آثار حقوقی وقف

بخش اول

وقف در لغت به معنی ایستادن و حبس نمودن مال است و در اصطلاح حقوقی عبارت از آن است که شخص به‌منظور یک هدف انسانی و اخلاقی و بابت نیت مشروع، تمام یا قسمتی از اموال خود را برای جلوگیری از نقل‌وانتقال حبس کند تا دیگران از منافع آن مال استفاده نمایند مثلاً شخصی تمام یا قسمتی از اموال خود را وقف می‌نماید تا از منافع آن برای دختران بی‌بضاعت جهیزیه تهیه گردد.

وقف ازلحاظ حقوقی دارای اصولی است که عبارت‌اند از:

الف- مال وقف باید از دارایی شخص خارج شود یعنی حبس گردد تا مورد نقل‌وانتقال قرار نگیرد

ب – حبس مال باید دائمی باشد

ج – مالی که وقف شد، به‌خودی‌خود اداره آن ممکن نیست بنابراین سازمان یا شخصی باید مسئولیت اداره آن را بر عهده بگیرد                                            د- وقف باید برای امور شرع و با نیت خیر صورت پذیرد.

واقف باید دارای خصوصیاتی باشد:1-واقف کسی است که مالی را که در مالکیت دارد وقف می‌کند همان‌طور که برای انجام معامله باید (رشید ـ عاقل و بالغ) باشد، برای وقف هم باید دارای این ویژگی باشد. در وقف پس‌ازآن که مال به تصرف موقوف علی (کسی که وقف به نفع آن می‌شود) داده شد، عمل وقف کامل می‌شود. 2- واقف باید مالک مالی باشد که آن را وقف می‌کند زیرا به‌موجب وقف، مال از دارایی شخص خارج می‌شود. همچنین واقف می‌تواند مالی از اموال خود را که دیگری به‌طور موقت از منافع آن استفاده می‌کند مانند ملک اجاره‌ای خود را وقف نماید 3- واقف باید مالی را وقف نماید که با استفاده از منافع، عین مال از بین نرود. با این اوصاف وقف دارای اقسامی می‌باشد که عبارت است از الف وقف عام ب وقف خاص (کسی که مال برای استفاده او وقف می‌گردد را موقوف علیه می‌نامند)

موقوف علیه خاص یعنی تنها اشخاص معینی که در وقف نامه از آن‌ها نام‌برده شده می‌توانند از منافع وقف استفاده نمایند اما موقوف علیه عام به این معناست که همه یا بخشی از افراد جامعه موضوع وقف می‌باشند مانند وقف مساجد، مدارس، بیمارستان و غیره. برای وقف نمی‌توان ما به ازاء تعیین نمود بدین معنی که واقف مالی را وقف کند مشروط بر آن‌که موقوف علیه در مقابل آن مالی را ببخشد یا مخارج او را بدهد. وقف اموال با نیت نامشروع صحیح نیست. چنانچه کسی برای فرار از دِین و بدهی خود مال خود را وقف نماید این عمل صحیح نیست مگر آن‌که طلبکار با وقف موافقت نماید که در این صورت وقف دارای اعتباری حقوقی خواهد شد.

ادامه دارد