فروغ خراشادی چندی پیش پلیس نیشابور از کشف و ضبط 8 دستگاه ماینینگ (استخراج بیتکوین) خبر داد که این تعداد در برابر 500 دستگاهی که به طور متوسط، روزانه در سرار کشور کشف و ضبط می شود، عددی به حساب نمی آید. هر روز از گوشه ای از ایران خبری دال بر این که ماینرها […]
فروغ خراشادی
چندی پیش پلیس نیشابور از کشف و ضبط 8 دستگاه ماینینگ (استخراج بیتکوین) خبر داد که این تعداد در برابر 500 دستگاهی که به طور متوسط، روزانه در سرار کشور کشف و ضبط می شود، عددی به حساب نمی آید.
هر روز از گوشه ای از ایران خبری دال بر این که ماینرها (استخراج کنندگان بیتکوین) از برق ارزان کشاورزی، صنعتی و یا برق مجانی مساجد، تکایا و حتی صدا و سیما سوء استفاده می کنند، فضای مجازی را درمی نوردد و برای شهروندان بیشماری این پرسش را ایجاد می کند که مگر استخراج بیتکوین چه سودی دارد که عده ای به هر دری می زنند تا بر سر این خوان نورسیده بنشینند؟
این خبرهای چشمگیر و قابل تامل در شرایطی به گوش می رسد که همین دوسال پیش در صدا وسیما، نه تنها خبری از ارزهای دیجیتال نبود بلکه در گزارشی حتی معنای بیتکوین به اشتباه «ملکه بیت ها» عنوان شد! با این همه اندک زمانی پس از روی کارآمدن «وزیر جوان دولت روحانی» زمزمه هایی از آشتی با سیستم نوین«رمز ارزها» شنیده شد؛ این که فاصله بین زمزمه ها و عملیاتی شدن در ایران گاه دهه ها زمان می برد، مساله ای است و این که در دنیای شتابندهی امروز، مردم به راه خود می روند و دولت به راه دیگر، امری است انکار ناپذیر چنانکه به ناگاه و تنها در عرض همین دو سه ماه گذشته مزرعه های استخراج بیتکوین که معمولا به صورت غیرقانونی کار می کنند، چنان به تیتر خبرها تبدیل شده اند که دولتیان را به صرافت جانماییِ قانونیِ دستگاه های ماینینگ در کنار دکل های برق انداخته است!
در حالی که قانون در خصوص استفاده و مبادلهی کالا از طریق ارزهای «رمز پایه» مانند بیتکوین از شفافیت لازم برخوردار نیست اما به نظر می رسد اقبال عمومی به این سو است و دراین بین خرید دستگاه های ماینینگ با قیمت های چند تا چند ده میلیونی، به رغم مصرف بالای برق و فشار زیادی که به شبکه توزیع نیرو وارد می کند و فعالیت غیرقانونی ماینرها در زمینه استفاده از نیروی برق ارزانقیمت به سودایِ «یک شبه ره صدساله پیمودن»، گواه این مدعاست.
دستگاه هایی که برق را جارو می کنند!
اما ارزِ «رمزپایه» یا «رمز ارز» چیستند، استخراج آن ها با چه سازوکاری انجام می شود و چرا فرایند استخراج غیرقانونی و شاید حتی قانونی، کمر نیروگاه های برق را می شکند؟
پاسخ به این پرسش ها و بیش از این ها را درگفتگو با دو کارشناس بررسی می کنیم؛ رئیس بهرهوری اداره برق شهرستان و یک کارشناس اقتصادی و بازار سرمایه که در حوزهی ارزهای رمز پایه صاحبنظر است.
نخست با سیدمجتبی شهیدی، درباره میزان مصرف برق هر دستگاه ماینینگ و دلایل ضرر رسانی به شبکه توزیع نیرو گفتگو میکنیم؛ وی با بیان این مساله که هر دستگاه استخراج ارز دیجیتال، به برق ۱۴۰۰ وات نیاز دارد که معادل توان یک جاروبرقی است، می گوید: خریداران دستگاه ماینینگ قابلیت خرید و فروش آن را به صورت مجاز ندارند و صاحب اول و آخر دستگاه خودشانند.
وی توضیح می دهد که شرکت برق فقط مصرف برق دستگاه ها را کنترل می کند و مسئول رسیدگی به قانونی یا غیر قانونی بودن دستگاه مصرف کننده نیست و می افزاید: برای هر بیتکوین ۷۲۰۰۰ کیلو وات هزینه می شود که معادل تولید یک نیروگاه برق کوچک است و دلیلی که این فناوری را از کشور های دیگر برای سرمایه گذاری به ایران آورده اند، ارزانی قیمت انرژی برق مصرفی در کشورمان است.
