مهرنوش چمنی این هفته، هفته‌ی پرباری بود و کلی کتاب خوب جدید داشتیم. براتون سه کتاب معرفی می‌کنم که یکی از اون‌ها رمان نوجوان هست. اول از همه میرم سراغ یک کار پژوهشی فوق‌العاده جالب. کتاب “زنان سیبیلو و مردان بی ریش” نوشته‌ی افسانه نجم‌آبادی یک پژوهش در مورد گفتمان جنسیتی در دوران قاجار هست. […]
مهرنوش چمنی
این هفته، هفته‌ی پرباری بود و کلی کتاب خوب جدید داشتیم. براتون سه کتاب معرفی می‌کنم که یکی از اون‌ها رمان نوجوان هست. اول از همه میرم سراغ یک کار پژوهشی فوق‌العاده جالب. کتاب “زنان سیبیلو و مردان بی ریش” نوشته‌ی افسانه نجم‌آبادی یک پژوهش در مورد گفتمان جنسیتی در دوران قاجار هست. این پژوهش که کتاب حاضر، جلد اول اون هست، به بررسی رفتارهای جنسی و گفتمان جنسیتی در دوران قاجار پرداخته و نشون میده در اون زمان چه رفتارهایی هنجار بوده‌اند و چه رفتارها و کلمات جنسیتی در اون زمان معانی دیگری داشتند. خانم نجم آبادی برای نگارش این کتاب از منابع زیادی مثل سفرنامه، رمان و شعر دوران قاجار، نقاشي‌ها، پارچه نوشته‌ها و تصاوير ضرب‌شده بر روي مسکوکات استفاده کرده.
در بخش اول این کتاب به توضیح مردان، امردان و زنان پرداخته و ظاهرا عرف اون زمان تفاوت بسیار زیادی با ایران مدرن داشته است. برای مثال، ترجیح جنسی مردان که تمایل به امردان در عوض زنان بود، رواج زیاده داشته و سطح بین المللی هم شناخته شده بوده است. در بخش‌های دیگر نیز به بررسی تاثیرات هنجار همجنس‌خواهی در فرهنگ قاجار پرداخته.
در مقدمه‌ی این کتاب می‌خوانیم: «از قرن نوزدهم به بعد جنسیت به منزله‌ی مفهومی دوگانه، به الگویی برای انواع میل جنسی مدرن تبدیل شد. بر اساس این دوگانگی جنسیتی، هرگونه تخطی از مردانگی به زن‌صفتی تعبیر میشود. ولی، فرهنگ ایرانیان قرن نوزدهم، از شیوه‌های دیگری برای نامیدن مردان، مانند «اَمرد» (پسران نوجوان) و «مُخنث» (مرد بالغی که می‌خواهد مفعول میل مردان بالغ باشد) بهره می‌بُرد که معادل زن‌صفتی نبود. تصور من بر آن است که مفاهیم متمایزی نیز برای مقام‌های گوناگون مؤنث‌بودن و زن‌بودن نیز باید وجود می‌داشتند، گرچه این مبحث در این کتاب بررسی نخواهد شد.»
زنان سیبیلو و مردان بی ریش/ افسانه نجم آبادی/ مترجمین: آتنا کامل، ایمان واقفی/ نشر تیسا/ رقعی/ شومیز/150 صفحه/14900 تومان
خاما
بعد از این کتاب جنجالی و جالب، می‌رسیم به کتاب تازه‌ی یوسف علیخانی، مدیر نشر آموت، رمان “خاما” که همین چند وقت پیش منتشر شد و در کمتر از یک ماه به چاپ سوم رسید. این رمان داستان زندگی مردمان کُرد مهاجر غرب است و چاشنی عشق نیز در آن پیداست. تا به حال کتابی از یوسف علیخانی نخوانده بودم و زمانی که این کتاب رسید، به دلیل ناآشنا بودن با این نویسنده و ترس از کلمات کردی سخت، باعث می‌شد که خواندن این رمان را به تعویق بیندازم. اما متوجه شدم این نویسنده با زیرکی زبان رایج فارسی را در میان لهجه‌ی کردی به کار برده که خواندن آن برای خواننده ساده و لذت و بخش باشد.
یوسف علیخانی در مورد این رمان گفته بود:« خاما نباید نوشته می‌شد. یک بار یکی خیلی سال قبل او را زندگی کرد و در شبی، این راز مگو را گفت و دیگر به سخن در نیامد. لال شد. و گذشت و گذشت و گذشت تا رسید به یکی که کارش گفتن است. این کلمه‌ها امید دارند خاما زنده شود و آن راوی هم. به رقص و به رنگ رنگ زرد و قرمز این حلقه آتش باید که جاری شد.»
