گفتگوی هنری

«پاپیه ماشه» کلمه ای فرانسوی است که به معنی کاغذ فشرده می باشد وضمنا به هنری گفته می شود که با استفاده از کاغذ ،مجسمه وماسک واشیای زیبای هنری خلق می کند . این هنر در ایران از زمان صفویه رایج شد ه است .در آن دوره از این هنر برای ساخت قاب قرآن ، قلمدان و جلد کتاب استفاده می شده است .هم اکنون هم از هنر پاپیه ماشه برای ساخت مجسمه های مختلف و اشیای هنری اما در ابعاد حداکثر تا نیم متراستفاده می شود .چند سال پیش یکی از همشهریان ما کار نو و بدیعی انجام داد و مجسمه ای کاغذی در ابعاد2.5  + 4.5 متر را ساخت که باعث شگفتی مردم شد .ایشان حسین نعمتی نام دارد که هم اکنون دانشجوی دکترای حقوق بین الملل و مدرس دانشگاه است .گفتگو با ایشان بسیار جالب و خواندنی است اینک خلاصه ای از دیدار با این هنرمند جوان تقدیم شما همشهریان عزیز می شود .

شما سازنده ی بزرگترین مجسمه ی کاغذی در ایران هستید لطفا درباره ی مراحل ساخت و خلق  این اثر منحصر بفرد توضیحاتی برای همشهریان عزیز ارائه کنید؟

با تشکر ازشما بنده در سال 87 ودر دوره ی تحصیلات دانشگاهی در مقطع  کارشناسی حقوق فیلمی درباره ی مجسمه ها ی سنگی جزیره ایستر دیده بودم . ایده ی اصلی از آن زمان در ذهنم جای گرفت.لذا در صدد فرصتی بودم که به این ایده جامه ی عمل بپوشانم .لذا  با تجربه ای که در باره ی ساخت مجسمه های کاغذی داشتم تصمیم گرفتم با الهام از مجسمه های سنگی جزیره ی ایستر بزرگترین مجسمه از این نوع را در کشور بسازم .چون هیچ همراه و مشوقی نداشتم به تنهایی دست به کار شدم وفارغ از مشکلات سر راه ساخت مجسمه ای کاغذی به ابعااد1.2+2.5+ 5,4 را شروع کردم .ابتدا یک کامیون خاک رس تهیه کرده ودر پارکینک محل سکونتمان خالی کردم ..به علت کمبود فضا و مخالفت های مادرم مدتی کار به تعویق افتاد اما من تصمیم خودم را گرفته بودم و کسی نمی توانست جلوی ساخت مجسمه را بگیرد .لذا ساخت قالب را شروع کردم . حدود ده روز گل را به تنهایی ورزدادم وتوانستم قالب اصلی را آماده کنم .به دلیل تجربه ی کم و نداشتن اطلاعات کافی و عدم استفاده از فایبر گلاس برای قالب اولیه و چندین روز کار طاقت فرسا متوجه شدم کاغذها ی چسبانده شده از قالب گلی جدانمی شود .

