مهدی کاکولی: سلام. این هفته با «بهرام بیضایی» عزیز آغاز می‌کنیم به این مناسبت که نمایشنامه‌ای نوشته‌ی او همین شب‌ها در نیشابور در حال اجراست. بعد خانم چمنی یک کتاب معرفی می‌کنند و پیشنهادهای کودکانه و نوجوانانه هم دارند. و سرآخر بخش پایانی «وصال نیشابور» را با هم می‌خوانیم. نمی‌دانم از هفته دیگر باز هم […]
مهدی کاکولی: سلام. این هفته با «بهرام بیضایی» عزیز آغاز می‌کنیم به این مناسبت که نمایشنامه‌ای نوشته‌ی او همین شب‌ها در نیشابور در حال اجراست. بعد خانم چمنی یک کتاب معرفی می‌کنند و پیشنهادهای کودکانه و نوجوانانه هم دارند. و سرآخر بخش پایانی «وصال نیشابور» را با هم می‌خوانیم. نمی‌دانم از هفته دیگر باز هم کتابی را به شکل سریالی اینجا بگذاریم یا نه. اگر خواستید با نشریه تماس بگیرید و نظر بدهید. فعلا برویم سراغ یک نمایشنامه.
شب هزار و یکم
«شب هزار و یکم» کتابی است که سه بخش دارد و هرکدام داستانی مجزاست اما هر سه بر پایه داستان هزار و یک شب شکل گرفته‌اند. آن چه در نیشابور به کارگردانی «حسین لطف‌آبادی» اجرا می‌شود بخش سوم و داستان «روشنک» است. شجاع‌دختری که مادرش معلم مکتب خانه است در روزگاری که مردان، کتاب‌خوانی زنان را نمی‌پسندند که «یک زن مکتب باز کند روبروی مکتب‌شان؛ و دختربچه‌ها سر از پا نشناسند» و فتوا به بستن مکتب‌خانه می‌دهند. مادر، شیرزنی که نمی‌خواسته در برابر حکم حاکم سر خم کند آتش بر آن می‌افکند و… بعدتر دخترش، روشنک، کتاب می‌خواند و سعی در دگرگون کردن روزگار دارد. روزگاری که مرگ را در صفحات کتاب می‌بیند. با هم چند سطر از «شب هزار و یکم» را بخوانیم:
فقط برای مردان
چه بهشتی بود خانه‌ی پدری! نه کتابی، نه درسی، راحتِ راحت بودیم. هرگز نفهمیدم از شش زنی که پدرم داشت کدام مادر من است و فرقی هم نمی‌کرد. میرزابنویسی بود که برایمان هم از سرنوشت می‌گفت و هم نامه می‌نوشت؛ و حسابداری که هم از روزِ حساب می‌گفت و هم حساب بالا می‌آورد. خیالمان راحت بود. نه از هنر صحبتی بود و نه از علم زحمتی! فقط صحبت قشون و بازار و مراسم و شکار؛ و البته قصه‌گویی، که گاهی هم هزارویکشب می‌گفت؛ ولی –یک کلام- فقط برای مردان. چقدر زود آن روزها گذشت!
*شب هزار و یکم/ بهرام بیضائی، انتشارات روشنگران و مطالعت زنان، چاپ ششم، 112صفحه، 15هزارتومان
لالایی برای دختر مرده
مهرنوش چمنی: سلام. من هم کتابی از انتشارات روشنگران و مطالعات زنان انتخاب کردم. اما قبلش لازمه یه توضیح بدم. در فضای مجازی دیدم کتابی با نام «حکایت دختران قوچان» از «افسانه نجم‌آبادی» تجدید چاپ شده. از اونجا که آخرین کتاب خانم نجم آبادی با نام «زنان سیبیلو و مردان بی‌ریش» رو دوست داشتم کنجکاو شدم حکایت دختران قوچان رو هم بشنوم. خانم نجم‌آبادی، پژوهشگر تاریخ و جنسیت، دست روی نقاطی می‌ذاره که کمتر به اون‌ها پرداخته شده و در این کتاب هم به سراغ دخترانی رفته که سال‌ها پیش از یادها رفته‌اند. ابتدای کتاب ذکر شده در سال 1323 در خراسان اتفاقاتی افتاد که در اون زمان سر و صدای زیادی بر پا کرد. یکی از اون‌ها فروش دختران قوچانی به ترکمان‌ها و ارامنه‌ی عشق آباد بود. مردمان اون منطقه به دلیل مالیات بسیار بالا مجبور شدند دختران کوچک خودشون رو در عوض گندم به ترکمان‌ها بفروشند. مجلس