به بهانه روز جهاني ايدز , رشد دو و نيم برابري ابتلاي به اچ آي وي

ترجمه و تلخيص:‌حبيب اله قرباني

کارشناس ارشد مطالعات جهان

اول ماه دسامبر ، برابر با دهم آذر ماه هر سال به نام روز جهاني مبارزه با ايدز يا اچ آي وي ناميده شده است. هدف از نامگذاري يک روز از سال به اين نام، جلب توجه و تمرکز جهاني به سمت مبارزه با اين ويروس کشنده است که حدود نيمي از آلوده شدگان به آن، زير 25 سال سن دارند و قبل از 35 سال مي ميرند. اهميت اين روز به دليل آن است که به همگان يادآوري کند بيماري ايدز هنوز به عنوان يکي از مهلک ترين بيماري ها ريشه کن نشده است و چه بسا که در اثر غفلت مي تواند به تمامي گروه هاي سني و جنسي، حتي آنان که رفتار پر خطري ندارند آسيب هاي جبران ناپذيري وارد کند. گفته مي شود در ايران بيش از 70 درصد از کسانيکه به اين ويروس آلوده هستند از بيماري خود بي اطلاع هستند. افزايش آگاهي، آموزش و هشدارهاي جدي رسانه ها و مسئولين مي تواند تلنگري باشد که شايد کمي خواب خفتگان خفته را آشفته تر سازد.

ايدز يا اچ آي وي، ويروسي اکتسابي است که وارد سيستم ايمني بدن شده و ضمن تضعيف آن، توانايي مقابله با سلول هاي غير طبيعي از جمله سلول هاي سرطاني را از بين مي برد. ويروس ايدز سلولهاي ايمني موجود در خون(لنفوسيت ها) و سلول هاي ايمني موجود در بافت ها مانند مغز استخوان، کبد، طحال و … را در گير ساخته و مانع ساخت پادتن ضد عفونت، بيماري يا سرطان توسط آنها مي شود. با ضعف سيستم دفاعي بدن، عفونت و انواع بيماري و سرطان بر جسم انسان چيره گرديده سبب مرگ فرد مي شود.

بسياري از کسانيکه رفتارهاي پر خطر دارند از ابتلاي خود به ايدز آگاهي ندارند. علائم گوناگوني براي افراد مبتلا به اين ويروس بيان شده است. کاهش وزن، عرق زياد و شبانه، سرفه و تب، آفت هاي دهاني، تب خالهاي بي علت و اسهال هاي طولاني، از نشانه هايي است که مي تواند نشان دهنده ي ابتلا به اين بيماري باشد. البته ممکن است فردي 20 سال داراي ويروس بوده و آن را انتقال دهد اما هيچ يک از اين علائم در وي بروز نکند. لازم است يادآوري شود که تا کنون هيچ دارويي براي درمان ايدز به تاييد جهاني نرسيده است و داروهاي موجود، فقط طول زندگي افراد مبتلا به آن را افزايش مي دهند.

ايدز از راه هاي گوناگون افراد را درگير خود مي کند. ارتباط جنسي با افراد آلوده، استفاده مشترک از وسايل تيز و برنده مانند تيغ و سوزن خالکوبي، سرنگ مشترک در معتادان، انتقال فرآورده هاي خوني آلوده و همچنين انتقال از مادر آلوده به نوزاد راه هايي است که نرخ ابتلا به ايدز را در جامعه افزايش مي دهد. البته پزشکان يادآوري مي کنند که اين ويروس از طريق دست دادن، رو بوسي کردن، عطسه، سرفه، استفاده از اماکن عمومي مشترک مانند توالت و يا استخر و حتي به وسيله ي نيش حشرات منتقل نمي شود.

پايبند نبودن به پيمان زناشويي، از عواملي بوده که سونامي شيوع ايدز را در جهان دامن زده است. بر اساس آمار سازمان جهاني حدود 37 ميليون نفر در دنيا به ويروس ايدز مبتلا هستند و روزانه 14 هزار نفر به اين آمار افزوده مي-شود. بر اساس تحقيقي که توسط سازمان تجارت جهاني صورت گرفته تخمين زده مي شود فقط 54 درصد از اين افراد از بيماري خود باخبر باشند. از اين تعداد يک ميليون و هشتصد هزار نفر کودک هستند که قرباني جهالت و يا بي بند و باري والدين خود شده اند. بر اساس يک تخمين تا کنون 78 ميليون نفر به دليل ويروس ايدز و  35 ميليون نفر نيز به دليل بيماري هاي مرتبط با ايدز جان خود را از دست داده اند. در سال 2015 ميلادي، 25 ميليون نفر از اين تعداد در آفريقا زندگي مي کرده اند. در اين سال حدود هفده ميليون نفر از مبتلايان به ايدز در سراسر جهان از خدمات درماني رايگان بهره برده اند.

