تارخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه

شرح زندگاني من ، تارخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه ، نوشته عبدالله مستوفي،نشر کتاب هرمس چاپ اول 1386

کتاب « شرح زندگاني من « ، تاريخ اجتماعي و اداري دوره قاجاريه ، يکي از بهترين نمونه هاي زندگي نامه نويسي ، در ايران است .

اين کتاب، شرحى از زندگى اجتماعى مردم ايران به ويژه تهران در روزگار قاجاريان و اوايل دوره پهلوى (رضا خان مير پنج) است که در قالب زندگي‏نامه خودنوشته عرضه مي‏شود. نويسنده مردى ادارى و خدمت‏گزار دولت و ملت (ديوانى) بود که در  1294 ش زاده شد و در  1329  درگذشت.

اين کتاب که به حق، «تاريخ اجتماعى دوران قاجار» نيز نام گرفته است، نثرى شيرين و ساده دارد و نويسنده در آن با ديدى تيزبينانه به شرح آيين‏ها و سنت‏ها و ويژگي‏هاى شخصى خويش مي‏پردازد و از رويدادهاى هم‏روزگارش نيز به همين سبک سخن مى ‏گويد. شرح زندگانى من، از «بى‏ طرفى» فراوان و طنزى شيرين به ويژه در باره خاستگاه و تولد نويسنده و اوضاع خانواده و مادرش برخوردار و از مثَل‏ها و کنايات برساخته نويسنده پُر است. روايت‏هاى داستانى اين کتاب که به قصه بلند خوش‏خوانى مى ‏مانند، گاه موجب خنده مى ‏شوند و گاهى دل‏سوزى براى وطن. داستان زندگانى من، از شيرينى و تلخى و گزارش ستم‏گرى‏ هاى دودمان قاجار در ايران پر است. روايت مستوفى از تاريخ اجتماعى دوره قاجار، بيش از اينکه روايتى شخصى در باره خودش باشد، از احوال و اوضاع ملک و مملکت آن عصر گزارش مى ‏دهد. نثر وى در اين کتاب، همان نثر دوره قاجار و پهلوى است، اما مخاطب امروز نيز آن را شيرين و روان مى ‏يابد و و با خواندنش با واژگان تازه‏ اى آشنا مى ‏شود. نويسنده مى ‏کوشد که در روايت‏هايش سوگيرى نکند و بى‏ گمان، تلاش‏هاى او را در اين باره نمى ‏توان بى ثمر دانست.