گفتگو:سید هاشم مداح پيشينه ي نگارگري يا نقاشي ايراني به دوره اشکانيان و ساسانيان بر مي گردد که آثار به جا ي مانده از آن دوران به صورت ديوارنگاري خود نمايي مي کند . پس از نفوذ اسلام به ايران مدتها اين کشور به دست امويان و عباسيان اداره مي شد و در اين دوره […]
گفتگو:سید هاشم مداح
پيشينه ي نگارگري يا نقاشي ايراني به دوره اشکانيان و ساسانيان بر مي گردد که آثار به جا ي مانده از آن دوران به صورت ديوارنگاري خود نمايي مي کند . پس از نفوذ اسلام به ايران مدتها اين کشور به دست امويان و عباسيان اداره مي شد و در اين دوره مصور سازي کتابهاي علمي ، تاريخي، شعر و… جاي نگارگري را گرفت .از دوره سامانيان بود که نقاشي ايراني دوباره اوج گرفت . نگارگري و تذهيب هميشه باهم عجين بوده است .تذهيب به نقشهاي بديع و زيبا گفته مي شود که براي زيباتر کردن کتابها و قطعه هاي خط از آن استفاده مي شود .تفاوت اصلي نگارگري با نقاشي اروپايي در واقع گرايي آن است. در نگارگري ذهنيت و تخيل نقاش جلوه ي خاصي دارد ، اما در نقاشي واقع گرايي آشکارتر است . باعباس همراه هنرمند و مدرس رشته هاي نگارگري – تذهيب وگل و مرغ در شهرمان آشنا مي شويم و نظر اورا درباره اين هنرها جويا مي شويم .هر وقت که مشق هنر مي کرديم با وسواس و دقت مي نوشتيم: «هنر برتر از گوهر آمد، پديد» و اينک رو به روي هنرمند تذهيب کار نيشابور عباس همراه هستيم.
شما مقام اول کشوري را درسال 79 درشته تذهيب کسب کرده ايد چگونه اين افتخار نصيب شما شد ؟
من در سال 79 با شرکت در مسابقات استادان دانشگاه هاي کشور شرکت و به مقام نخست تذهيب رسيدم و پس از آن چند دوره به عنوان داور کشوري در رشته نگارگري و تذهيب در خدمت جامعه ي هنري بوده ام و ضمنا با خوشنويسان طراز اول کشور همچون استاد يداله کابلي ، استاد رسول مرادي ، استاد شيرازي ، استاد ملک زاده ، استاد کيخسرو خروش و… همکاري مستمر داشته ام .
چگونه با تذهيب آشنا شديد و فرق اصلي نقاشي با نگارگري و تذهيب در چيست؟
چون پدرم نقاش بود، من از کودکي با ديدن نقاشي هاي او به اين رشته هنري علاقمند شدم تا جايي که در سال سوم دبستان در نقاشي رنگ و روغن به مقام اول (تهران ) رسيدم و پس از آن مقام دوم کشوري را در رامسر کسب کردم . در ملاقاتي که با استاد مشايخي ( نقاش) در نيشابور داشتم ايشان با ديدن ظرافت در نقاشي هايم مرا به ياد گيري تذهيب تشويق کرد و من از آن زمان به بعد با تقليد از آثار استاد فرشچيان به طور خود آموخته به نگارگري يا همان نقاشي ايراني مشغول شدم . تفاوت اصلي بين نقاشي کلاسيک (غربي) و نگار گري در اين است که نگارگري از خطوط استفاده فراوان مي برد و دو بعدي است و بيشتر براي مصور سازي کتب بکار مي رود . اما نقاشي کلاسيک به فرايندي گفته مي شود که رنگ روي يک سطح مانند کاغذ يا بوم ايجاد نقش مي کند و معمولا سه بعدي است و سايه (حجم) دارد. نقاشي امروزه يکي از رشته هاي اصلي هنرهاي تجسمي بوده و قدمت آن شش برابر زبان نوشتاري است. در نگارگري ، تصويرگر با اغرق در خطوط به زيباتر کردن نقاشي کمک مي کند و چه بسا که از واقعيت دور مي شود و سوژه هايي مثل يتيم نوازي امام علي (ع) ؛عصر ،عاشورا ، ضامن آهو (استاد فرشچيان )- و……را به تصوير در مي آورد .
آيا آموزش خاصي هم ديده ايد؟
بله در تهران از تجربيات استاد آقاميري يکي از بزرگترين استادان نگارگري و تذهيب ايران استفاده کرده ام .ضمنا از آثار استاد فرشچيان،استاد طريقتي ، استاد مهرگان و… هم بهره فراوان برده ام .
