هفته گرامی داشت مقام معلم مبارک (  گفتگو با کهن سال ترین معلم آموزش و پرورش نیشابور )

حقوق یک پاسبان دو برابر حقوق یک معلم بود!

ابوالقاسم فاضل نیشابوری با 93 سال سن ، از قدیمی ترین معلمان نیشابور می باشد که هفتاد سال پیش از طریق آزمون از بین یک صد وبیست نفر با کسب رتبه دوم به عنوان معلم به استخدام آموزش وپرورش نیشابور در آمد.وی در سالیان  آموزگاری خودعلاوه بر تدریس در کلاس های چند پایه ی ابتدایی روستایی و اکابر ونیز دروس ادبیات وعلوم دینی دبیرستان به آموزش خوشنویسی نیز پرداخت ودر دهه چهل خورشیدی تنها مدرس هنر خوش نویسی در شهرستان بود که کلوپ خط دبیرستان ها را نیز اداره می نمود . هفته نامه خیام نامه به بهانه ی هفته ی گرامی داشت مقام معلم ، بنا بر رسالت  فرهنگی خود گفت و گویی کوتاه را با این پیر فرزانه وپیشکسوت فرهنگی شهرمان انجام داده ، باشد تا تجربیات ایشان توشه راهی برای معلمین ودانش آموزان نسل امروز باشد

آقای فاضل گفته می شود که در یک خانواده روحانی واهل علم  متولد شده اید، می شود درمورد پدرتان واین که چه تاثیری بر شما گذاشتند، توضیح دهید.

بله ،پدرم آقا شیخ فضل ا… فاضل نیشابوری در سال 1273در روستای صفی آباد بخش مرکزی نیشابوربه دنیا آمد .مقدمات دروس حوزوی را در حوزه ی علمیه نیشابور نزد مرحوم دربهشتی که حافظ و مفسر قرآن بود فرا گرفت و سپس تحصیلات را در مدرسه ی علمیه نواب مشهد نزد مرحوم علامه عبدالجواد ادیب نیشابوری (ادیب اول ) و حاج آقا حسین قمی و آیه ا…آشتیانی ادامه دادند.ایشان که از شاگردان مبرزحوزه بودند اجازه های متعددی از حضرات آیا ت آقا سید ابوالحسن اصفهانی و مرحوم نائینی صاحب عروه الوثقی و حاج آقا حسین قمی وآیه ا…فقیه سبزواری و آیه ا…آشتیانی داشتند و درجریان انقلاب مشروطه از مدافعان آن بودند.آقا شیخ فضل اله  در ایام خفقان رضا خانی و واقعه کشف حجاب درسال 1314 به طریقی خانه نشین و مشغول  نوشتن شدند و درسال 1317هجری شمسی به سرای باقی شتافتند .

چه ارتباطی بین نام فضل الله  با فامیل فاضل نیشابوری وجود دارد

با توجه به رایج بودن  فامیل فاضل بین علما و طلاب حوزه ی علمیه مشهد و گرایش وعشق ایشان به زادبوم خودیعنی نیشابور، فامیل فاضل نیشابوری را برگزیدند واحتمالا  بین نام فضل الله  وفامیل فاضل که البته هم خانواده می باشند، نمی تواند بی ارتباط باشد

در کدام مدرسه ی ابتدایی نیشابوردرس خواندید ؟

در سال های بعد از 1310 خورشیدی در شهر نیشابور سه مدرسه به سبک جدید وجود داشت که اولی دبستان دولتی(خیام) بود که در انتهای بازار نوواقع بود و دومی مدرسه شاپور که در محله کوچه ی میر واعظ مستقر بود ومدیریت آن را آقای ندایی به عهده داشت و مدرسه سوم عطار (گلشن )نام داشت که من در آن تحصیل می کردم .مدیریت این مدرسه با حاج شیخ عبدا… معلمی بودکه فردی باسواد وخوش خط ودارای تحصیلات قدیم وجدید بود این مدرسه در محل حوزه ی علمیه گلشن فعلی واقع بود(درآن زمان حوزه های علمیه به دستور رضا شاه تعطیل شده بود ) .

