سرِ چه جمله‌هایی باید دست بزنید! ( کلبه کتاب )

مهرنوش چمنی

درود بر همراهان خیام‌نامه. از کلبه کتاب کلیدر این هفته یک نمایشنامه‌ی جالب و تامل‌برانگیز از بهرام بیضایی برایتان معرفی می‌کنیم و سپس با تازه‌های نشر و کتاب‌های پیشنهادی در خدمتتان هستیم.

خاطرات هنرپیشه‌ی نقش‌دوم

این نمایشنامه در سال 1360 نوشته شده و در سال 62 توسط نشر دماوند منتشر شده است اما پس از آن دیگر چاپ نشده تا امسال که نشر روشنگران آن را تجدید چاپ کرده. صفحه‌ی اول تاکید شده که اتفاقات این نمایشنامه به پیش از بهمن 1357 برمی‌گردد. بعد از خواندن کتاب متوجه شدم که علت این تاکید و تجدید چاپ نشدن کتاب چه بوده.

موهبت و ذوالفقار دو مرد روستایی هستند که به هوای کاسبی و درآمد بهتر راهی پایتخت شده‌اند اما آرزوهایشان بر باد رفته. روزها و شب‌ها به دربه‌دری و آوارگی می‌گذرد تا این‌که یک شغل خوب پیدا می‌کنند. بازی کردن در نقش کسانی که نمی‌شناسند. در واقع اصلا نمی‌دانند که دقیقا چه می‌کنند. گاهی در قالب کارگر، گاهی دانشجو و گاهی معلم لباس می‌پوشند و در سخنرانی‌ها تشویق یا هُو کرده و طوری رفتار می‌کنند انگار حق‌جو‌ترین گروه آن قشر خاص هستند. اما کم‌کم کار به جاهای ناجورتری می‌رسد.

همان‌طور که بالاتر هم کمی توضیح دادم، این نمایشنامه کاملا تم سیاسی اجتماعی دارد. حکومتی که بازیگران را برای اجرای نمایش به نفع خود اجیر می‌کند و حتی به اجیرشده‌های خودش هم رحم نمی‌کند. همیشه یک برنامه در آستین دارد که اگر نقشه لو رفت، آن اتفاق را ماست‌مالی کرده یا باز هم به نفع خودش از آن استفاده کند… و روشنفکرانی که جُداجُدا به مشکلات‌شان اعتراض می‌کنند و با هم یک‌صدا نیستند و این فرصت خوبی را برای سوءاستفاده‌ی حکومت فراهم می‌کند…

چند سطر از این نمایشنامه را با هم بخوانیم:

خدنگ: اونا یه مشت دانشجوی پرمدعای شکم سیرن که همیشه نغمه‌ی مخالف سرمی‌دن! وقتشه که شما گرسنه‌ها انتقامتونو ازشون بگیرین. از این بچه مزلف‌هایی که خودشون هم نمی‌دونن چی می‌خوان و سر و شکلشونو از روی فیلم خارجی درست می‌کنن. فهمیدین؟

ماهر: این سبیل‌ها رو کوتاه کن! این کفش‌ها رو واکس بزن!

خدنگ: اونا چندتا اصطلاح یاد گرفتن که هی همه جا خرج می‌کنند، مثل: تبعیضات! ولخرجی‌های دولت! اعدام‌های اخیر. هی قدقد می‌کنن. ما باید بگیم که شما نمونه‌ی دیگری از دانشجو هستید؛ فرزند زحمتکشان و مدافع سرزمین مادری ما. الان بهتون می‌گم سر چه جمله‌هایی باید دست بزنید. اول؛ این‌جا که گفته میشه «ما آن خودباختگان وطن‌فروش را از خود ندانسته تنبیه و اخراج آنان را از محیط مقدس دانشگاه خواستاریم!»

ص33

***خاطرات هنرپیشه‌ی نقش دوم/ بهرام بیضایی/ نشر روشنگران و مطالعات زنان/ قیمت: 12000 تومان

خب برویم سراغ تازه‌های نشر:

خبرهای خوبی در زمینه کتاب‌های کودک و نوجوان می‌شنویم. نویسندگان ایرانی هم کم‌کم دارند کتاب‌های فانتزی و هیجان‌انگیز با الهام از فرهنگ ایرانی می‌نویسند.

مهدی رجبی سری کتاب چند جلدی «بردیا و گولاخ‌ها» را نوشته که نشر افق منتشر کرده است.

آقای حمیدرضا شاه‌آبادی هم با الهام از دوران قاجار و کودکان کار، رمانی در ژانر وحشت برای نوجوانان نوشته که جلد اول این سری را باز هم نشر افق منتشر کرده. عنوان مجموعه، «دروازه مردگان» هست که جلد اولش «قبرستان عمودی» نام دارد.

آقای حمیدرضا شاه‌آبادی هم با الهام از دوران قاجار و کودکان کار، رمانی در ژانر وحشت برای نوجوانان نوشته که جلد اول این سری را باز هم نشر افق منتشر کرده. عنوان مجموعه، «دروازه مردگان» هست که جلد اولش «قبرستان عمودی» نام دارد.

اما در دنیای بزرگسالان آقای مسعود لعلی همچنان پرقدرت کتاب چاپ می‌کنند! جلد یازدهم مجموعه کتاب‌های «شما عظیم‌تر از آنی هستید که می‌اندیشید» با عنوان «الماس‌های خودباوری» منتشر شد.

کتاب دیگری داریم با عنوان «اندک گستاخ و بیش مودب در حضرت مثنوی» که مرتضی مردیها نوشته و نشر علم منتشر کرده. «ولی دیوانه‌وار» هم رمان تازه شیوا ارسطویی هست که نشر چشمه هفته قبل براش رونمایی گرفت. چشمه یک کتاب تازه هم از پیام یزدانجو به کتابفروشی‌ها فرستاده با عنوان «روزها و رویاها». و سرآخر اینکه انتشارات سایه سخن کتابی منتشر کرده با عنوان «شکست عشقی» که به سندرم ضربه عشقی پرداخته که 476صفحه است. برای خریدنش باید 43هزارتومان پرداخت کنید. ببینین می‌ارزه یا با همون شکست عشقی سرکنین بهتره!

کتاب‌های پیشنهادی کودک و نوجوان این هفته:

گروه سنی الف: داستان‌های فیلی و فیگی/ مو ویلمس/ آناهیتا حضرتی/ نشر پرتقال/ قیمت هر جلد: 8هزارتومان

گروه سنی ب: ما این‌جا زندگی می‌کنیم/ الیور جفرز/ شبنم حیدری‌پور/ نشر پرتقال/ قیمت: 20هزارتومان

گروه سنی ج: ته جدولی‌ها 1 (راز داورهای خواب‌آلود)/ روبرتو ساتیاگو/ سعید متین/ نشر هوپا/ قیمت: 33هزارتومان

گروه سنی د: آرتمیس فاول  (گروگان گیری)/ اُ این کالفر/شیدا رنجبر/ نشر افق/ قیمت: 30هزارتومان

گروه سنی ه: یه چیزی بگو/ لاوری هالس اندرسن/ حمیدرضا صدر/ نشر چشمه/ قیمت: 17هزارتومان