سيد جواد حسيني دانشجوي دکتراي تاريخ نوشتن در مورد انسان هاي آزاده ، انديشمند، صبور، سياستمدار، وطن دوست، مداراگر، خردگرا، نوگرا در مذهب و صادق، دشواري خاص خود را دارد. راقم سطور از نزديک با شخصيت برجسته دکتر ابراهيم يزدي آشنا بوده و حول زندگي و فعاليت هاي ايشان تحقيقاتي کوتاه انجام داده است . […]
سيد جواد حسيني
دانشجوي دکتراي تاريخ
نوشتن در مورد انسان هاي آزاده ، انديشمند، صبور، سياستمدار، وطن دوست، مداراگر، خردگرا، نوگرا در مذهب و صادق، دشواري خاص خود را دارد. راقم سطور از نزديک با شخصيت برجسته دکتر ابراهيم يزدي آشنا بوده و حول زندگي و فعاليت هاي ايشان تحقيقاتي کوتاه انجام داده است .
ابراهيم يزدي،متولد 1310 در قزوين ؛ يکي از شخصيت‌هاي سياسي و فرهنگي مؤثر جامعه ايران در چند دهه اخير، پس از عمري مبارزه و تلاش در راه آزادي وطن ، درگذشت. بيش از شش دهه فعاليت مستمر سياسي دکتر يزدي در قالب عضويت و همکاري با نهضت خداپرستان سوسياليست و سپس نهضت آزادي ايران، عضويت در دولت اول انقلاب يا دولت موقت، نمايندگي مردم در مجلس اول پس از انقلاب ( بعد از مجلس اول صلاحيت وي توسط شوراي نگهبان ديگر تاييد نشد ) و دبير‌کلي نهضت آزادي پس از درگذشت مرحوم مهندس بازرگان از‌جمله شاخص‌هايي است که موجب شده نام اين شخصيت بيش از هر چيز با فعاليت‌هاي سياسي پيوند بخورد و در افکار عمومي به‌عنوان شخصيتي سياسي معرفي و مطرح شود. هرچند اين وجه از شخصيت و فعاليت‌ها بخش مهمي از زندگي و سوابق او را به خود اختصاص مي‌دهد؛ اما اين ويژگي‌ها مانع از آن نمي‌شود که بُعد فرهنگي خدمات و تلاش‌هاي دکتر يزدي به فراموشي سپرده شود. در حوزه فرهنگ نيز دکتر يزدي خدمات و تلاش‌هاي زيادي را در کارنامه خويش به ثبت رسانده است. گذشته از انتشار چند نشريه در خارج از کشور، ارتباط با گروه‌هاي دانشگاهي ايرانيان خارج از کشور، سرپرستي روزنامه کيهان در سال‌هاي 58 و 59 مي‌توان به انتشار و تأليف و ترجمه ده‌ها جلد کتاب، مقاله و مطلب در حوزه‌هاي مختلف علمي، پزشکي، تاريخي، ديني و سياسي اشاره کرد. جزئي از دل‌مشغولي‌هاي او در حوزه علمي و پزشکي بود که ترجمه و انتشار برخي آثار نشان‌دهنده اين وجه از علايق او است. انتشار کتاب‌هايي مانند تغييرات جهشي در م‍اده ژنتيک ج‍ه‍ش‌زاه‍ا، چگونگي ج‍ه‍ش‌ه‍ا، س‍ي‍س‍ت‍م‌ه‍اي تعمير و ترميم س‍ل‍ولي، ج‍ه‍ان شگفت‌انگيز م‍غ‍ز (م‍غ‍ز ج‍ه‍ان س‍ه‌‌پ‍ون‍دي)/ تأليف جوديت ه‍وپ‍ر، ديک ترسي، خ‍اک‌ه‍اي رسي و پيدايش حيات، دانستني‌هايي درباره سرطان پروستات، مباني ژنتيک مولکولي و نيز کتاب بيماري‌هاي قلب آدمي، آثاري است که در حوزه مباحث علمي و پزشکي به وسيله دکتر يزدي