پس با این ترتیب کار شما متوقف شد؟

نه ولی مجبور شدم با ورود به داخل قالب گلی کم کم گلها را از درون مجسمه خارج کنم . اما مشکل بعدی این بود که مجسمه ی کاغذی به علت ابعاد بزرگ از داخل فروریخت ومن راهی نداشتم جز اینکه با زحمت فراوان یک اسکلت چوبی برای آن بسازم . من در آن زمان برای ساخت مجسمه حدود ده لایه کاغذ روی هم چسبانده بودم. بهر حال با زحمت فراوان مجسمه را خشک کردم ضمنا بسیارعلاقه داشتم که مجسمه یک جفت هم داشته باشد . خوشبختانه چون مدل اصلی را ساخته بودم با کشیدن نایلون رو مجسمه اول توانستم با سهولت بیشتری مجسمه ی دوم را بسازم  .پس از اتمام مجسمه ها ورنگ آمیزی آنها مرحله ی بعدی سر پا نگهدا شتن آنها بود  .من تا این مرحله هنوز مجسمه ها را سر پا ندیده بودم و تمامی این مراحل بصورت افقی و روی زمین انجام شده بود .زمانی که مجسمه ها داخل کوچه به حالت ایستاده درآمداولین کسی که شگفت زده شد خود من بودم . ابعاد مجسمه مرا آنقدر متعجب کرد ه بود که باورش برایم سخت بود و هرکس آن ها را می دید می گفت حسین مجسمه ی غول را ساخته است ..لازم به ذکر است که گفته شود در آن زمان برای ساخت مجسمه حدود دویست هزار تومان کاغذ باطله صرف شد وچون وضعیت پولی مناسبی نداشتم روزها کارهای بنایی و کارگری می کردم و وشبها به کار مجسمه مشغول بودم .. اولین نمایش عمومی این مجسمه ها در محل نمایشکاه بین المللی مشهد بود که از طرف دانشگاه پیام نوردر آن شرکت کردیم و با استقبال زیاد مردم روبرو شد یم .درآن زمان شهرداری مشهد خریدار این مجسمه ها بود که به دلایلی از فروش آن ها منصرف شدم . در نهایت پس ازبازگشت از مشهد به دلیل نداشت مکانی مناسب برای نگهداری و ازطرفی قرار گرفتن مجسمه ها در معرض باران تمامی زحماتم به هدر رفت و مجسمه ها خراب شد و در نهایت تاسف سوزانده شدند .

چگونه با هنرپاپیه ماشه (مجسمه سازی با کاغذ ) آشنا شدید؟

من قبل از مجسمه سازی کار روی سنگ انجام می دادم و میزهای سنگی می ساختم تا اینکه توسط یکی از دوستان هنرمند و شاعر (ایمان کرخی ) با یکی از استادان دانشگاه هنرآشنا شدم .استاد شهابی که مجسمه ساز بود و بنده تکنیک پاپیه ماشه را نزد ایشان آموزش دیدم. پس از اتمام دوره ی آموزش شروع به ساخت مجسمه های کاغذی کردم و حدود پانزده اثررا آماده کرده و آن ها را در نمایشگاهی درمحل دانشگاه پیام نورنیشابور  به نمایش گذاشتم .به دلیل استقبال و تشویق هنردوستان این کار را ادامه دادم . کم کم به فکر ساخت مجسمه های کاغذی آن هم در ابعاد بزرگ افتادم و همانطور که گفتم سرانجام مجسمه های ایستر خلق شد . البته این کار من در ایران سابقه نداشت زیرا تا قبل از آن مجسمه های ساخته شده از کاغذ حداکثر نیم متر بود .

چگونه یک مجسمه ی کاغذی ساخته می شود ؟

برای این کار دو روش وجود دارد اول – روش خمیر کردن کاغد و روش  دوم چسباندن لایه های کاغذ روی هم . ابتداقالب ساخته شده از گل رس و گچ آماده می شود و پس از آن کاغذ ها روی گچ لایه لایه چسبانده شده و پس از خشک شدن کاغذ مجسمه از قالب جدا می شود .

شما دهه ی شصتی هستید این نسل چه ویژگی هایی دارد ؟

ما نسلی هستیم که مشکلات و تنگناهای دوران بعد از جنگ بر سرمان آوار شد .کلاسهای درسمان شلوغ و میز های ما معمولا چهار نفره بود .پدرمان به سختی کار می کرد که بتواند جواب خانواده ی شلوغ را بدهد .کتاب های درسی ما بین نظام قدیم و جدید در نوسان بود و ما دائما در حال بلاتکلیفی بودیم .دوران ابتدایی و دبیرستان را به اتمام بردیم و آماده ی ورود به دانشگاه شدیم آنجا هم با ازدحام جمعیت روبرو شدیم و در پایان تحصیلات هم از کار مناسب خبری نبود لذا تصمیم گرفتم دوره ی کارشناسی ارشد را امتحان کنم شاید فرجی حاصل شود که نشد .لاجرم به مقطع بالاتر یعنی دکترا کوچ کردم .نکته ی جالب این است که هم اکنون خانواده به همان مجسمه سازی من راضی ترند تا ادامه دادن تحصیل .

