مشاهير زنان نيشابور (قسمت چهارم)

نعمت الله صادقی

19--امه الرحيمه القشيريه(کريمه):

دختر زين الاسلام ابوالقاسم قشيري از فاطمه نوه ي دختري ابوعلي دقاق ومادر عبدالغافر مولف السياق لتاريخ النيسابور بود که راه عبادت و زهد را از مادرش و طريق معرفت  را از پدرش آموخت.. وي کتاب مسند ابوالعباس حسن بن سفيان شبياني نسوي را استماع مي کرد و از پدرش زين الاسلام و از ابوالحسن عبدالغافر و ازجده اش نيزحديث هايي را دريافت نمود. و بعضي مشايخ نيشابور نيز از وي  روايت حديث کرده اند: تولد او در سال 412 هجري بود و فوتش درسال  486هجري اتفاق افتاد.(1)

20-ام سعد:

فاطمه دختر ابونصر خلف بن طاهربن محمد شحامي،ازخاندان شحامي نيشابوربود که همگي راويان حديث بودند.(2)

21-ماهک:

وي دختر قشيري بود.سمعاني درضمن ترجمه حال ابويعلي عبدالحجاج بن اسماعيل بن ابي سعد نيشابوري مي گويد که او حديث از مادرش دخترماهک که وي دختر ابوالقاسم عبدالکريم قشيري بود،سماع کرد. جز اين اطلاعي از وي به دست نيامد.(3)

22-روحک:

دخترفقيه ابوالقاسم صفار(متوفي به سال492هجري) وي از خانواده هاي اهل عالم وحديث در نيشابوربه شمارمي رفت وازپدرش ونيز از متقدمين احاديث زيادي را استماع کرد.(4)

23-مليله نيشابوري:

وي از زنان محدث نيشابوربه شمارمي رفت، مليله دخترابوالحسن بود که ازفضل بن محب روايت حديث کرده است وعبدالرحمن بن سمعاني ازاو روايت کرده است.(5)

24-ام احمد:

ولادت او  درنيمه دوم قرن پنجم هجري بود، اواز زنان محدث وپارساي نيشابورو دخترعايشه بنت سعيد نيشابوري بود. اوازمادرش عايشه روايت حديث کرده است.(6)

25-خديجه نيشابوري:

اززنان محدث نيشابور بود.وي دخترابوسعيد اسماعيل بن عمربود که از پدرش ونيز ابوعثمان سعيد بن محمد بن احمد بحيري حديث استماع کرد ودرسال523هجري سمعاني را اجازه ي روايت حديث ازخود داد.(7)

26-فاطمه بيهقي:

وي دخترحسن بن احمد حسين بيهقي بود که درسال 460هجري متولد گرديد.اوازابومسلم عبدالله بن معتز بن منصور بيهقي حديث شنيد وسمعاني جزئي از حديث ابوالعباس سراج را ازاستماع کرده است.(8)

27-جليله(امه الله):

اززنان محدث نيشابوربود که درسال427 هجري متولد شد، اودخترابونصرعبدالرحيم بن عبدالکريم بن هوازن قشيري بود، اين زن محدث از ابوالمظفر موسي بن عمران انصاري صوفي و ابوالقاسم عبدالرحمن بن احمد الواحدي روايت کرده و سمعاني ازاوحديث نوشته است، جليله درسال542هجري فوت نمود ودرباب عزره در نيشابور دفن شد. وي خواهرحره وساره مي باشد که هر سه از دختران دانشمند ابي نصر عبدالرحيم بن عبدالکريم بن هوازن قشيري مي باشند.(9)

28-حره(اامه الرحيم):

دخترعبدالکريم بن هوازن قشيري اززنان محدث وازاهالي نيشابورکه درسال477 هجري درهمين شهرمتولد ودرسال534هجري درهمين شهرفوت کرد.(10) سمعاني ازاوحديث شنيد وازاو به نام  «ام الرحيم»ياد مي کند.(11)

29-ساره:

دخترابونصرعبدالرحيم بن عبدالکريم بن هوازن القشيري واززنان محدث دين دار ونيکوکارنيشابوري بود که از موسي بن عمران وعبدالرحمن واحدي حديث شنيد وازابومظفر موسي بن بي الحارث روايت کرده است. سمعاني وابوالخطاب از او استماع حديث کرده اند. وي خواهر»حره»و»جليه» مي باشد.(12)

30-جوهر:

اززنان پارسا ومحدث نيشابوربود، او دختر عبدالله بن عبدالکريم بن طلحه القشيري و ازاهالي نيشابور بود.جوهرازجدش ابوالقاسم قشيري سماع حديث کرد وسمعاني درسال530هجري براي وي حديث خواند.(13)

31-دردانه فارسيه:

دختر ابوالحسن حافظ از نوادگان دختري ابوعلي دقاق ونوه ي زين الاسلام و زوجه ي احمد صفار که از جد زين الاسلام وجده اش فاطمه دختر ابوعلي دقاق ومادرش امه الرحيم وازپدرش حديث دريافت کرد.(14)

نام او درکتاب التحبير،به نام»ام الغافر»دخترابي عبدالله اسماعيل بن عبد الغافر خواهر ابوالحسن عبدالغافرآمده که تولدش را درسال 446هجري ذکرکرده وفوتش رادر530هجري.(15)

درکتاب اعلام النساء نيز آمده که وي اززنان نيکوکارومحدث نيشابوري بوده وازجدش عبدالکريم بن هوازن وابوحامد احمد بن حسن ازهرتي وديگران اخذ حديث ميکرد وسمعاني احاديث وي راضبط مي کرد.(16)

منابع: 1-فارسي، تاريخ نيسابور(المنتخب من السياق)،ص652 وآن رامقايسه کنيد باکحاله، اعلام النساء ، ص1.85.

2-ر.ک: فروزانفر،مقدمه ي ترجمه رساله ي قشيريه، ص51.

3-همان،ص60

4-ر.ک فارسي،تاريخ نيسابور(المنتخب من السياق)ص350.

5-ر.ک:کحاله،اعلام النساء،ص19/5

6-همان،ص22/1

7-همان،ص19/5

8-ر.ک:کحاله،اعلام النساء،ص40/4

9-همان،ص201/1 وسمعاني،التحبير،ص400/2

10-ر.ک:کحاله،اعلام النساء،ص1.254

11-سمعاني ، التحبير ص402/2

12-رک همان ص412 و400/2 وکحاله ، اعلام النساء ، ص138-137/2

13- رک همان ونيز: کحاله ،اعلام النساء ، ص138-137/2

14-ر.ک:فارسي، تاريخ نيسابور(المنتخب من السياق)، ص343.

15-ر.ک: سمعاني،التحبير، ص 406/2

16-ر.ک:کحاله،اعلام النساء صص 3-4/242.