با اين حال متاسفانه پيشرفت جهاني در زمينه ي گسترش اين بيماري از سال 2010 چشمگير نبوده است. در سال 2010 سالانه يک ميليون و نهصد هزار نفر به اين بيماري دچار شده اند در حاليکه در سال 2015 اين رقم به دو ميليون و صد هزار نفر افزايش يافته است. مقايسه بين کشورهاي مختلف نشان مي دهد برخي از کشورها توانسته اند تا 50 درصد از رشد ايدز بکاهند ليکن کشورهاي بسياري وجود دارد که برنامه ي مدوني جهت کنترل اين بيماري ندارند. افزايش شيوع ايدز در اين کشورها نگران کننده است.

به اعتقاد دکتر پروين افسر کازروني، رئيس اداره ي کنترل ايدز و بيماري هاي آميزشي وزارت بهداشت، در سال گذشته آمار ابتلا به بيماري ايدز از طريق روابط جنسي به طور نگران کننده اي افزايش داشته است. وي در گفتگو با «جام جم آنلاين» اظهار داشت که به طور کلي در ايران 32760 نفر ناقل اين ويروس هستند. از ميان اين افراد مردان 84 درصد و زنان 16 درصد را به خود اختصاص داده اند. به گفته ي خانم دکتر کازروني در آمار مذکور، 68.2 درصد به دليل تزريق و اعتياد، 18.5 درصد از طريق روابط جنسي و 1.5 درصد به خاطر مادر آلوده به اين ويروس مبتلا شده اند. اما در يک سال گذشته آمار نشان مي دهد انتقال اچ آي وي ، از طريق روابط جنسي 41درصد، تزريق 39درصد و  3درصد از طريق مادر به فرزند صورت گرفته است که از نظر جنسي 66 درصد مرد و 34 درصد زن بوده اند.

آمار فوق دو نکته ي دهشتناک را در موضوع گسترش ايدز نشان مي دهد. نخست اينکه درصد ابتلاي زنان به اين ويروس از 16 درصد ميانگين کلي به 34 درصد رسيده است و ديگر اينکه نرخ ابتلا به ويروس اچ آي وي،  از طريق روابط جنسي به 41 درصد رسيده است. به عبارت ديگر نرخ ابتلاي زنان به اچ آي وي حدوداً دو برابر شده و انتقال اين ويروس از طريق روابط جنسي نيز 2.5 برابر آمار گذشته شده است.

بدون ترديد سست شدن بنيان خانواده و نرخ رو به رشد طلاق از مهمترين دلايل تغيير در آمار ارائه شده توسط رئيس اداره ي کنترل ايدز و بيماري هاي آميزشي است. تابو بودن اعلام واقعي آمار و اخبار مربوط به اين بيماري در کنار حرمت بحث آموزش روابط جنسي در خانواده ها از عوامل ديگري است که موجب گرديده گسترش ايدز به يکي از دغدغه هاي اصلي مسئولان بهداشتي و درماني کشور تبديل شود. علاوه براين به اعتقاد رضا هاديان مدرس بين المللي ايدز، شيوع مواد محرک مانند شيشه، نداشتن مهارت هاي زندگي و به ويژه قدرت گفتن «نه» در کودکان در گسترش ايدز تاثير دارد. وي اضافه مي کند که الفباي پشگيري از ايدز  «پرهيز»، «پايبندي به خانواده و ارزش هاي اخلاقي اسلامي»، «استفاده از ابزار ايمن» و «درمان» است.

در پايان به نظر مي رسد که گسترش ايدز در کشور، يکي از آسيب هايي است که نمي تواند با آسيب هاي اجتماعي ديگر مانند بيکاري و توزيع نامناسب ثروت بي ارتباط باشد. يکي از مهمترين آسيب هايي که همچون دومينو به شکل گيري و افزايش آسيب هاي اجتماعي دامن مي زند، شايسته گريزي به جاي شايسته سالاري در گزينش مديران دستگاه هاي دولتي و غير دولتي است.  وقتي نقش هاي مهم و زير بنايي به افرادي با دانش و توان کم سپرده مي شود، گرايش به رفتارهاي عوام فريبانه افزايش مي يابد. آمارسازي جاي تلاش و مجاهدت براي دست يابي به اهداف اصلي جامعه را مي گيرد و در نهايت هيچ کس کار خود را به درستي انجام نمي دهد. نتيجه ي در حاشيه نشستن نخبگان و انسان هاي شايسته، آسيب هايي است که امروزه همه ي مديران عالي نظام را به تکاپو وا داشته که در راس آن بيکاري است. بيکاري باعث فقر، فقر باعث تجرد و افزايش طلاق، افزايش طلاق موجب گسترش روابط جنسي خارج از چارچوب خانواده و در نهايت گسترش نگران کننده ي اچ آي وي مي شود.