چه خاطره ای ازاین مدرسه دارید؟

در سال چهارم ابتدائی دیکته ای از کتاب کلیله و دمنه گفتند و با توجه به گرفتن نمره عالی در آن دیکته و ممتاز بودن دیگر درس هایم ، از کلاس چهارم به کلاس ششم ارتقا پیدا کردم . قابل توجه این که در طی دوره ابتدائی همیشه جزو دانش آموزان ممتاز بودم . امتحانات ششم ابتدائی به شکل نهائی برگزار می شد و بازرسین از مرکز یعنی از تهران بر حسن انجام آن نظارت داشتند .

چگونه به استخدام آموزش وپرورش در آمدید؟

در سال 1327 خورشیدی جهت ا ستخدام معلم برای شهرستان نیشابور آزمون برگزار گردید که حدود 120 نفر در آن آزمون شرکت کردند ومن در این آزمون نفر دوم شدم و توفیق خدمت در کسوت معلمی را با مدرک ششم ابتدایی یافتم .نکته جالب این بود که درزمان آزمون فوق وبعد از امتحان انشاء ، ورقه ی انشاء اینجانب که با خطی خوش و با متن زیبایی نوشته شده بود مورد توجه آقای طوسی رئیس فرهنگ آن زمان که فردی بسیار فعالی بود ودر پیشرفت فرهنگ نیشابورسهم به سزایی داشت، قرار گرفت وایشان پس از تحسین بنده گفتند اولین نفری که برای معلمی استخدام کنم شما هستید .

وچگونگی ادامه تحصیل در حین خدمت؟

در سال1341در امتحانات ششم ادبی به طور متفرقه شرکت نمودم و جزو سه نفر شاگردان ممتازی بودم که دیپلم متوسطه ام را گرفتم و درسال 1352 از دانشسرای راهنمائی مشهد با مدرک فوق دیپلم فارغ التحصیل شدم در دبیرستان دروس دینی ، عربی وادبیات فارسی  بالاخص دستور زبان فارسی را که درسی فنی و تخصصی بود را بنده تدریس می کردم . قابل توجه این که در نیمه دوم دهه 40 شمسی شاید بتوان گفت تنها مدرس هنر خوش نویسی در شهرستان بودم و کلوپ خط دبیرستان ها را اداره می کردم و اکثر دانش آموزان ام  دارای خط خوش و زیبا می باشند .

خدمت معلمی را از کدام منطقه شروع کردید و چه خاطراتی از دوران تدریس خود دارید ؟

شروع کار معلمی ام به ترتیب در روستاهای سعیدآباد ،خرو سفلی و اسحق آباد بود و سپس در شهر به تدریس در مقطع  ابتدائی پرداختم و دوازده سال آخر خدمت را نیزدر دبیرستان کمال الملک (سیکل اول متوسطه ) و راهنمایی دخترانه غزالی و راهنمایی پسرانه سعدی به تدریس اشتغال داشتم. قابل توجه این که درروستای اسحق آباد (1341-1335)با توجه به استقبال اهالی ، کلاس اکابر (شبانه ) دایر کردم که تعداد قابل توجهی جهت سواد اموزی شرکت نمودند و به میزان حقوق دولتی روزانه ، حقوق خصوصی شبانه دریافت می کردم . باید این نکته را نیزعرض کنم که مدرسه های ابتدائی آن سال ها در روستاها که معمولا هر شش پایه ابتدائی را دارا بود با وجود  تدریس در کلاس های چند پایه هیچ گونه مردودی نداشتم ، تصورمی کنم یکی از علل موفقیت این جانب ،مشارکت دادن دانش آموزان واستفاده ازتوان دانش آموزان برجسته ودرس خوان درامرتدریس درکلاس های چند پایه بود.

آقای فاضل چگونه معلمی بودید ؟ چه توصیه ای به معلمان این دوره دارید ؟

با توجه به این که چند سالی در محضر پدرم کسب فیض نموده بودم علاوه بر تدریس دروس تخصصی ام (ادبیات و علوم دینی )مسائل مذهبی و اجتماعی را نیز برای دانش آموزان بیان می کردم و دانش آموزان به کلاس های من اشتیاق وعلاقه ی خاصی نشان می دادند و از آنجایی که هدف از کسب علم و دانش سعادت دنیا و آخرت است به همکارانم توصیه می کنم علاوه بر تدریس دانش آموزان را با مفاهیم قرآنی و مذهبی و اخلاق اسلامی و یاد و ذکر خداوند آشنا نموده وترغیب نمائید . نکته دیگر این که در کار تدریس در مقطع ابتدائی و کلاس های چند پایه از دانش آموزان برجسته و درس خوان کمک می گرفتم.