در حال حاضر نگارگري و تذهيب چه کاربردي دارد ؟
هم اکنون علاوه بر استفاده از نگار گري و تذهيب در چاپ قرآن مجيد و مصور سازي کتابهاي نفيس و مذهبي در تزيين اشعار و زيبا کردن خوشنويسي نيز استفاده مي شود و کار اصلي ما در حال حاضر همکاري با خوشنويسان نامي براي خلق يک اثر هنري نفيس مي باشد.به عبارتي کار تذهيب مکمل هنر خوشنويسي مي باشد . براي مثال اخيرا يک تابلو خوشنويسي با خط همکار هنرمندم جناب دربهشتي و تذهيب بنده به کشور آمريکا ارسال شد .
طراحي و نقشهاي قالي در کدام تقسيم بندي هنري قرار مي گيرد ؟
طراحي نقوش قالي بخشي از نقاشي ايراني است که با ساده کردن اشيا و ترکيب آنها نقوش زيبايي به وجود مي آورد و به انواع مختلفي همچون نقش هاي : ايلي، هندسي ، گلداني ، محرابي ، شکارگاه و…… تقسيم مي شود .
تفاوت اصلي نگارگري امروزي ايران با نسخه هاي قديمي در چيست ؟
با ظهور استاد فرشچيان نگار گري يا مينياتور ايراني شهرت زيادي در دنيا پيدا کرد و و نقاشي ايراني با آثار ايشان قدر و منزلت دوباره اي در مجامع بين المللي يافت .ايشان با ترکيب نقوش سنتي و مدرن و با استفاده از تکنيک هاي جديد تحرک و پويايي خاصي به اين هنر ايراني بخشيدند و نام خود را به عنوان روشنفکر قرن 21 در مجامع جهاني به ثبت رساند . وهمزمان هنر نگارگري ايران را به سراسر گيتي شناساند .
حال و روز اين هنر اصيل و ايراني در شهرمان چطور است ؟
در نيشابور،غير از من و چندعلاقمند ديگر کسي را نمي شناسم که با اين هنر اصيل آشنايي داشته باشند. و اين مساله هنرمند اين رشته را رنج مي دهد. من حتي براي بيمه هنرمندان به ادارات مربوطه مراجعه کردم و عدم آشنايي مسئولين مربوطه با اين هنر اصيل مرا گيج کرد ، مثل اينکه بيمه ي هنرمندان در شهر ما يک امر ناشناخنه است. در نهايت با کمک اداره ي ميراث فرهنگي موفق به برقراري بيمه براي خودم شدم .
در حال حاضربه چه فعاليتهايي اشتغال داريد؟
تدريس رشته نگارگري فرش در دانشگاه علمي کاربردي مشهد ، آموزش نگارگري و تذهيب در آموزشگاه کمال (نيشابور) ، تصوير گري کتابهاي خوشنويسي و شعر ، تذهيب قرآني و… فعاليت هاي هنري اين روزهاي من است .
چه نسبت فاميلي با ابوالفضل همراه بازيگر ارزشمند شهرمان داريد؟
ايشان پسرعموي بنده هستند و نقش عباس در فيلم اخراجي ها را همه از او به ياد دارند و در حال حاضر سريال تلويزيوني هم پرواز با بازي او پخش مي شود .
براي معرفي و پيش برد هنر اصيل نگارگري و تذهيب در شهرمان به چه چيزهايي نياز است؟
مبرم ترين نيازيک هنرمند مکان و جايي مناسب جهت ارايه آثارش مي باشد. نکته دوم اين که هنرمندان همشهري هيچ تشکلي ندارند و براي رفع کمبودهاي خود نمي دانند به کجا بايد مراجعه کنند و اين براي شهري با بافت فرهنگي ، هنري غير قابل قبول است ومسله سوم مسئولين هستند که اميدواريم ديدگاه آنها نسبت به مقوله هنر و هنرمند تغيير کند .
شما در رشته موسيقي هم فعاليد لطفا دراين باره سخن بگوييد؟
بله من همزمان با نگارگري ساز ملوديکا هم مي زدم . بعدها کيبورد و پيانو هم به آن ساز اضافه شد و ضمنا خوانندگي هم مي کنم . و تا کنون در مراسم رسمي براي ارگان هاي مختلف از جمله : بنياد شهيد و نيروي انتظامي و… ، شرکت داشته ام .
اهل مطالعه هم هستيد ، آخرين کتابي که خوانده ايد چه نام دارد؟
بله من بيشتر کتابهاي هنري مطالعه مي کنم و آخرين کتابي که خوانده ام کتاب شعر حرفاتو باور مي کنم از فلورا تاجيک است .
ترکيب موسيقي و نگارگري و تذهيب چگونه ترکيبي است ؟
ترکيب جالبي است آرامش به علاوه هنر ظريف ايراني و نتيجه فرهنگ ناب پارسي
و سخن آخر
هنرمند هر جا رود قدر ببيبند و در صدر نشيند و بي هنر لقمه چيند (سعدي)