شما سفری هم به کشورهای هلند”ا فرانسه ” آلمان “بلژیک و …داشته اید این سفر چه دست آوردی برای شما داشت؟

بله این یک سفر و اردوی دانشجویی و حقوقی بود که ما را برای دیدن مراکزمهم قضایی و دادگاه های مهم اروپا یی بردند .جاهایی مانند دیوان بین المللی لاهه – موزه ی لوور و….این سفر تاثیر زیادی روی من داشت آنجا معنی هنر را فهمیدم و به این جمله فکر می کردم که درست است که آسمان همه جا همین رنگ است اما این طرز فکرها و فرهنگهاست که بسیار متفاوت است .آنجا فهمیدم که هر کس بیشتر کارو فعالیت کند موفق تراست .در نهایت این سفر افق دید مرا بسیار بازترکرد .

برگردیم به مبحث هنر از نظرشما هنر پاپیه ماشه با دیگر هنرها چه تفاوتی دارد ؟

مجسمه سازی با کاغذ چند حسن دارد اول سبک بودن و دوم اینکه این کار تما ما با دست انجام می شود لذا روح انسانی در همه ی کارها متجلی است .ضمنا برای پتینه کاری و جذابیت محدویت ندارد .ضمنا از مواد اولیه ی قابل بازیافت استفاده می شود و ارزش افزوده ی زیادی ایجاد می کند .

مهمترین مشکلات سر راه هنر پاپیه ماشه در کشورما چیست؟

در کشور ما مهمترین نکته گردش کم سرمایه در بخش اقتصاد هنر است .دومین مساله نداشتن تشکل و عدم همکاری هنرمندان با یکدیگر و سوم نداشتن مدیریت قوی و یکپارچه و هماهنگ در رشته های مختلف هنری .نکته بعدی هم عدم آشنایی مردم با رشته های مختلف هنری است ومساله ی بعدی نداشتن مرکزی برای فروش آثار هنری  در شهرهاست

.آیا در موقعیت فعلی امکان حل این مشکلات هست ؟

بله اگر ارگانی بتواند مساله ی خرید آثار هنری را حل کند گام بزرگی برداشته خواهد شد مثلا شهرداریها می توانند با در اختیار قرار دادن مکانی برای عرضه ی آثار هنرمندان کمک بزرگی به این قشر فرهیخته بکنند .

برای آینده چه برنامه هایی دارید؟

اولین اولویت من ادامه ی تحصیل در کشوری مانند انگلستان است . دومین برنامه ام راه اندازی یک کارگاه بزرگ که بتواند آثار ما را به دیگر نقاط دنیا عرضه کند .

و سخن آخر

کارگاه ما هم اکنون در حال ارسال محصولات هنری به کشور هلند است قبل از آن هم تابلوهایی از آثار ما به جزیره ی کیش ارسال شده که مورد استقبال قرار گرفته است سخن من این است که با بودن چنین پتانسیلی در شهر چرا مسئولین اینقدرغافلند ما برای اخذ وام از اول امسال تا کنون درگیراین مساله بوده ایم . کارگاه ما هم اکنون حدود بیست هنرمند – تعدای از عزیزان معلول و روستا نشین را به کار مشغول کرده است .اندکی همراهی کافی است که به وسیله ی این هنر اشتغال زایی فراوانی در شهر انجام شود هنر ما از اشیاء بازیافتی مثل کاغذ باطله و گل رس و گچ و……استفاده می کند که به وفور یافت شده و ارزش افزوده ی بالایی نیز ایجاد می کنند پس با حمایت از این هنرها می توان ضمن بازیافت مواد مصرفی به اشتغال زایی جوانان کمک شایانی نمود .هدف ما تبدیل نیشابور به یک قطب صنایع دستی و هنری در کشور است .