چگونه دعوای فرزندان را مدیریت کنیم؟

نادر اسدی

کارشناس ارشد روان شناسی و مدرس آموزش خانواده

مقدمه

یکی از مواردی که خیلی از والدین در خانه با آن مشکل دارند نحوه مدیریت حل بحران میان فرزندان می باشد و همیشه از آن گلایه دارند و گاهی خودرا در تربیت فرزندان خویش مقصر می دانند و این اختلاف میان فرزندان به نوعی روابط والدین با یکدیگر را نیز تحت تاثیر قرار می دهد . دنیای صمیمی خانواده وقتی بیشتر رنگ زندگی به خود می گیرد که طنین بازی و شادی بچه ها به آن اضافه شود.

این که برادر و خواهر ها اغلب با هم توافق ندارند و بسیاری از اوقات مشغول دعوا و کتک کاری با یکدیگرند ، برای اغلب والدین پدیده ای آشناست . باید گفت این خشونت ها تا اواخر دوران نوجوانی ادامه می یابد و با افزایش سن کودکان ، از میزان آن کاسته می شود .شاید به جرات می توان گفت که خانواده ای یافت نمی شود که فرزندان در آن خانواده بحث و مشاجره ای بایکدیگر نداشته باشند.

علل اختلافات

الف :تبعیض والدین در رفتار با فرزندان

گاهی اوقات والدین یکی از فرزندان خود را بیش از دیگری دوست دارند و این محبت و دوست داشتن باعث ایجاد حسد و کینه در سایر فرزندان می شود که داستان دوست داشتن یوسف توسط پدر درنزد سایر برادران  وحسادت به او ،خود گواه بر این مدعاست

به تجربه ثابت شده که عدالت بین فرزندان نقش مهمی در هماهنگی و انسجام روابط خانوادگی دارد. بعضی از روان شناسان معتقدند که کلاً با به دنیا آمدن فرزند دوم در حقیقت تاج از سر کودک اول برداشته می شود و حسادت و کینه کودک شروع می شود. اکثر ما تجربه کرده ایم که در مشاجرات غالبا، فرزند ضعیف تر به والدین پناه می برد و معمولاً آنها طرف ضعیف تر را می گیرند و همین باعث عصبانیت فرزند دیگر می شود و به مشاجره آنها دامن می زند، در این هنگام در فرزند قوی تر احساس خشم و عصبانیت شکل می گیرد (ممکن است حتی ابراز نشود). ظاهرا سکوت برقرار می شود ولی مطمئنا در نوبت بعدی او جبران خواهد کرد. یعنی این مشاجرات با دخالت والدین مرتب تکرار خواهد شد.

ب: عدم توجه والدین به تفاوتهای فردی

هر کودکی شخصیت و استعداد منحصر به فردی دارد و با خواهر و برادرهایش متفاوت است. یکی از آنها در درس هایش بسیار قوی است، در حالی که دیگری در فعالیت های ورزشی قوی تر عمل می کند. هیچ دلیلی ندارد که فرزندان یک خانواده، علایق مشترک و مشابهی داشته باشند. یکی از مهمترین دلایل اختلافات و بحث های خواهر و برادرها همین تفاوت در علایق و توانایی هاست. به رخ کشیدن مزیت و محاسن یکی از فرزندان به دیگری و عدم رعایت تفاوتهای فردی نیز، احساسات آنان را تحریک و جریحه دار می نماید و درگیری ها را به وجود می آورد.

ج: جنسیت و اختلاف سنی فرزندان

در صورتی که فرزندان شما در دو گروه سنی مختلف باشند، می تواند موجب بروز اختلافات و دعواهای متعددی شود . هر چقدر فاصله سنی فرزندان با یکدیگر بیشتر باشد به دلیل عدم درک متقابل ، این اختلافات نیز بیشتر می شود . دختران نیز به دلیل شیرین زبانی ، بیشتر ازپسران مورد محبت وتوجه والدین قرار می گیرند که این خود بر دامن اختلافات می افزاید .

د: مورد توجه قراردادن فرزندان :

کودکان عاشق توجه والدین هستند و برای جلب توجه والدین شان هر کاری می کنند. اگر والدین، به عمد یا غیرعمد، به یکی از فرزندان بیش از دیگری توجه کنند، آسیب های جدی به فرزند دیگرشان می زنند. زمانی که یکی از فرزندان بیمار است یا از دیگری ضعیف تر یا کوچکتر است، والدین به او بیشتر توجه می کنند و این موضوع فرزند دیگر را بسیار آزار می دهد. دقت کنید هرگز زمانی که به یکی از فرزندانتان توجه و محبت می کنید، دیگری را نادیده نگیرید تا سلامت روانی فرزندتان به خطر بیفتد.

ه: لذت بردن فرزندان از دعوای بین یکدیگر

برخی از صاحب نظران تعلیم و تربیت اعتقاد دارند که کودکان از این که در منزل به دعوا و مشاجره می پردازند لذت می برند زیرا که نیاز اساسی آنان را برآورده می سازد و این نزاع و درگیری پس از مدتی کوتاه جای خود را به دوستی و مهر محبت می دهد .

آنچه پدر و مادرها باید بدانند

1)هرگز قضاوت نکنید

بسیاری از بچه ها دوست دارند که والدین این جمله (حق با تواست ) را از زبان والدین خود بشنوند لذا گفتن اینکه تو مقصر هستی روابط میان فرزندان را بیش از پیش خراب تر می کند .

