دومین رتبه ابتلا در ایران: بیماری های روانی بعد از نارسایی قلبی

عصمت تقی آبادی

پزشک و معاون بهداشت علوم پزشکی نیشابور

بیماریهای غیر واگیر سالانه سبب مرگ و میر حــدود 38 میلیون نفر در جهان می شوند. چیزی در حدود سه چهارم مرگ های مرتبط بــا بیماریهای غیرواگیر در جهان (28 میلیون) در کشورهای درحال توسعه اتفاق میافتد.

فقر با بیماریهای غیرواگیر ارتباط نزدیکی دارد. پیش بینی شده است که افزایش سریع در بیماری های غیرواگیر، به ویژه از طریق افزایش هزینه های خانوار جهت دریافت مراقبت های بهداشــتی، مانع از موفقیت طرح های کاهش فقر در کشورهای کم درآمد شود. افراد آسیب پذیر و محروم از نظر اجتماعی نسبت به افراد با موقعیت های اجتماعی بالاتر بیشتر مبتلا میشوند و زودتر می میرند.

بهداشت روان به مفهوم تأمین و ارتقای سلامت روانی فردی و اجتماعی ، پیشگیری از ابتلا و درمان مناسب و توانبخشی بیماران روانی است.

 بر اساس نتایج پژوهش های انجام گرفته در ایران در سال 1381 تا 1383 در دبیرخانه تحقیقات کاربردی معاونت سلامت؛ بیماری های روانی بعد از بیماریهای قلب و عروق رتبه دوم را به خود اختصاص می دهد. 

شایان یادآوری این که: بیماری های قلبی و عروقی میزان مرگ و میر زود هنگام بالاتر و بیمار یهای روانی سال های توأم با ناتوانی شدیدی را موجب می شوند. در تفکیک بیماری و جنس و رتبه بندی اختلالات روانی، در مردان سوء مصرف مواد بعد از سوانح و بیماری های قلبی رتبه سوم و در زنان اختلالات افسردگی رتبه اول را به خود اختصاص می دهد.

بیماری های روانی از بیماری های شایع در عصر کنونی است. سازمان بهداشت جهانی تخمین می زند این مبتلایان، نیازمندترین انسان ها هستند و در برنامه های توسعه اجتماعی اقتصادی کشورهای جهان سوم، بهداشت در پایین ترین اولویت ها قرار دارد. نکته قابل توجه این است که اکثر این موارد در کشورهای در حال توسعه دیده می شود؛ جایی که شیوع این بیماری ها در حال افزایش و مراقبت و درمان آنها امری مشکل به حساب می آید.

هر چند در زمینه شیوع و میزان ابتلا به بیماری های روانی در ایران آمار دقیقی در دست نیست و تا کنون بررسی «همه گیر شناسی» جامعی در سطح کشور انجام نگرفته است اما براساس مطالعات انجام شده :

1-                        تعداد سال هاي از دست رفته عمر به علت اختلالات رواني (DALYs) 2306382 سال است.

2-                        در بین بار بيماري ها ،  اختلالات رواني با 16 درصد بار بيماري در جایگاه دوم کشور بعد از حوادث با 28 درصد بار بیماری قرار گرفته است.

3-                        در بین علل اختلالات روانی، به ترتیب  افسردگی با 26 درصد، اعتیاد 24 درصد و اختلالات دو قطبی با 12 درصد از علل مهم بار  بیماری های روانی کشور محسوب می گردد.

·       23.6درصد از افراد 64-15 سال حداقل مبتلا به یکی از اختلالات روانی بوده و نیازمند درمان هستند.

·       علاوه بر 23.6 درصد فوق،  نزدیک به 13 درصد جمعیت نیز افرادی هستند که بیمار نیستند ولی به دلائل مختلف (مشکلات زناشویی، خانوادگی، تحصیلی و شغلی) نیازمند استفاده از خدمات سلامت روانی هستند.

در سند ملی بیماری های غیرواگیر، اهداف 2، 5، 12 و 13 از اهداف 13 گانه به صورت اختصاصی به بیماری های روان اختصاص یافته است:

2 – کاهش مصرف الکل به میزان 10 درصد

5 – کاهش شیوع استعمال دخانیات به میزان 30 درصد

12 – کاهش نسبی در میزان مرگ و میر ناشی از سوء مصرف مواد به میزان 10 درصد

13 – افزایش دسترسی به درمان بیماریهای روانی به میزان 20 درصد

با توجه به این که در جمعیت تحت پوشش دانشکده علوم پزشکی نیشابور تعداد بیماران بالاتر از حد انتظار کشوری است، برای دستیابی به این اهداف بایستی حداقل 10 درصد تخت های بیمارستانی به بیماران اعصاب و روان تخصیص داده شود.