منتشر شده است. در حوزه مباحث ديني و روشنفکري ديني نيز به تأسي از رهبران پيشين نهضت آزادي ايران مانند آيت‌الله طالقاني، مهندس بازرگان و دکتر يدالله سحابي تتبعات و بررسي‌هايي را با توجه به محدوديت‌هاي چاپ کتاب در اين حوزه، منتشر کرده است. روشنفکري ديني و چالش‌هاي جديد، خ‍طي در دريا: تأمل‍ي در م‍ف‍ه‍وم و م‍ص‍داق دو پديدار قرآني م‍رج‌البحرين و ج‍وار‌ال‍مُ‍ن‍شآت و تأملاتي در آيات مبارکه قرآن کريم از‌جمله آثار قلمي او در اين حوزه است. در حوزه تاريخ به‌ويژه تاريخ تحولات سياسي معاصر ايران و مسائل راهبردي نيز آثاري از ابراهيم يزدي منتشر شده است برخي از اين آثار داراي تازگي خاصي است. اين امر به‌نوعي نتيجه ايفاي نقش‌ها در ظهور و بروز اين پديده‌ها يا ارتباط با اين اشخاص و موضوعات است و در نتيجه ابعادي از رويدادها مورد توجه قرار گرفته که در نظر و نگرش ديگر پژوهشگران انعکاس کمتري داشته است.
انتشار برخي اسناد شخصي درباره دکتر چمران يا نگاه ويژه به جنبش دانشجويي ايران در سال‌هاي پيش از انقلاب به اين آثار ارزش تاريخي و سندي زيادي بخشيده است. از‌جمله کتاب‌هاي اين بخش مي‌توان به بازرگان اسوه تقوي و صداقت، جنبش دانشجويي در دو دهه: از 1320 تا 1340، سه جمهوري، کالبدشکافي ت‍وطئ‍ه: ک‍ودت‍اي نظامي 28 م‍رداد 1332، يادنامه شهيد ب‍زرگ‍وار دکتر مصطفي چمران، آخرين تلاش‌ها در آخرين روزه‍ا (مطالبي ن‍اگ‍ف‍ت‍ه پيرامون انقلاب اسلامي ايران)، دکترين امنيت ملي و کتاب بررسي جنبش‌هاي اسلامي و معرفي چ‍ه‍ره‌هاي ن‍اش‍ن‍اخ‍ت‍ه روحانيت معاصر اشاره كرد. به نظر مي‌رسد انتشار اين آثار، آن هم براي شخصيت پر‌مشغله‌اي مانند دکتر يزدي، نشاني از بُعد ديگر شخصيت و دل‌مشغولي‌هاي فرهنگي اوست.
بيش ازنيم قرن فعاليت سياسي آزادي‌خواهانه و گاه پرالتهاب، دبير‌کلي يکي از قديمي‌ترين سازمان‌هاي سياسي کشور و انتشار ده‌ها کتاب و مقاله در عرصه فرهنگي و تاريخي کارنامه اين شخصيت ايراني است. در سال‌هاي گذشته دکتر يزدي در حال تدوين و انتشار خاطرات خود با عنوان 60 سال صبوري و شکوري بود که مرگ اجازه نداد تا يزدي اتمام کار و انتشار آن را نظاره‌گر باشد. در اين مجموعه که چند جلد آن آماده شده، اسناد بسيار مهم و ناديده‌اي از تحولات ايران در دهه‌هاي گذشته به‌ويژه اسناد مرتبط با انقلاب اسلامي منتشر شده و از اين نظر منبع بسيار بااهميتي در اختيار محققان و علاقه‌مندان قرار گرفته است. يزدي در دهه‌هاي اخير با ناملايمات زيادي روبه‌رو بود؛ اما اين ناملايمات هيچ‌گاه موجب کناره‌گيري او از مسئوليت‌هاي ملي و وطني‌اي که براي خود تعريف کرده بود، نشد… آيا اين نسل وطن دوست و منصف تکرار شدني هستند؟
