يک استيضاح ، يک برنده و دو بازنده

يک استيضاح ، يک برنده و دو بازنده

روز چهارشنبه 29 مرداد ، روزي تاريخ ساز در پرونده ارتباط مجلس و دولت بود . مواجهه اي سه ضلعي که از اين منظر به مقطعي کم نظير مبدل شد. سه ضلعي که در يک گوشه «دکتر فرجي دانا» به عنوان متهم و به نمايندگي از دولت، در گوشه ديگر «جبهه پايداري» به عنوان مدعي و در گوشه ديگر ساير نمايندگان مجلس به خصوص «فراکسيون رهروان» و موضوع مورد مناقشه استيضاح «دکتر فرجي دانا» وزير علوم تحقيقات و فناوري.

استفاده نمايندگان از حق قانوني خود براي استيضاح به هيچ عنوان محل اختلاف نيست اما آنچه نگارنده را مجاب به نگارش اين سطور نموده است نه ظاهر اين مواجهه که ماهيت ، ابعاد و عواقب آن است. لذا ماجرا از چند زاويه قابل بررسي است :

الف ) دکتر فرجي دانا بي شک يکي از درخشان ترين پرونده ها را در تاريخ وزارت علوم دارد. عملکرد کم نظير وي در از ميان برداشتن تنگ نظري و نگاه امنيتي و بازگرداندن فضاي نشاط به دانشگاه ها تا سال ها در خاطره ها خواهد ماند.

چند سالي بود که دانشگاه ها مديري موقر ، علمي و داراي ديدي باز به خود نديده بود و گرفتار يک تلقي نادرست و خطرساز بود. وجود اين تلقي که دانشگاه و دانشجو عاملي ضد امنيتي است باعث منع تحصيل و تدريس تعداد زيادي از اساتيد و دانشجويان برجسته دانشگاه ها، محدود کردن تشکل هاي دانشجويي ، توقيف نشريه هاي دانشجويي و… شد که اين مساله خود باعث رخت بربستن فضاي نشاط و آزادي از دانشگاه ها شده بود.

فرجي دانا با اشراف به اين مساله سعي در محو اين فضاي ناشايست داشت و با به کارگيري شخصيت هايي چون دکتر توفيقي و ميلي منفرد و بازگرداندن اساتيد و تعدادي از دانشجوياني که به واسطه تنگ نظري ها و نگاه سليقه اي از حضور در خانه محروم بودند ، سعي در احياي فضاي دانشگاه ها نمود.

بديهي است که چنين عملکرد و خط مشي براي کساني که به گفته علي مطهري «مي خواهند دانشگاه در کنترل آنها بماند و آزادي در دانشگاه ها را براي نظام مضر مي دانند» خوشايند نباشد و جبهه پايداري به عنوان باني استيضاح، مصمم بود تا اجازه ندهد که تغيير فضايي که در دوران 8 ساله قبلي بر دانشگاه ها حاکم شده بود، بار ديگر موجبات نگراني شان را فراهم آورد.

لذا بهانه تراشي آنها براي القاي اين قضيه که استيضاح مربوط به عملکرد فرجي دانا در راس وزارت علوم است کاملا بي اساس بود.

به طور مثال آقايان مشخص نکردند که فرجي دانا که نهايتا حدود 9 ماه در مسند وزارت علوم بوده ، چقدر در خروج نخبگان از کشور يا همان فاجعه فرار مغزها که سال ها است يکي از معضلات جدي کشور محسوب مي شود ، مقصر بود بوده است.

يا اينکه چرا تا اين حد از انتشار نشريات دانشجويي با حدود 100 نسخه تيراژ در محيط دانشگاه واهمه دارند؟

دلبستگي جبهه پايداري به جريان احمدي نژاد باعث شد صحبت از 3000 بورسيه غيرقانوني رخ داده در دوره مديريت قبلي نيز آنها را بيش از پيش نگران و عصباني و در به انجام رساندن استيضاح مصمم تر کند.

درست است که نهايتا با راي مجلس دانا از وزارت برکنار شد اما شيوه بر خورد وي بارفتار حاميان استيضاح ، به خصوص جبهه پايداري آنها را به بازنده اخلاقي جلسه علني 29 مرداد 93 تبديل کرد.

