کاروانسراهای نیشابور

کاروانسراهای قدیمی نیشابور

۱-کاروانسرای شاه عباسی (رباط شاه عباسی )

توضیحات کامل درمقاله همین صفحه

۲-کاروانسرای معدنی

این کاروانسرا تقریبا روبروی کاروانسرای شاه عباسی ودر قسمت شمالی خیابان امام امروزی قرار دارد و کاربری آن تغییر یافته است

۳- کاروانسرای شیردار

درگذشته های دورتر نیشابور دارای چهار دروازه بود که یکی از آنها درخیابان فردوسی جنوبی امروزی  واقع شده بود وبه علت این که مسیر مسافرین و زوار به دیارعربستان و عراق بود به آن دروازه عراق گفته می شد .دراین منطقه کاروانسراهای متعددی وجود داشته که مهمترین آنها کاروانسرای شیردارمی باشد. این کاروانسرا به خاطرداشتن عکس  شیر حک شده برسر درآن به این نام معروف شده بود. این بنا دارای صحنی بسیار وسیع و اطاق های متعدد بود.قسمتی ازاین بنا این بنا اکنون دراختیار مرکز فنی وحرفه ای قرار دارد و بقیه آن به صورت تجاری درآمده است.

۴- سرای زهدی

این کاروانسرا درداخل بازارعراق وپایین ترازمیدان گلشن (محلوج فروشان)،

قرار داشت که هم‌اکنون بازمانده‌هایی ویران ازآن باقی مانده است. قدمت این بنا به دوره‌ی صفوی می‌رسد. این سرا در گذشته جایگاه گردآوری و انبار کالا و پخش آن در نقاط مختلف بوده و با توجه به این کارکرد، فرم معماری آن طراحی و اجرا شده است. سرای زهدی، دارای یک ورودی از ضلع شرقی و از درون بازار است که سردر آن، همگون با سردر دکان‌های بازار و با حدود ۶۰ سانتی‌متر فرورفتگی طراحی شده است. راهرویی به طول تقریبی ۱۲/۵ و عرض تقریبی ۳/۴۰ متر، مسیر دسترسی رفت و آمد و انتقال کالا از بازار به صحن سرا و انبار کالاها بوده است. در دو طرف این راهرو، ورودی‌های دکان‌های صاحبان کالا یا صاحب سرا است. اختلاف سطح حجره‌ها تا کف راهرو، حدود ۸۰ سانتی‌متر است. در نمای خارجی بنا رو به صحن، رگ چین آجری با بندکشی ساده و در نمای داخلی حجره‌ها، اندود ساده‌ گچ است. درب‌های ورودی حجره‌ها، چوبی، مشبک با گره‌سازی‌ تزئینی بوده است.

۵– کاروانسرای مستوفی

این کاروانسرا از ابنیه ای بود که علاوه بر این که پذیرای مسافرین و زوار بود،محل تجارت واصطلاحا باراندازی بود که در حجره های آن تاجرانی فعالیت داشتند. در صحن این بنا زیر یک محل مسقف قپان(ترازو) بزرگی برای توزین اشیا قرار داشت . امروزه این محل اعتبار خود را حفظ نموده و فعالیت های اقتصادی درآنجا به چشم می خورد. این بنا دارای دو درب یکی از داخل بازار (بزازها  )ها که مسیر تردد مردم بود و دیگر دربی به خیابان نواحداث امام (پهلوی) در سال ۱۳۱۳ ، داشت.

۶- کاروانسرای خطیب

این کاروانسرا در حاشیه خیابان امام روبروی مسجد مرتضوی ارگ  قرار داشت که پس از تخریب بخشی از فضای آن در طرح خیابان ارگ جنوبی قرار گرفت این مکان سالهای سال محل کسب تجار معتبر شهر و مطب برخی از پزشکان قدیمی مانند انوشیروان و دکتر عابدی بود.

۷-کاروانسرای لطف آبادی

۸-کاروانسرای حاج ملا

۹-کاروانسرای نینوا

۱۰-کاروانسرای امیدوار

 ۱۱- کاروانسرای علی جان

 ۱۲- کاروانسرای یزدان پناه

۱۳–کاروانسرای صرافان ، واقع  در میدان باغات

این طور که به یاد دارم کاروانسراهای دیگری هم در خیابان امام وجود داشته اند که اکثر آنها در طرح توسعه خیابان قرارگرفته وتخریب شده اند و برخی هم به صورت دوایردولتی قرارگرفته وبرخی هم به پاساژتبدیل شده اند از جمله در شمال فلکه ایران قبل ازایجاد خیابان دارائی منطقه وسیعی بود که قبلا محل کاروانسرای بزرگی بود که بعد ازرباط شاه عباسی بنام و معروف بوده است که امروز تغییرکاربری های دولتی گرفته است .این مکان زمانی در اختیار بلدیه قرارداشت و محل نگهداری مایعات سوختی شهر بودکه درتین های(گالن) حلبی به روی هم انباشته شده بود.

(انتشاردرصفحه چراغ راه خیام نامه۵۶۳)