توماس مور و مدينه فاضله

توماس مور و مدينه فاضله

توماس مور در سال 1478 ميلادي در يک خانواده ونيزي الاصل که سالها پيش به انگلستان نقل مکان کرده بودند در لندن متولد شد . پدرش در شوراي پادشاهي قاضي واز نجيبان درجه دوم بود . توماس در آکسفورد به تحصيل زبان هاي کلاسيک (يوناني و لاتين ) پرداخت در آنجا با «آراسموس « نويسنده ي بزرگ کتاب( ستايش ديوانگي) اهل «رتردام « آشنا شد و با آموختن زبان يوناني کتاب «جبارکشي» اثر «لوسين» را از يوناني به لاتين ترجمه کرد و چون آموختن زبان يوناني غير معمول بود او را به گرايش کفر دوران باستان متهم کردند و از دانشگاه اخراجش نمودند .

توماس مور يکي از معروفترين انديشمندان و نويسندگان قرن شانزدهم است که در عصر نوزايي تاثير زيادي داشته است . وي فلسفه مدرسي را مورد نکوهش قرارداد و خواستار پيرايش جامعه روحانيون از درون شد . فردي بذله گو و باهوش بود تفکر اومانيستي داشت و در عين حال عميقا متدين بود .

مور در نوزده سالگي در شهر رم به ايراد سخنراني درباره «شهر خدا» اثر سن آگوستين پرداخت و کمي بعد وارد يک صومعه از فرقه شارتر شد و مدت چهار سال بي آنکه در صومعه سوگند سه گانه « فقر، اطاعت و عفت » را ياد کند در آنجا ماند و سپس صومعه را ترک کرد و ازدواج نمود و به شغل وکالت مشغول شد .

در سال 1504 ميلادي نماينده مجلس عوام انگلستان شد و به رهبري مخالف هنري هفتم براي افزايش ماليات درآمد و در مخالفتش موفق شد ولي خشم پادشاه را برانگيخت با در گذشت هنري هفتم در سال 1509 و روي کارآمدن هنري هشتم به عنوان سفير انتخاب شد . پس از آن به نخست وزيري درآمد و در اين دوره مورد غضب پادشاه قرار گرفت و در سال 1532 برکنار گرديد . او از ياد کردن سوگند رياست خودداري کرد که پادشاه مي خواست به جاي پاپ ، رئيس کليساي انگلستان شود .

انديشه هاي سياسي توماس مور

توماس مور اعتقاد داشت که جامعه را نمي توان از طريق وضع قوانين خوب اصلاح کرد ،زيرا با وجود قوانين خوب ، مشکلات و معضلات باقي خواهند ماند . بنابراين پيش از آنکه به تدوين قوانين خوب براي اصلاح جامعه بپردازيم بايد علل وقوع مسائل را بررسي کنيم .

مهمترين اثر توماس مور براي تدوين ايده هايش کتاب « اتوپيا» يا همان مدينه فاضله است که از واژه يوناني به معني ناکجا آباد گرفته شده است و بين سال هاي 1515 تا 1516 به مدت دو سال در فنلاند به تحرير در آمده است .

اثر آرمان شهر مور از دو بخش جداگانه تشکيل شده که در بخش اول به تحليل وضع بحران زده جامعه انگليس زمان خودش مي پردازد و در بخش دوم در قالب داستان پردازي خصوصيات يک جامعه آرماني را به تصوير مي کشد . مدينه فاضله مور يک جامعه سياسي است که شکل حکومت آن دموکراسي پارلماني است و نمايندگان مجلس و مقامات دولتي شهر به طور غير مستقيم انتخاب مي شوند.

در اتوپياي مور هر دو سال يک بار خانه هاي مردم عوض مي شود . همه يک جور لباس مي پوشند ولي ميان لباس مرد و زن و افراد متاهل و مجرد تفاوت وجود دارد . در اين شهر همه چيز اشتراکي است . هر سي خانوار ناهار و شام را با هم مي خوردند ، دولت ازدواج را تنظيم مي کند ، دختران قبل از 18 سال و پسران قبل از سن 22 حق ازدواج ندارند و هر گونه لغزشي پيش از اين سالها بشدت مجازات مي شود . چند همسري اجازه داده نمي شود و طلاق ناپسند است در مواقعي که تعداد بچه هاي يک خانواده افزايش مي يابد کودکان بين خانواده هاي بي فرزند توزيع مي شوند .در ناکجا آباد توماس مور بردگان شهرونداني هستند که مرتکب جرائمي شده اند و کيفر گناه خود را در لباس بردگي پس مي دهند و گروهي ديگر از بردگان اسيران جنگي هستند . از ديدگاه مور در چنين شهري قوانين کم و جرم ها نادر است پس نيازي به قوانين قاهرانه نيست .

در اتوپياي توماس مور تمام اديان به طور برابر از آزادي کامل برخوردارند ، حتي براي کافران و مشرکان هيچ مجازاتي در نظر گرفته نمي شود . از نظر مور دين اکثر ساکنين اتوپيا « دئيسم « يا خداپرستي توام با طبيعت پرستي است . سخت گيري ديني ،جسارت به اديان ديگر و هر عملي که توهين به اعتقادات باشد به کلي ممنوع است و مجازات آن اخراج از شهر است .

درآرمان شهر مور جنگ شري مطلق به حساب مي آيد و مردم درگير جنگ نمي شوند مگر در سه مورد زير :

1-دفاع از خاک خود در مقابل هجوم خارجي

2-نجات دادن خاک کشورهاي متحد از دست مهاجمان

3-آزاد ساختن مللي که تحت فشارهاي حکومت هاي جبار قرار دارند .

انديشه هاي سياسي مور در قالب آرمان شهر تاثير عميقي در شکل گيري نظريه کمونيسم به ويژه در نيمه دوم قرن هيجدهم داشت و از سوي ديگر بر انديشه هاي نهضت هاي مذهبي با گرايش سوسياليستي که در آلمان بوجود آمد نيز موثر بود

نوشته شده توسط : مصطفی بلوکی