2) دخالت ممنوع

والدین به هیچ عنوان در دعواهای فرزندان خود دخالت نکنند چراکه با ورود به این ماجرا والدین به ناچار از یکی از طرفین درگیری حمایت کرده و از طرفی فرزندان یاد می گیرند که تا والدین ورود پیدا نکنند این ماجرا همچنان ادامه دارد .لذا بهتر آن است بگذاریم فرزندان خودشان اختلافات خود را خاتمه دهند .

3) هرگز فریاد نکشید

از فریاد کشیدن بر سر فرزندان خود پرهیز کنید چراکه با این کار بسیاری از وقت و انرژی خود را از دست می دهید . و از طرفی فرزندان شما یادمی گیرند که به هنگام عصبانیت باید دادو فریاد کرد.

4) نگوییم توبزرگتری کوتاه بیا

والدین هرگز به هنگام دعوا به کودک خود پند و اندرز ندهند که آنکه عاقل تر است، تسلیم می شود. چون نه تنها او را برای زندگی واقعی پرورش نمی دهند بلکه یاد می گیرند که همیشه در برابر خواسته های منطقی و غیر منطقی دیگران تسلیم شوند. گفتن این جمله باعث می شود تا فرزند کوچک همیشه حق را به جانب خود بداند و چون حمایت والدین را مشاهد می نماید بسیاری از مواقع شروع کننده و تشدید کننده درگیری ها می شود .

5)خشم فرزند خود را درک کنید

در هنگام میانجی گری واقعا سعی کنید تا احساس خشم کودک را بفهمید چرا که اگر یکی از طرفین دعوا حس کند که مادر یا پدر در نقش میانجی حرف او را نمی فهمد و به علت عصبانیتش اهمیتی نمی دهد، میانجی گری مادر یا پدر سودی ندارد و بچه همچنان کینه خود را از برادر یا خواهرش در دل نگاه می دارند تا در یک فرصت مناسب تلافی آن را سر او دربیاورند.

6)الگوپذیری فرزندان از والدین

 در صورتی که محیط خانواده دور از اختلافات و دعوا و مرافعه های مداوم باشد، روابط موجود بین پدر و مادر بر اصول و مبانی محبّت و صمیمیت مبتنی باشد ، والدین در تربیت فرزندان خود توافق نظر داشته باشند و پدر و مادر بدون اعمال تبعیض به تعلیم فرزندان اقدام نمایند و روح صمیمیت و یگانگی در خانواده حکم فرمایی کند، اطمینان داشته باشید که بچه ها با هم کمتر دعوا می کنند .

7) از خاطرات دوران کودکی خود بگویید

با بیان خاطرات دعواهای دوران کودکی خود با خواهران و برادران، بچه ها متوجه خواهند شد که روزگاری پدر و مادر آنها بچه بوده اند و می فهمند که گرفتاری های فعلی خودشان هم معمولی و قابل حل است.

8) حق مالکیت قائل شوید

اشتراک مهم است، اما نباید بچه‌ها برای تقسیم کردن هر چیزی تحت فشار قرار بگیرند. هر بچه‌ای باید چیزهای مختص به خودش را داشته باشد، که کاملا برای خودش باشد. به حریم خصوصی و اموال شخصی یکدیگر احترام بگذارند .

9)وقتی بچه‌ها با هم کنار می‌آیند، آنها را تشویق کنید

تحسین و تمجید کمک بسیار زیادی به ایجاد رفتارهای مثبت در بچه‌ها دارد. رمز کار این است که دعوای آنها را نادیده گرفته و وقتی درست رفتار می‌کنند به آنها توجه کنید. بچه‌ها خیلی زود متوجه این موضوع می‌شوند.

10)  به بچه‌ها راه‌هایی آموزش دهید که با آرامش و همکاری برای مشکلاتشان راه‌حل پیدا کنند

حتی بچه‌های خیلی کوچک مسائل ابتدایی عدالت و جنگ نکردن را درک می‌کنند. درمورد دعوا کردن و راه‌های دیگر برای حل مشکلات با فرزندانتان صحبت کنید. همیشه قوانینی برای کارهایی که برای حل مشکلاتشان می‌توانند بکنند و نمی‌توانند بکنند تعیین کنید.

کلام آخر

درباره اینکه کدام روش مداخله برای خانواده شما از همه بهتر است خودتان تصمیم بگیرید. گاهی باید بچه هایتان را به حال خودشان بگذارید تا خودشان با هم کنار بیایند ولی گاه لازم است که بی عدالتی میان آنان را جبران کنید. به طور کلی با توجه به موقعیت، شرایط، نوع فضای تربیتی و روانی که حاکم بر خانواده است، از بین روشها یکی از آنها را انتخاب نمایید. و تفاوتهای فردی آنان را قبول کنید و نیازهایشان را بشناسید. اگر چنان چه متوجه شدید باعدم دخالت خود درگیری فرزندان به زد و خورد فیزیکی منجر می شود در آن لحظه ضمن مداخله فقط طرفین را به آرامش دعوت کرده و از یکدیگر جدا می کنید    . لذا تا جائیکه ممکن هست ذهن آنها را از موضوع با سپردن یک فعالیت جدید پرت کنید .این تصور که فرزندان در خانه هرگز با یکدیگر بحث و جدل نداشته باشند را ذهن خود بیرون کنید چون دعوی فرزندان در منزل ، آنها را برای رویارویی با مشکلات و تعارضات در زندگی آینده خود مهیا می کند و فرزندان در خانه یاد می گیرند که چگونه فردا درجامعه بتوانند از حقوق خود دفاع نمایند .