خاطرات و خطرات (توشه اي از تاريخ شش پادشاه و گوشه اي از دوره زندگي من)

خاطرات و خطرات (توشه اي از تاريخ شش پادشاه و گوشه اي از دوره زندگي من): مهديقلي هدايت، انتشارات زوار، چاپ پنجم، 1375

خاطرات و خطرات، حاج مهديقلى هدايت دربردارنده ذكر حوادثى است كه در زمان نويسنده به وقوع پيوسته و پرده از گوشه‏اى از تاريخ اين سرزمين كهن برداشته است. وقايعى كه در دوره تاريخ معاصر ايران از زمان سلطنت ناصرالدين شاه قاجار و تا حكومت محمدرضا پهلوى رخ داده و از زبان و قلم نويسنده‏اى بيان مى ‏شود كه خود، آن وقايع را ديده و با تمام وجود آن‏ها را لمس كرده است.

مرحوم حاج مهديقلى هدايت پسر عليقلى خان مخبر الدوله و نوة رضا قلى خان هدايت است كه در سال  1280  قمرى متولد شد و پس از فراگرفتن مقدمات در  1295  براى تحصيل عازم آلمان گرديد و در  1297  به ايران مراجعت كرد. در  1303  به سمت معلم زبان آلمانى در دار الفنون مشغول كار شد و در  1311  با سمت پيشخدمتى خاص ناصر الدين شاه رسما وارد خدمات دولتى گرديد و در  1316  به رياست پست‌خانه و گمرك و تلگراف‌خانة تبريز منصوب و در اواخر همان سال از سمت خود مستعفى و عازم تهران شد و به رياست مدرسة علميه و سرپرستى مدارس ديگر تعيين گرديد. پس از صدور فرمان مشروطيت به اتفاق برادرش مرتضى قلى خان صنيع الدولهوتعدادي ديگر مأمور تهية قانون انتخابات شد و انتخابات دورة اول قانون‌گذارى را انجام داد .وي که شش پادشاه را از ناصرالين شاه تامحمد رضاشاه خدمت کرده واغلب درپستهاي وزارت وحاکم ولايات قرار داشته منبعي است انباشته از خاطرات ناب ودست اول تاريخي وبه‌همين‌جهات كتاب خاطرات و خطرات او كه با قلمى شيوا و خامه‌اى توانا نوشته شده نه‌تنها مشحون از وقايع مهم تاريخى است بلكه چون بسيارى از مطالب را بى‌پرده و عريان بيان مى‌كند مى‌تواند براى مردان و رجال سياسى نمونه و سرمشقى باشد تا حوادث و وقايع مملكت خويش را آشكارا بنگارند و در اين امر مهم قدم‌هاى مثبت و مؤثرى بردارند.

حسن ديگر خاطرات سبك و شيوة خاص هدايت در نگارش آن است و چون پدرش بنيان‌گزار تلگرافخانه در ايران بوده است غالبا مطالب را در نهايت ايجاز و با فصاحت كامل و با همان روش و به صورتى جذاب و دلپذير بيان كرده است.