در آغاز این کتاب می‌خوانیم:
«سگ سفیدم، با خودش دم‌دم بازی می‌کرد. نگاهش کردم؛ خاما را. هیچ وقت این‌طور سرخوش ندیده بودمش. از اول حواس‌ام پی‌اش بود. داشت نگاهم می‌کرد تا مرغ و خروس‌ها را جا بدهم توی جایشان. همیشه فراری بود انگار. خواستم زودتر مرغ و خروس‌ها را جا بدهم و سیر نگاهش بکنم. نشست روی تخته سنگی. رفتم نزدیک‌تر. قلبم تند تند میزد. پرنده‌ای توی دلم صدا می‌کرد که بروم جلوتر. بروم و باهاش حرف بزنم. بروم و باهاش پرواز بگیرم. بروم و با هم آشیانه بسازیم. حس کردم همه دارند نگاهمان می‌کنند؛ سنگ‌ها و خانه‌ها و آدم‌ها و نی‌زارها و دریاچه و آغگل. خاما تلخ خندید. به اطراف نگاه کردم. آغگل رفته بود توی تاریکی و کسی ما را نمی‌پایید. نزدیک‌تر رفتم.
-سلام.
وراندازم کرد.
-اینجا نشستی؟
بلند شد. به خودم گفتم «عجب چیزی گفتما!» دامنش را تکاند از خاک و پشت کرد به من.»
***خاما/ یوسف علیخانی/ نشر آموت/ رقعی/ شومیز/ 448صفحه/ 33هزار تومان
شگفتی
حالا می‌رسیم به رمان نوجوان‌مان. رمان “شگفتی” نوشته‌ی “آر. جی. پالاسیو” در واقع سال 93 چاپ شده اما جدیدا دوباره پرطرفدار شده. این رمان در زمان انتشار چندین جایزه برنده شده و چیزی که باعث مطرح شدن مجدد این کتاب شد، ساخت فیلم این کتاب با همین عنوان بود. فیلم “شگفتی” هم مدتی در لیست ده فیلم برتر باکس آفیس قرار داشت و با استقبال رو به رو شد. این کتاب در مورد پسری ده ساله به نام آگوست است که با صورتی ترسناک متولد شده است. علی رغم انجام جراحی‌های متعدد، هنوز هم صورتی معمولی نداشته و به مدرسه نیز نمی‌رود. تا اینکه عاقبت والدینش تصمیم می‌گیرند وی را مثل سایر کودکان معمولی به مدرسه بفرستند.
آگوست خود را این‌گونه توصیف می‌کند: «می‌دانم یک پسر ده ساله‌ی عادی نیستم. خب، البته کارهایم عادی و معمولی‌اند. بستنی می‌خورم. دوچرخه سواری می‌کنم. توپ بازی می‌کنم و یک ایکس باکس دارم. ظاهرا این جور کارها باید از من بچه‌ای عادی بسازند؛ به خصوص که از نظر شخصیتی هم شبیه بچه‌های عادی هستم. با وجود این، می‌دانم که هیچ بچه‌ی عادی‌ای باعث نمی‌شود که سایر بچه‌های عادی توی زمین بازی، به محض دیدنش جیغ بکشند و فرار کنند! می‌دانم که هیچ بچه‌ی عادی‌ای، هرجا که پا می‌گذارد، سایر بچه‌های عادی چهارچشمی به او خیره نمی‌شوند!»
***شگفتی/ آر. جی. پالاسیو/ مترجم: پروین علی پور/ نشر افق/ رقعی/شومیز/ 440صفحه/23000 تومان
تازه ها
چند کتاب تازه هم با هم ببینیم:
*ترانه ی پشت بام ها و دودکش ها/ نویسنده: اورهان ولی کانیک/ مترجم: مجتبی نهانی/ ناشر: کوله پشتی/ موضوع: شعر خارجی/ قیمت: 10،000 تومان
*آب‌هاي شمال/ نویسنده: ايان مگواير/ مترجم: وحيد پورجعفري/ ناشر: کوله پشتی/ موضوع: رمان خارجی/ قیمت: 20،000 تومان
*فلسفه‌ي سينما/ نویسنده: استفان ميولهال/ مترجم: مهرداد پارسا/ ناشر: شوند/ موضوع: هنر/ قیمت: 19000 تومان
*همزاد/ نویسنده: هلن گرمیون/ مترجم: انوشه برزنونی/ موضوع: رمان خارجی/ 224صفحه/ 17هزار تومان
*کتابهای دامیز(خیام در رنگ و نقش)/ رضا باباخانلو/ رنگ آمیزی/ 34هزار تومان
