باز خواني تاريخ انقلاب اسلامي درنيشابور ( نيشابور، پيشگام تشکيل شوراهاي کشور )

مريم عارفي پور

با فراگير شدن انقلاب اسلامي در سطح کشور ، شهرستان نيشابور نيزهمانند ساير شهرها ، درمسير انقلاب اسلامي قرار گرفت و با مديريت کار آمد و برنامه ريزي خردمندانه ي توام با روش مسالمت آميز،چه در جريان انقلاب و چه زمان پيروزي و چه بعد از پيروزي جزو سر آمدان شهرهاي ايران بود . چيزي که نيشابور دوره ي انقلاب را از ديگر شهرهاي ايران متمايز مي کرد، همين شيوه ي مسالمت جويي و همگرايي يي بود که بر محيط اجتماعي وسياسي آن حاکم بود.روش ملايمت ومسالمتي که نه بيت المالي غارت گرديد و نه خوني در آن ريخته شد ،بلکه به طور کاملا صلح آميز، شهر در اختيار وکنترل انقلابيون قرار گفت به گونه اي که برخي مي گفتند نيشابور آرام شهر انقلاب ايران است ،اگر چه شايد اين را به طعنه مي گفتند . مسلما اين شيوه مسالمت جويانه، به گفته ي تمامي کساني که در جريان روزهاي انقلاب بودند مرهون رهبري داهيانه حسين انصاري راد بود. وي همواره در تلاش بود ضمن اداره ي مسالت جويانه ي شهرو پرهيز از خشونت، آن را در جهت اهداف اصلي انقلاب قرار دهد. يکي از عمده اتفاقات مهم در ايام بعداز پيروزي انقلاب دراين شهر،بهره وري از مشورت و خردجمعي افراد در اداره ي امور شهر بود که درقالب کميته ي هماهنگي اداري شهر نمود پيدا نمود که درنوع خود در آن ايام بي سابقه وکم نظير بود

تشکيل کميته ي هماهنگي اداري شهر نيشابور(شوراي انقلاب شهر )

ازاقدامات کارساز ومهمي که چند روز پس از پيروزي انقلاب اسلامي در نيشابور رخ داد، تشکيل کميته ي هماهنگي اداري شهر بود که شايد بتوان آن را« شوراي انقلاب شهرستان » ناميد که هيچ از يک شهرها، حتي شهرهاي بزرگي چون مشهد فاقد تشکيل آن بود.

حميد حسامي از فعالين سياسي امروز که درايام انقلاب از جوانان پر شور وانقلابي نيشابور محسوب مي شد،دراين مورد مي گويد که شوراي اداري نيشابور يا به قولي شوراي انقلاب شهرستان بلافاصله پس از پيروزي انقلاب به مديريت حاج آقاي انصاري راد تشکيل شد واعضاي آن حدود هفتاد نفرمي شدند، که مرکب بودند از روساي ادارت و مسئولين نهادها، نمايندگان اصناف وافراد صاحب نظر و دست اندر کاران انقلاب .

شايد بتوان گفت مهم ترين هدفي که از تشکيل اين شورا مورد نظر آفاي انصاري راد به عنوان رهبرانقلاب نيشابور بود،بهره مندي ازخرد جمعي واستفاده از نظرات و پيشنهادات صنوف مختلف و انقلابيون دراداره ي هرچه بهتر شهر نيشابور بعد از انقلاب بود . به گفته ي محمد رضا مقدس شرق که از فرهنگيان بازنشسته و يکي از اعضاي اين شورا بود جلسات اين شوراي اداري به صورت هفتگي در محل اتاق اصناف واقع درفردوسي شمالي برگزار مي شدو مهم ترين مسائل و اتفاقات شهر درآن به بحث ونظر گذاشته مي شد و تصميمات مناسبي اتخاذ مي شد.اين شورا در واقع محلي براي هم فکري درباره ي اداره شهر و رفع مشکلات آن و بازوي مشورتي بود براي مديران وچون فرماندار وشهردار هم دراين جلسلت هفتگي اين شوراي اداري شرکت داشتنددرهمان جا دستورات را مي گرفتند ووملزم به اجرا بودند و شايد بتوان گفت همه کاره ي شهر اين شورا بود.البته اين شورا دبير خانه مشخصي مثل شوراهاي امروزي نداشت وافراد آن حقوقي بابت شرکت درجلسات شورا دريافت نمي کردند

شوراي اداري انقلاب نيشابور که اوايل اسفد 57 تشکيل شده بود بعد از حدود5/7 ماه فعاليت ؛ در اوايط مهر58 و بعدازانتخابات شوراهاي سراسري شهري که توسط دولت موقت بازرگان در سطح کشور برگزار شد ، عملا کارآيي خودراازدست داد و منحل شد.

