نقالی

نقالی

قسمت سوم

یکی از مرسوم ترین و نمایشی ترین گونه های نقالی مذهبی، پرده داری یا پرده خوانی است. بهرام بیضایی معتقد است که پرده داری از جنبه نمایشی دارای حالت داستانی تر، سرگرم کننده تر و عامیانه تر نسبت به روضه خوانی است و شاید بتوان در میان شکل های عامیانه نمایش مذهبی، آن را بلافاصله پس از تعزیه قرار داد. این شکل از نقالی مذهبی نسبت به دیگر شکل ها، قرابت بیشتری با تعزیه داشته، چنانچه دکتر ناظرزاده کرمانی در این رابطه می نویسد: پرده داری گونه ویژه ای از نقالی دینی ـ مذهبی تخیلی است که در پیدایش «شبیه خوانی» یا نمایش تعزیه سهم بارزی داشته است.

در پرده خوانی سه عنصر داستان، نقاشی و نقال اساسی محسوب می شوند.

1- داستان: در پرده داری مذهبی بیشتر داستان های تاریخی واقعه کربلا و پیوست های آن نظیر قیام مختار به تصویر و نقل می آید.

2- نقاشی(پرده): در پرده ها، نقاش قصه گو حوادث را به صورت اپیزودیک در کنار هم می نشاند و شخصیت اصلی حادثه را در موقعیت های مختلف می نمایاند. هدف پرده خوانی این است که عموم مردم، وقایع مصیبت بار را با چشم ببینند و در خاطره نگه دارند.

برخی از خصوصیات مشترک پرده های نقالی از این قرار است: 1) جنس پرده ها از متقال یا کرباس است و اندازه ی آن ها معمولا 150 در 300 سانتی متر است. 2) نقش نیاکان و بدان در پرده متفاوت است و توسط رنگ های مناسب با باورهای مذهبی ترسیم می شوند. 3) شخصیت های مهم در پرده از روی عمد برجسته تر و نمایان ترند 4) هیچ فضای خالی در میان صحنه ها دیده نمی شود و نفس آدمی در انتقال از صحنه ای به صحنه دیگر گرفته می شود 5) تصویر معصومین و امامان برای حفظ حرمت نشان داده نمی شود. 6) قیامت و جهنم با نمادهایی چون اژدها و درختان و حیوانات ترسناک ترسیم می شوند 7) ممکن است در هر پرده بالغ بر ده ها داستان و مجلس به تصویر کشیده شود.

3- پرده خوان یا نقال: به نقال پرده خوانی، پرده دار، شمایل گردان یا مرشد گفته می شود. وی گاهی یک دستیار هم دارد که اضافه بر پرده کشی، نقش یک سوال کننده را بازی می کرد. او از سوی پرده خوان مورد خطاب قرار می گیرد و امام محور و بازیگر اصلی خود پرده خوان است.