پريخان خانم؛ دختر قدرت طلب صفوي آنچه تا به حال در مورد خاندان صفويه کمتر شنيده شده نام دختري است به نام پريخان خانم. سلسله صفويه حکومتي ايراني و شيعه بودند که در سالهاي 880 تا 1101 هجري خورشيدي (برابر 1135-907 قمري و 1722-1501 ميلادي) بر ايران فرمانروايي کردند. بنيانگذار سلسله پادشاهي صفوي، شاه اسماعيل […]
پريخان خانم؛ دختر قدرت طلب صفوي
آنچه تا به حال در مورد خاندان صفويه کمتر شنيده شده نام دختري است به نام پريخان خانم.
سلسله صفويه حکومتي ايراني و شيعه بودند که در سالهاي 880 تا 1101 هجري خورشيدي (برابر 1135-907 قمري و 1722-1501 ميلادي) بر ايران فرمانروايي کردند. بنيانگذار سلسله پادشاهي صفوي، شاه اسماعيل يکم است که در سال 880 خورشيدي در تبريز تاجگذاري کرد و اوج اقتدار آن هم در دوران زمامداري شاه عباس اول بود و آخرين پادشاه حقيقي صفوي، شاه سلطان حسين است که در سال 1101 خورشيدي از افغانها شکست خورد.
اما آنچه تا به حال در مورد اين خاندان کمتر شنيده شده نام دختري است به نام پريخان خانم. او دختر شاه طهماسب اول و از زنان قدرتمند دربار اين سلسله بود که توانست با اقتدار خود دو نفر از شاهزادگان صفوي را به سلطنت بنشاند.
مادر او از قوم چرکسي بود و در حوالي اهر يا ابهر پاي به دنيا گذاشت. وي علاوه بر کشورداري و سياست، زني علم پرور و شاعره بود و تخلص «حقيقي» را براي خود برگزيده بود. حتي نقل است که مدرس‌هاي در اصفهان ساخت که سال‌ها مورد استفاده طلاب ديني بود.
پريخان خانم پس از مرگ پدر در تلاش بود که بردارش اسماعيل ميرزا را به تخت سلطنت بنشاند اما برادر ناتي اش حيدر ميرزا شبانه تاج سلطنت بر سر نهاد و او را در قصر محبوس کرد او با زيرکي از چنگ شاه حيدر ميرزا فرار کرد و کليد درگاه را به سليمان ميرزا و شمخال سلطان، دايي خود داد و آنها به کمک 300 نفر چرکس در حمله به حرمسراي حيدر ميرزا او را کشتند.
سپس برادرش ميرزا اسماعيل را به کمک اميران قزلباش به پايتخت (قزوين) آورد و به قدرت نشاند ولي شاه اسماعيل پس از رسيدن به قزوين از قدرت پريخان خانم کاست و دست به کشتار و خشونت زد و برادرش سليمان ميرزا را نيز کشت. اما اين زن تحمل اين برخوردها را نياورد و تصميم به انتقام گرفت و به کمک نديم شاه اسماعيل ، شاه را مسموم کرد.
پس از کشته شدن شاه اسماعيل شاه سلطان محمد خدابنده به سلطنت رسيد که در اين ميان پريخان خانم در رسيدن برادر به سلطنت نقش پرنگي داشت و از ضعف نابينايي شاه استفاده کرد زيرا که ميخواست او را به سلطنت برساند و در پس پرده، خود تمامي امور در دست گيرد. در حالي که از وجود همسر محمد ميرزا، خيرالنساء بيگم، غافل بود. ميرزا سلمان جابري اصفهاني ، وزير شاه اسماعيل ، شاه و همسرش را از قدرت پريخان خانم مطلع ساخت و چنين بود که نقشه‌اي براي برداشتن پريخان خانم از سر راه شاه نابينا کشيده شد.
پريخان خانم در روز 9 ذي الحجه 985 کشته شد و جسدش در امامزاده حسين، در کنار سليمان ميرزا و شاه اسماعيل به خاک سپرده شد.