ب ) مطلب مهم تر اما شکست اصول گرايان سنتي و فراکسيون «پيروان» بود. آنجا که نتوانستند از عقلانيت و اکثريت نسبي خود بهره ببرند و معرکه را به پايداري واگذار کردند.

جلسه که در ابتدا با رياست ابوترابي آغاز شده بود در ادامه با ورود لاريجاني به مديريت وي ادامه يافت. اما افتراق و انشقاق اکثريت اصول گرا خيلي بيشتر از آن بود که تلاش لاريجاني براي ريش سفيدي و مجاب کردن «رهروان»-به رهبري حداد عادل- به مخالفت با استيضاح ثمر بخش باشد.

علي لاريجاني که سعي مي کرد با ايجاد اجماع در رهروان هم قدرت حکميت خود را به رخ بکشد و هم امتيازاتي از دولت بگيرد در هر دو مساله ناکام ماند. از يک طرف غوغاسالاري پايداري در صحن مجلس به قدري شديد بود که صداي لاريجاني به گوش خيلي ها نرسيد و از سوي ديگر ايستادگي فرجي دانا نيز بيشتر از آن بود که با تغيير معاونان خود تن به پادرمياني رييس مجلس بدهد.

مايه تاسف اين است که در مجلس اصولگرا، که ميانه روهاي اصولگرا از اکثريت برخوردار هستند، عملا پايداري ها و طرفداران احمدي نژاد سکان هدايت مجلس را به دست بگيرند و در نتيجه «رهروان»(اصولگرايان سنتي) هر يک بنابر نظر خود راي داده و نتيجه اي جز برکناري فرجي دانا حاصل نشود.

به عبارتي يا اکثريت اصول گراي مجلس که به صورت مشروط و تا حدي از دولت حمايت مي کنند در حمايت خود از دولت باقي نماندند يا اقليت پايداري توانسته اند رشد و تاثيرگذاري چشم گيري در مجلس پيدا کنند.

عدم راي اعتماد دوباره به فرجي دانا، اين زنگ خطر را براي اصول گرايان سنتي و ريشه دار به صدا در آورد که اقليت پر هياهو و تندروي پايداري بتواند جو مجلس کنوني و کرسي هاي انتخابات آينده را کاملا از آنها بگيرد. اگر شکست در انتخابات رياست جمهوري باعث بازنگري رهروان در ايده ها و روش ها نشد ، خطر ريشه دواندن پايداري بايد اصول گرايان سنتي را به تغيير روش در مقابل آنها وادار کند.

ج ) دولت روحاني نيز بايد اين پيام را به خوبي درک کند که پيروزي ظاهري پايداري و دوستان آنها در عزل وزير ، شروعي بر حملات منسجم آنها به دولت در ماه هاي آتي خواهد بود و احتمالا آقاي جنتي وزير ارشاد ، هدف بعدي پايداري خواهد بود.

از اين منظر منتقدان مي گويند که بهتر بود رييس جمهوري با ارسال پيامي به مردم اردبيل سفر خود را براي چند ساعت به تعويق بيندازد و براي دقايقي هم که شده براي دفاع از وزير در صحن مجلس حضور مي يافت تا با دفاع از رويکرد و عملکرد سياسي دکتر فرجي دانا جلوي قد علم کردن مجدد پايداري پس از شکست سنگين در انتخابات گذشته را بگيرد.

بي شک يکي از نقاط ضعف دولت حلقه مشاوران روحاني به خصوص در بحث تعامل با مجلس بوده است. در جريان راي اعتماد کابينه تحليل اشتباه مشاوران در اينکه دکتر نجفي راي اعتماد مي گيرد مانع از دفاع جانانه روحاني از وي شد و در عوض تمرکز و توان خود را بر دفاع از زنگنه اي گذاشت که راي بالايي کسب کرد. در مساله استيضاح اخير هم احتمالا تحليل مشاوران براي راي اعتماد دوباره بوده است.