تشکيل شوراي شهرنيشابور در

 زمان دولت موقت

در مهرماه 1357 دولت موقت به نخست وزيري مهندس مهدي بازرگان درهمه ي ضهرهاي کشور به صورت يکپارچه انتخاباتي را براي تعيين اعضاي شوراي شهرها از جمله نيشابور برگزار نمود .

تفاوت اصلي شوراي اداري با شوراي شهر بعدي در نيشابور اين بود که «شوراي اداري نيشابور» به مديريت حاج آقاانصاري راد خودجوش بود ومختص نيشابور بود و افراد حاضر در اين شورا به صورت انتصابي وارد مي شدند اما «شوراي شهر » به صورت انتخابي وبا راي مردم تشکيل شد و روندآن مانندانتخابات هاي کنوني بود . به گفته ي آقاي عبدالجليل فقيدي که خود يکي از منتخبين مردم در اين دوره ي شورا بود، راي گيري در چندين حوزه صورت گرفت و بيش از 10هزار نفر در اين انتخابات شرکت کردندو پس از شمارش آرا، ازبين حدود 30 کانديدا ، 7نفر برگزيده شدند که همگي اين 7 نفر از سوي حزب جمهوري اسلامي؛ که تنها حزب آن زمان بود، معرفي شده بودند که تمامي آنها وارد شورا شدند.7 نفر برگزيده شامل: مرحوم حاج عباس ترقي، علي اکبر عسکري(فرهنگي)؛ ، عبدالجليل فقيدي(بازاري)، مقدس شرق(فرهنگي)، محمد بکاولي(روحاني)؛ مرحوم سيامکي(کارمند کارخانه قند)؛ و مهندس گل پرور، بودند.

از کارکردهاي اين شورا، مي توان به مسائل عمراني و شهري اشاره کرد و محلي براي رسيدگي به مشکلات ودرخواست هاي مردم بود. به گفته ي محمد رضا مقدس شرق که هم عضو شوراي اداري اول وهم عضو شوراي انتخابي دوم بود،محل تشکيل جلسات اين شورا درساختمان هلال احمر نيشابور بعد از ميدان خيام بود ورئيس شورا حجه الاسلام محمد بکاولي بود وافراد شوري هم حقوقي بابت شرکت درجلسات در يافت نمي کردند وحدود شرح وظايفش همان وظايف انجمن شهر سابق بود . بايد گفت که نقشه و طرح تفضيلي شهر وانتخاب آقاي جنتي به عنوان شهردار از اقدامات مهم اين شورامحسوب مي شد.

عمر اين شورا به نزديک 7 ماه بيشتر نرسيد و پس از آن نتوانست به فعاليت خود ادامه دهد.

به گفته ي فقيدي، علت اصلي فروپاشي آن، تشريفاتي بودن شورا و نبود شرح وظايف مشخص براي شورا بود که عملا منجر به ناکارآيي وروزمره گي شده بود.

به گفته ي مقدس شرق که دبير اين شورا بوداگرچه چندين بار با اکبر هاشمي رفسنجاني وزير کشور پس از اسعتفاي دولت بازرگان در مورد شرح وظايف شورا مکاتبه داشتيم، ايشان شرح وظايف اين شورا را مانند انجمن شهر پيش از انقلاب عنوان نمودندوهمين امر باعث گرديد تا اعضاي شوري تصميم به استعفا بگيرند.

اولين کساني که از شوراي شهر نيشابور استعفا دادند، مي توان به فقيدي و مقدس شرق اشاره کرد و پس ازآن ديگر اعضا هم به تدريج يا استعفاي دادند ويا در جلسات شورا شرکت نکردند و شورا به حد نصاب نرسيد وعملا منحل شد .

روند انحلال شوراهاي شهر درديگر شهرها هم به همين صورت ادامه يافت و در نهايت در کل کشور، شاهد انحلال اولين دوره از شوراي شهر بوديم.