خواص، منابع، عوارض کمبود و اضافه دریافت ویتامین d

دکتر میترا حریری

عضو  هیئت علمی علوم پزشکی نیشابور

ویتامین D یا کلسیفرول یکی از ویتامین های لازم برای بدن و از ویتامین های محلول در چربی است، که به رشد و استحکام استخوان ها از طریق کنترل تعادل کلسیم و فسفر کمک می کند. این ویتامین همچنین برای سلامت اندام‌های بدن مانند ماهیچه‌ها، دندان‌ها و حتی تقویت سیستم ایمنی بدن، اهمیت بسیار زیادی دارد.

مشکلی که در مورد این ویتامین وجود دارد این است که ویتامین D به سختی از منابع غذایی معمولی به دست می‌آید و تامین اندازه مورد نیاز بدن، تنها از طریق مصرف منابع ویتامین D امکان پذیر نیست و باید از فرآورده‌هایی مثل شیر یا غلاتی که با این ویتامین غنی شده‌اند، استفاده نمود.

رایج ترین منابع ویتامین D شامل:

1- نور خورشید اگر پوست بدن در تماس با نور خورشید قرار بگیرد، ویتامین D تولید می کند.

2- ماهی تن نیز یکی از منابع مفید ویتامین D است و سطح ویتامین D موجود در آن به مراتب بیشتر از ماهی ساردین است.

3-مکمل ها نیز می توانند دوز مورد نیاز روزانه این ویتامین را در اختیار بدن قرار دهند.

4-زرده تخم مرغ نیز غنی از ویتامین D است و به همین دلیل توصیه می شود زرده و سفیده تخم مرغ را حتما با هم مصرف کنید.

5- جگر گاو نیز منبع سرشار از ویتامین D به همراه بسیاری دیگر از مواد مغذی مانند ویتامین A، آهن و پروتئین است.

6- روغن کبد ماهی که با طعم دهنده هایی چون نعنا یا مرکبات و یا به شکل کپسول های مکمل ارائه می شود، منبع غنی از این ویتامین به شمار می آید.

7- ماهی های چرب مانند ماهی آزاد از منابع اصلی و غنی ویتامین D به حساب می آیند.

کمبود ویتامین D نه تنها باعث مشکلات پوکی استخوان و مشکلات دندانی می شود بلکه عوارضی دیگری هم ایجاد می کند:

1- اختلال در عملکرد عضلات: وقتی ویتامین مورد نیاز تامین نمی‌شود، این کمبود می‌تواند منتهی به دردناک و ضعیف شدن ماهیچه‌ها شود.

2- سردرد و سرگیجه: این نشانه به‌ عنوان یکی از علائم فشار خون بالا رایج است، و معمولا کسانی که کمبود ویتامین D دارند، از فشار خون بالا شکایت می‌کنند.

3- عفونت‌های مکرر: عفونت‌های ادراری مکرر یا مشکلات تنفسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا ممکن است به علت ضعف سیستم ایمنی به علت کمبود ویتامین D باشد.

4-مشکلات گوارشی: کمبود ویتامین D می‌تواند موجب کاهش سرعت عبور مواد غذایی در بدن شما شود.

5-عرق بیش از حد

6-احساس افسردگی

7-ریزش مو

امروزه مصرف مکمل های ویتامین D در میان مردم بسیار شایع شده است. صرف روزانه بیشتر از 4000 IU ویتامین D می تواند خطراتی را بهمراه داشته باشد که شامل:

1- تداخلات دارویی: ویتامین D می تواند با خیلی از داروها از جمله داروهایی که برای فشارخون بالا و مشکلات قلبی تجویز می شوند، تداخل داشته باشد.

2- کاهش اشتها و کاهش وزن

3-  ادرار پی در پی

4- مشکلات کلیوی و قلبی

توصیه می‌شود که بزرگسالان زیر ۷۰ سال، در روز ۶۰۰ واحد ویتامین D مصرف کنند و افراد بالای ۷۰ سال نیز روزانه ۸۰۰ واحد دریافت کنند.

به طور خلاصه کمبود و اضافه دریافت ویتامین D جزء موارد شایع در میان مردم است که می‌تواند عواقب جدی برای سلامتی داشته باشد. با این وجود داشتن رژیم غذایی غنی از این ویتامین، قرار گرفتن در معرص نور آفتاب 3 بار در هفته و هر بار به مدت 15 دقیقه اغلب می‌تواند به بازیابی سطح این ویتامین کمک کند.