده اند وحشتناک برسد ولی این واقعیتی است که هر روز در جامعه ما اتفاق می افتد .

ب- افسردگی و انزوا

بسیاری از افراد ترجیح می دهند که در محیطی آرام و خلوت از اینترنت استفاده کنند تا بهتر بتوانند از اطلاعات آن بهره ببرند و هم با تمرکز وسرعت بیشترازاتصال های طولانی مدت جلوگیری کرده و هزینه های حاصل از آن را کاهش دهند . اما به یاد داشته باشیم که این نوع خلوت گزینی درطولانی مدت ،برخی مشکلات روحی و روانی مانند گوشه گیری و درنهایت افسردگی را در پی خواهد داشت . بسیاری از روان شناسان این نگرانی را دارند که آسان بودن روابط اینترنتی چه بسا افراد را وادار می کند تا آنان زمان بیشتری را به تنهایی بگذرانند و به صورت آنلاین با غریبه ها صحبت کنند ، همچنین با برقراری ارتباط سطحی این کارها را به قیمت از دست دادن گفتگوهای رودررو و ارتباط های فامیلی و دوستانه انجام دهند . لذا ارتباط های اجتماعی ازطریق اینترنت بسیار ضعیف تراز ارتباط های واقعی است و در دراز مدت به انزوای اجتماعی افراد می انجامد .

ج) بحران هویت و سردرگمی در نقش                           

هویت هر آدمی از سه عنصر خود شخص، فرهنگ و اجتماع شکل می گیرد و هر کدام به نوعی در شکل گیری شخصیت آدمی نقش مهم و اساسی دارند. هویت شخصی ، ویژگی بی همتای فرد را تشکیل می دهند . هویت اجتماعی آدمی از تعامل و پیوند با گروه ها شکل می گیرد و در نهایت هویت فرهنگی آدمی متاثر از باورهایی است که در ارتباط انسان با محیط پیرامون او شکل می گیرد.

در فضای مجازی که فرد خود را در نقش ها و شخصیت های مختلف قرار می دهد زمینه را برای آسیب پذیری بیش از پیش فراهم می نماید و موجب چند شخصیتی شدن فرد می شود. نوجوانان و جوانان در این میان از آسیب پذیری بیشتری برخوردارند به خصوص در ایامی که هویت آنها در حال شکل گیری است این خطر بیشتر احساس می گردد.

نوجوانان همواره در دوران بلوغ به دنبال کشف ارزش ها و درونی کردن آنها می باشند و در اینترنت با حجم گسترده ای از اطلاعات روبرو هستند و مجبورند به جستجو برای یافتن هویت گمشده ی خود بپردازند. در این راه پر تلاطم برخی راه را بر خود دشوار و دوران هویت یابی خویش را بیش از پیش با بحران سپری می نمایند.

گاهی برخی از افراد در فضای مجازی با مشخصات غیرواقعی و دروغین وارد صحنه می شوند لذا مردانی هستند که خود را در نقش زن وارد فضای گفتگوهای مجازی کرده و یا زنانی که خود را در نقش مردان جا می اندازند و این سردرگمی نقش ها تاثیرات مخربی بر روح و روان افراد می گذارد.

د) کاهش خویشتن داری

گمنامی و مجهول الهویه بودن کاربران در فضای مجازی از دیگر ویژگی های فضای اینترنتی می باشد که موجب پیدایش آسیب های جدی اخلاقی و روانی در افراد می شود . اشخاص هر نقابی را بر خود می پوشانند و هر چه می خواهند می گویند و از انجام هر نوع عملی ترس و واهمه ای به دل راه ندارند. بدون اینکه نگران رسوایی خود باشند. این ویژگی موجب کاهش خویشتن داری و بازدارندگی کاربران در برابر ناهنجاری های اخلاقی و ضد اجتماعی افراد می شود.

ه ) انحرافات اخلاقی و جنسی

از جمله آثار مخرب فضای ، به وجود آمدن انحرافات اخلاقی و اختلالات جنسی می باشد. در فضای مجازی برخی اوقات مرزهای اخلاقی در هم شکسته می شود و این خود تهدیدی برای فرهنگ ها به ویژه فرهنگ های دینی همچون فرهنگ اسلامی ما می شود. در این میان اگر متوجه فرزندان خود نباشیم ای بسا بیشترین آسیب ها متوجه آنان شود لذا لازم است تا نظارت غیر مستقیم بر اعمال و رفتار آنان در فضای مجازی داشته باشیم.

کلام آخر

فضای مجازی و اینترنت علی رغم فواید بی شماری که دارند معایب و کاستی هایی را نیز در خود گنجانده اند . گسترش ارتباطات ، افزایش دامنه ی اطلاعات ، سرعت تبادل داده ها و … را می توان از فواید آن بر شمرد اما در مقابل گسترش انزوای اجتماعی ، سردرگمی در نقش ها، گسترش شکاف بین نسلی و … را می توان از معایب فضای مجازی و اینترنت دانست . در واقع اینترنت و فضای مجازی همچون چاقویی تیز و برنده می باشد که می توان از آن به نحو صحیح و شایسته ای استفاده کرد و یا در استفاده ی از آن دچار خطا و آسیب به خود و دیگران شد همه ی اینها بستگی به نحوه ی استفاده ما دارد.