اولین حقوق معلمی که دریافت کردید چقدر بود ؟

اولین حقوق بنده 250 تومان بود و در آن زمان می شد که یک زندگی نسبتا متوسطی را اداره می کرد.

ازحوادث تاریخی در نیشابور وبه ویژه اتفاقات زمان جنگ جهانی دوم  واشغال نیشابورتوسط روس ها  و واکنش مردم نیشابورخاطره ای در ذهن دارید؟

یادم هست در روزهای اول ورود سربازان روسیه به نیشابور بمبی در حوالی محل راه آهن فعلی انداخته شد که مایه رعب و وحشت مردم شد و قریب یک سوم از اهالی شهر به روستاهای اطراف و به خانه اقوام خود رفتند ولی پس از مدتی چون از طرف سربازان روس آزاری به مردم نمی رسید مردم تدریجا به شهروخانه های خود باز گشتند .

گفته می شود که در اعتراض به انتخابات  دوره هفدهم مجلس نیشابورکه  در سال 1330برگزار شد عده ای  کشته و زخمی شدند ، روایت شما از این ماجرا چیست؟

درانتخابات مجلس سال 1330 سه نفر درنیشابورکاندیدای نمایندگی مجلس شورای ملی بودند یکی ازآنها مرحوم حجه الاسلام شیخ محمد رضا محقق نیشابوری بود که مورد اقبال مردم واقع شده بود ،نفر دوم حاجی مجتهد و نفر سوم فردی به نام حسن نبوی که دست نشانده ی آقای سعیدی بود. آقای سعیدی که ازخوانین وملاکین نیشابور بود سال های متمادی با هماهنگی مرکز (تهران)حکومتی در داخل حکومت دایر کرده بود و بر نیشابور فرمانروایی می کرد . مردم نیشابوردراعتراض به دخالت سعیدی درجریان انتخابات و احتمال تقلب در انتخابات ، در مسجد جامع جمع شده بودند وسپس به تحریک عده ای به سوی تلگرافخانه حرکت نمودند ودر مسیر حرکت وهنگام عبور از مقابل حوزه علمیه گلشن عده ای از جمعیت جداشده وبه مدرسه ی فوق که یک صندوق رای در آن مستقربود رفتند و صندوق رای را به مسجد آوردند و آن را شکستند .ماموران دولتی با دستورازمرکز و با هماهنگی سعیدی مردم را به گلوله بستند که در نتیجه آن  یک نفربه نام گازرانی که جوانی سخنور وپر شور بود و در مدرسه شاپور از هم کلاسی هایم محسوب می شد  کشته و چند نفر نیز مجروح شدند ولی در نهایت نماینده آقای سعیدی یعنی حسن نبوی به ناحق به مجلس شورای اسلامی راه یافت .

در 28 مردادماه 1332در نیشابورچه گذشت ؟

در سال  1332در نیشابور جلساتی در شهر به طرفداری از مرحوم دکتر مصدق برگزارمی شد و بنده هم در بعضی از جلسات شرکت می کردم. در 28 مرداد طرفداران شاه در نیشابوربه بعضی از مغازه ها و انبارهای تجار و کسبه طرفدار دکتر مصدق حمله کرده و آنها را غارت نمودند .از ان جمله می توان به مرحوم حاج آقای خانوردی اشاره کردکه انبار و مغازه ایشان غارت گردید  .

از اعتصاب معلمین در اردیبهشت سال 1340 چیزی یادتان هست؟

باید گفت که وضع معیشت معلمین در اواخر دهه سی و اوایل دهه  چهل خوب نبود به طوری که حقوق یک پاسبان دو برابر حقوق یک معلم بود با توجه به اعتصاب معلمین در اردیبهشت 1340 و کشته شدن مرحوم دکتر خانعلی در جریان اعتراضات که به تغییر دولت انجامید ، شرایط  فرهنگیان بهتر و وضعیت حقوقی معلمین تغییرقابل ملاحظه ای کرد.