اول تلاش کرد این دختران رو برگردونه اما ناموفق بود. افسانه نجم‌آبادی، پژوهشی تاریخی از این واقعه انجام داده که نشر روشنگران چندی پیش چاپ سوم اون رو روانه‌ی بازار کرد. در این گیر و دارِ جستجو متوجه شدم آقای حمیدرضا شاه‌آبادی هم رمانی نوجوانانه در مورد دختران قوچانی نوشته: «لالایی برای دختر مرده». رمانی کوتاه و جالب که ماجرای دختران قوچانی رو در متنی مدرن روایت می‌کنه. گرچه آخرین رمان فانتزی تاریخی آقای شاه آبادی به نام «دروازه مردگان» توقع من رو از ایشون خیلی بالا برده بود، اما باز هم خوندن این کتاب کوچک لذت‌بخش بود. چند سطر از کتاب لالایی برای دختر مرده رو با هم بخونیم:
توفان در قوچان
میرزا جعفرخان و همراهانش هم که حدود سه ماه پیش از سوی مجلس راهی قوچان شدند تا اوضاع آن دیار و موضوع فروش دختران قوچان به ترکمانان را به مجلس راپورت بدهند دیگر برنگشته‌اند. گروهی احتمال می‌دهند که ایشان توسط راهزنان در میانه‌ی راه سر به نیست شده باشند و عده‌ای نیز می‌گویند که ممکن است در توفان شن که در ایام حضور میرزاجعفرخان در آن حوالی درگرفته، مانده و از بین رفته باشند. حالا اینکه در نواحی قوچان با آن طبیعت سرسبز توفان شن دربگیرد از عجایب خلقت است که هیچکس جز ذات اقدس پروردگار از آن سر در نمی‌آورد.
*لالایی برای دختر مرده/ حمیدرضا شاه‌آبادی/ نشر افق/ 120 صفحه/ قیمت: 15000تومان
*حكايت دختران قوچان/ افسانه نجم‌آبادی/ نشر روشنگران و مطالعات زنان/ 312 صفحه/ قیمت: 45000تومان
پیشنهادهای کتابانه
رسیدیم به شهریور و حال‌و‌هوای مدرسه‌ها بدجور داره احساس میشه! اما هنوز کلی کتاب هست برای خوندن. اینم پیشنهادهای این هفته:
*گروه سنی الف: «پرواز سخت لاک‌پشت»/ ناصر کشاورز/ نشر افق/ قیمت: 3500تومان
*گروه سنی ب: «ملکه سایه‌ها»/ احمد شاملو/ نشر چشمه/ قیمت: 12000تومان
*گروه سنی ج: «تورفین وایکینگ مهربان و حمله‌ی افتضاح»/ دیوید مک فیل/ عذرا جوزدانی/ نشر هوپا/ قیمت: 16000تومان
*گروه سنی د: «گیر افتادم! جلوگیری از تعرض جنسی»/ جولیا کوک/ مریم رضازاده/ نشر فنی ایران/ قیمت: 7000تومان
*گروه سنی ه: «مجموعه شهر تنها، رز سپید»/ ایمی یویینگ/ سارا رجایی‌فر/ نشر باژ/ قیمت: 39000تومان
وصال نیشابور (28)، بخش پایانی
بخش دیگری از سفرنامه «مسعود خیام» به نیشابور که در حوالی سال 1370 انجام شده (از کتاب «خیام و ترانه‌ها»، نشر نگاه):
پیر دانا می‌گوید: «ما نیشابوریان فکر می‌کنیم زندگی آن چیزی است که ما خیال می‌کنیم هست نه کمتر و نه بیش‌تر.»
سپس می‌پرسد چند وقت است در نیشابورم و چه دیده‌ام. هنگامی که ادعای مرا در مورد شناخت نیشابور می‌شنود می‌گوید: «پدرجان! دیدار همه جای نیشابور لااقل 10 روز وقت می‌خواهد اما شناخت نیشابور در 10 سال هم ممکن نیست. نیشابور یعنی همۀ ایران یعنی حملۀ مغول. دیدارش کار یکی دو هفته و شناختش کار یکی دو سال نیست. خریدارش باش.»
هنگامی که همۀ خرابه‌های طول تاریخ را با دست اشارت می‌کنم می‌گوید: «این قدر نگران نباش. حکایت تاریخ سرزمین ما و زندگی ایران‌زمین حکایت ماه است. بعضی وقت‌ها کم‌نور می‌شود. کوچک هم می‌شود. حتا به نازکی هلال ناخن هم می‌شود اما هرگز محو نمی‌شود. ایران ما می‌ماند. نیشابور ما نیز خواهد ماند و دوباره «بدر کامل» خواهد شد.»
