آثارحقوقي وقف بخش دوم اداره وقف و مال موقوفه به عهده متولي و ناظر است. وظيفه متولي تصميم‌گيري براي اجرا مي‌باشد و ناظر نقش بازرسي و نظارتي بر مال موقوفه را دارد. متولي در جريان وقف اموال، از طرف واقف تعيين مي‌شود بنابراين پس از تحقق وقف، واقف حق تعيين متولي را ندارد. واقف مي‌تواند […]
آثارحقوقي وقف
بخش دوم
اداره وقف و مال موقوفه به عهده متولي و ناظر است. وظيفه متولي تصميم‌گيري براي اجرا مي‌باشد و ناظر نقش بازرسي و نظارتي بر مال موقوفه را دارد. متولي در جريان وقف اموال، از طرف واقف تعيين مي‌شود بنابراين پس از تحقق وقف، واقف حق تعيين متولي را ندارد. واقف مي‌تواند خود را متولي قرار دهد ولي درهرصورت تُوليت متولي بايد از طرف اداره اوقاف تأييد گردد. در صورت اختلاف در اين مورد، مراتب در دادگاه مطرح و قابليت رسيدگي را دارد. متولي حق دارد که اين سمت را قبول يا رد نمايد؛اما چنانچه سمت توليت را پذيرفت، ديگر حق استعفا ندارد مگر در موارد خاص. واقف نمي‌تواند متولي را عزل نمايد و چنانچه متولي در عمل مديريت وقف مرتکب خيانت‌درامانت گردد و از وصف عدالت خارج شود، از طرف دادگاه، اميني به او ضميمه مي‌گردد. البته در يک صورت عزل متولي ممکن است و آن در صورتي است که در وقف نامه قيدشده باشد که در صورت عدم عدالت يا خيانت‌درامانت متولي، واقف يا حاکم شرع حق عزل او را دارد. همچنين واقف ممکن است شرط حامي را و يا صفت خاصي را براي متولي در نظر بگيرد و چنانچه متولي از آن وصف خارج شود خودبه‌خود سمت متولي از وي سلب خواهد گرديد.
متولي مي‌تواند براي اداره امور يک نفر را به‌عنوان وکيل در امور اداره مال وقف‌شده بگيرد و آن‌هم در صورتي امکان‌پذير است که در وقف نامه شرط مباشرت نيامده باشد. متولي براي اداره موقوفه مستحق گرفتن اُجرت است. مهم‌ترين وظيفه متولي نگهداري مال موقوفه است زيرا بايد عين مال موجود باشد تا بتوان از منافع آن بهره برد؛بنابراين در درجه اول منافع موقوفه صرف نگهداري و حفظ تعمير آن مي‌شود و مازاد آن بين موقوف عليهم تقسيم مي‌شود البته هزينه نگهداري موقوفه در حد متعارف و متعادل باشد. گاهي اوقات ممکن است در طول زمان عين مال از بين برود مثلاً يک‌خانه وقف گرديده در اثر حوادث طبيعي از بين برود در اين حالت چون با از بين رفتن عين مال، منفعتي از آن حاصل نمي‌شود، وقف منحل مي‌گردد و يا گاهي مال وقف‌شده به حالتي درمي‌آيد که آن مال از بين نرفته ولي منافعي ندارد مثل خانه‌اي که به‌شدت فرسوده گشته در اين حالت شايد بتوان با فروش آن وجهي بدست آورد و صرف اموري نمود که به نيت واقف نزديک باشد. بايد توجه داشت در سه مورد مي‌توان مال موقوفه را فروخت:
1ـ خراب شدن مال موقوفه 2ـ ترس از خراب شدن مال موقوفه به‌نحوي‌که آباد کردن آن ممکن نباشد و يا کسي حاضر به آباد کردن آن نباشد 3ـ اختلاف بين موقوف عليهم به صورتي که بيم خون‌ريزي و کشتار بين آن‌ها باشد.
چنانچه قسمتي از مال موقوفه خراب شود، فقط بايد همان قسمت را فروخت نه همه موقوفه را مثلاً اگر موقوفه يک باغ باشد و قسمتي از درختان آن خشک شود، فقط قسمت خشک‌شدهقابل‌فروش است نه همه آن باغ.
نویسنده :محسن تقیان
