هزار توی انتصابات سیاسی – خانوادگی ; «آقازاده»ها چگونه «آقا» می شوند؟!

پیمان صادقی

موضوع انتصابات خانوادگی در مناصب سیاسی و اقتصادی موضوع تازه ای نیست و هر از گاهی با آشکار شدن مصداق های جدید، تنور انتقاد از این شیوه مرسوم اما نا معقول داغ می شود.

برای وارد شدن به هزار توی انتصابات سیاسی– خانوادگی لازم نیست به اطلاعات طبقه بندی شده و محرمانه دسترسی داشته باشید، کافی است نگاهی به روزنامه ها بیاندازید یا جستجوی ساده ای در اینترنت انجام می دهید تا با تعداد قابل توجهی از مناصبی آشنا شوید که توسط نزدیکان و اقوام مدیران ارشد یا حتی میانی تصاحب شده اند.

اگر تا آنجا به عقب برگردیم که رسانه های جمعی به صورت جدی وارد موضوع انتصابات فامیلی شده اند باید یادی کنیم از مهدی خورشیدی آزاد، داماد احمدی نژاد که انتصاب او به سمت مشاور نهاد و دبیر شورای مشاورین رئیس‌جمهور خبر ساز شده بود یا حمید رضا افراشته داماد پروین احمدی نژاد که علاقه ای دو طرفه بین او و مشایی برقرار بوده و تا زمانی که توانست از نفوذ مشایی برای ماندن در مناصب گوناگون بهره برد.

او مدتی مسئولین مشاورین ریاست جمهوری، مسئول همایش های جوانان و نیز سرپرست موسسه آموزشی علوم و فنون کیش بوده است.

هر چند مهدی احمدی نژاد، فرزند رییس جمهور سابق حکم مکتوب و رسمی نداشت اما تاثیر گذاری او بر نهاد ریاست جمهوری و نیز زیر مجموعه های سازمان تامین اجتماعی همیشه مورد بحث بوده است.

شاید نام محمد یاسین رامین کمی آشناتر باشد، فرزند محمد علی رامین معاون مطبوعاتی احمدی نژاد و همسر مهناز افشار، بازیگر سرشناس، که رییس شرکت رشد از زیر مجموعه های سازمان هلال احمر که در دوران تحریم، واسطه واردات دارو بود.

یا اگر نظری به خانواده حداد عادل داشته باشیم با نام فریدالدین حداد عادل فرزند رییس سابق مجلس مواجه می شویم. فریدالدین حداد سابقه معاونت آموزشی دانشکده علوم سیاسی امام صادق(ع) و ریاست موسسه فرهنگ را در کارنامه دارد همچنین افتخار عضویت در شورای سیاست گذاری چندین نشریه نامدار اصول گرا به او داده شده است.

هر چند که این مناصب مستقیما دولتی و حکومتی نیست اما می توانند رزومه ساز باشند از طرفی نیاز نشریات و برخی موسسات به نفوذ حداد عادل پدر و تاثیر این مهم بر روی مناصب پسر و روند تبدیل آقازاده به آقا را آشکار می کند.

سال 96 و در جریان مناظره های انتخاباتی قالیباف درباره فرزندش الیاس به یک جمله بسنده کرد: «او یک معلم است!» اما احتمالا ذهن ایشان به خوبی یاری نکرد که از حضور او در رسانه های حامی پدرش از جمله تهران امروز، وبسایت فردا و… نیز مدارس زنجیره ای یاد کند. نام الیاس قالیباف با ماجرای عروسی چند میلیاردی خواهرش و چند موضوع مالی دیگر گره خورده و نام او را در چند مقطع به ترند شبکه های اجتماعی تبدیل کرد.

زمستان گدشته نیز خبر انتصابات متعدد فامیلی در وزارت کشور تحت مدیریت رحمانی فضلی باعث شد گزارش نسبتا مفصلی به مجلس بیاید.

در روزهای اخیر نیز انتصاب داماد حسن روحانی به معاونت وزیر صنعت، معدن و تجارت و رئیس سازمان زمین شناسی و حکم گرفتن داماد آیت ا… سید احمد خاتمی، امام جمعه موقت تهران در سازمان برنامه و بودجه در فضای مجازی جنجال زیادی به پا کرد.

آیت ا… سید احمد خاتمی با انتشار یک نامه به این مساله واکنش و به روشنی از خود سلب مسئولیت کرده است. در این پیام آمده است: در آغاز زندگی مشترک دخترانم با دامادها، گفته‌ام همه مسئولیت کارهای تان با خودتان است، این انتساب را دخالت ندهید. همچنین هیچ‌گاه برای هیچ یک از دامادهایم سفارشی برای کاری نداشته و ندارم چون رانت خواری را منکر می‌دانم. احمد خاتمی حتی در واکنشی در مورد این که «آیا فرد منصب گرفته در سازمان «برنامه و بودجه» داماد شماست؟» به خبرنگاری این گونه پاسخ داد: از خودش سوال کنید!!

در مورد داماد رییس جمهور فشارها و واکنش ها بیشتر و شدیدتر بود. انتصاب کامبیز مهدی زاده آنقدر حاشیه ساز بود که جستجوی گوگل استفاده بی شمار رسانه های خارجی از واژگان Nepotism با معادل فارسی خویشاوندنگاری را آشکار می کند.

هر چند خبر حکم روحانی مبنی بر «عزل» داماد خود هم شنیده می شد اما سر انجام مشخص شد مهدی زاده در نتیجه فشارها از این منصب «استعفا» داده است اما خدشه ای که موارد این چنینی بر چهره اعتماد مردم وارد می کند به این سادگی ها قابل ترمیم نیست.

می توان تکذیبیه مدیران و منصب داران مبنی بر عدم توصیه برای به کارگیری نزدیکان خود در سازمان ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی را  پذیرفت چرا که در چنین مواردی اصولا نیازی به سفارش، نامه نگاری یا تماس تلفنی نیست و خواسته یا ناخواسته نسب خانوادگی آنها ضمانت کافی برای اشتغال در بسیاری از سازمان ها و ادارات ضمانت را فراهم می کند.

هر کسی می تواند ادعا کند که فرزندان یا نزدیکان او نابغه و متخصص لایق تصاحب مناصب مدیریتی هستند اما مساله صلاحیت کارشناسی موضوع دیگری است که نیاز به دقت بیشتری دارد.

موارد اخیر سبب شد تا نمایندگان طرح جلوگیری از انتصابات فامیلی را با یک فوریت به صحن مجلس ببرند بر اساس این طرح یک بند به ماده 54 قانون مدیریت خدمات کشوری الحاق خواهد شد که در صورت تصویب  مقامات و مسؤولان دستگاه‌های مشمول و شرکت ها و موسسات های زیر مجموعه آن را از انتصاب آنچه نزدیکان نسبی و سببی خوانده شده منع شده اند و در صورت تخطی به انفصال موقت و دایم از مسئولیت محکوم خواهند شد.

مشخص نیست که در تهیه این طرح چقدر بر واقعیت های موجود توجه شده و تا کجا می تواند روند معیوب انتصابات را اصلاح کند و آیا اصولا این قانون می تواند اعتماد مخدوش مردم بر حاکم بودن شایسته سالاری در کشور را ترمیم کند؟