با اين وجود نبايد پروژه تخريب روحاني به وسيله مخالفان را با اعتراض سريع و بي تامل تقويت کنيم. چرا که علي رغم اشتباه تيم دولت در اين زمينه، خصوصيات فردي روحاني به گونه اي است که او اين رفتار مجلس را پاسخي در خور خواهد داد و اين پاسخ مطمئنا به سود کشور و خواست اکثريت خواهد بود چنانچه در قدم اول انتصاب دکتر نجفي به سرپرستي وزارت علوم ، که سابقا براي وزارت آموزش و پرورش راي اعتماد نگرفته بود ، نشان از عزم دولت بر پيگيري برنامه ها و وعده هايش دارد.

د ) دفاعيات، آمار و مستندات دکتر فرجي دانا در بخش علمي و کاري به قدري متين و متقن بود که هر شنونده منصفي را قانع مي کرد و جاي کمترين شبهه و سوال را باقي نمي گذاشت.

اما دانا در دفاع از عملکرد سياسي نگاه ديگري داشت و در حالي که به زعم بسياري از دانشگاهيان بزرگترين نقطه قوت وي نيز همين بخش بوده ، وي سعي کرد کمتر به اين مسايل بپردازد.

دکتر فرجي دانا چند روز قبل از جلسه استيضاح به صراحت گفته بود : «اعتقادي به افشاگري ندارم». وي در روز واقعه نيز با متانت و وقاري خاص به سوالات نمايندگان پاسخ داد. اخلاق مداري وزير سابق در مواجهه با آسمان و ريسمان بافتن مخالفان ش، از يک طرف تحسين خردورزان را برانگيخت و از طرف ديگر نمايندگان حامي استيضاح را به سکوت وا داشت.

کم کاري فرجي دانا در دفاع سياسي ، گلايه برخي از حاميان دولت را در پي داشت اين گروه عقيده دارند که بهتر بود دکتر فرجي دانا از خود، دولت و عملکرد وزارت علوم در برابر هجمه بي پايه دفاع مي کرد. بهتر بود در پاسخ به تغيير تعدادي از روساي دانشگاه به نمايندگان مي گفت چرا در برابر تغيير 70 درصد روساي دانشگاه ها در دوره احمدي نژاد سکوت کرديد؟ يا آنها را از مساله اي که از آن هراس داشتند رو به رو مي کرد و از چرايي فوج فوج بورسيه هاي بي حساب و کتاب آقازاده ها مي پرسيد که چرا و چگونه اﻓﺮادي در رﺷﺘﻪ ﻫﺎي ادﺑﯿﺎت و زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ، ﻓﻘﻪ ، ﺣﺪﯾﺚ و ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﻮرﺳﯿﻪ ﺧﺎرج از کشور ﺷﺪهاﻧﺪ ﮐﻪ اﺳﺎسآ در رابطه با اين رشته ها ﺑﺎﯾﺪ در داﺧﻞ ﺗﺤﺼﯿﻞ مي کردﻧﺪ.

اما فرجي دانا با اعتقاد کامل به تقوا و منش سياسي بدون استفاده از حربه هايي از قبيل افشاگري، تخريب، تهديد و تطميع و … که اتفاقا توسط همين گروه هاي تندروها در 8 سال گذشته مرسوم و معمول شده بود به دفاع از عملکرد خود پرداخت ولي در مقابل اعضاي پايداري و همراهان باز هم به همان شيوه هاي ناجوانمردانه اي متوسل شدند که از آنها انتظار مي رفت.

لذا برنده استيضاح دکتر فرجي دانا بود که در مباحث فني و کاري پاسخ هاي محکم و متقني داشت و در بحث سياسي کاملا به اصول اخلاقي پايبند بود و که با نوع رفتار خود ميراث دولت قبلي در مجلس را که چيزي جز تنش و بداخلاقي هاي سياسي نبود نابود کرد.

فرجي دانا پس از عزل از وزارت، در نمازخانه نمايندگان نماز ظهر و عصر خود را اقامه کرد و پس از آن هم در محل نهارخوري نمايندگان وعده غذايي نهار خود را صرف کرد و بر خلاف وزراي دولت احمدي نژاد در فضايي آرام و بدون تنش، با عزت و مردانگي زير بار ماندن با قبول آن چه آنها مي‌خواهند نرفت و مجلس را ترک کرد.

نوشته شده توسط : پیمان صادقی