عدم تعادل بین تولید و مصرف برق به مردم خسارت می زند
رئیس بهرهوری اداره برق شهرستان ادامه می دهد: دستگاه های ماینینگ بر مبنای نرخ مداری ثابتی برق مصرف میکنند و مشکل عمده شان مصرف در ساعت پیک مصرف یعنی۱۲ تا 16 و 20 تا ۲۴ است، این مساله موجب عدم تعادل بین برق تولیدی و مصرفی کشور می شود و به کاهش ولتاژ و خسارت به دستگاه های برقی دیگر می انجامد.
این مقام مسئول اضافه می کند: در مورد ماینر ها گام اول شناسایی آن ها است؛ سپس کسب مجوز از مراجع ذیصلاح قضایی و سپس اصلاح روند توزیع برق در شرکت تولید کننده است.
شهیدی اذعان می کند: شناسایی ماینر از طریق مصرف برق صورت می گیرد؛ اگر مصرف در یک مدار بالا باشد، قابلیت شناسایی وجود دارد اما در برق کشاورزی، که همیشه مداری ثابت دارد، از طریق گزارش های مردمی می توان به وجود و فعالیت آن پی برد! هچنین سهم آب در کشاورزی ثابت است و برق معادل آن هم؛ اگر کشاورزی در طول مدت زیادی، برق اضافی استفاده کند می توان او را رصد کرد.
وی با بیان این که اقبال برخی از کارخانه های تولیدی به استفاده از این دستگاه ها زیاد شده، دلایل آن را کوچکی دستگاه و سود زیاد آن ها به دلیل قیمت ارزان انرژی برق دانست و گفت: مهمترین راه شناسایی چنین سوءاستفادهای، بررسی افزایش تولید و خط های مختلف کارخانه نسبت به سالهای گذشته است.
این مقام مسئول در خصوص حفظ «منفعت عمومی» در بهره برداری از انرژی برق تاکید کرد: ویژگی برق خوب را کیفیت مناسب، استمرار جریان و کیفیت توان شبکه مشخص می کند؛ دستگاه های استخراج، کیفیت توان را پایین می آورند و باعث تغییر ولتاژ می شوند که موجب آسیب به سایر دستگاه های برقی می شود.
وی در خصوص اصلاح تعرفه برق در مصارف استخراج ارزهای دیجیتال ابراز کرد: اگر برق با قیمت واقعی به افراد عرضه شود، هیچ ضرری متوجه کشور نخواهد شد.
پس از گفتگو با این مقام مسئول در اداری برق نیشابور، به سراغ «بَرزین» می رویم؛ او از نخستین روزهایی که رمز ارزها در فضای ایران هاله ای از ابهام ایجادکرده بود و کسی نمی دانست با چه پدیده ای روبه رو می شود، به بررسی و شناخت آن ها پرداخته و به دلیل دغدغهی شغلی و رشتهی تحصیلی اش در باب آن ها کندو کاو کرده است.
ماینینگ حل مسالههای پیچیده ریاضی است
نخستین پرسش ما از شما، با توجه به بازار داغ ماینینگ، به چگونگی استخراج ارز دیجیتال بر می گردد؛ ساز و کار استخراج را برای مخاطبان «خیام نامه» شرح دهید.
رمزارزها برای اعتبارسنجی معاملات درون شبکهی خود نیاز به ثبت اطلاعات مالی و تراکنش های کاربران در دفترکل دارند که به آن بلاکچین گفته میشود؛ این دفتر کل که برای همهی کاربران قابل رویت است، از اطلاعات مالی دارندگان آن ارز رمز پایه تشکیل شده است. حال جهت حسابداری و به روز رسانی این اطلاعات و تایید تراکنش های مرتبط، عده ای این اطلاعات را در قالب بلاک به بلاک چین متصل می کنند که به آن ها ماینر گفته میشود
فرآیند ماینینگ داراری دو شیوه و الگوریتم متفاوت در تمامی رمزارزها هست؛ گروهی مثل بیتکوین و اِتِریوم و … هستند که استخراج آنها بر پایه اثبات انجام کار (POW) است و گروهی با تکنولوژی جدیدتر مثل کاردانو و کیوتوم و … بر پایهی اثبات سهام (POS) کار میکنند.
زمانی که صحبت از ماینینگ میشود در واقع منظور استخراج بیتکوین و اتریوم است که با توجه به الگوریتم بیتکوین، از دستگاه های با توان بالای پردازش جهت حل مسائل پیچیدهی ریاضی و رمزنگاری و در اتریوم از کارت گرافیک های قوی استفاده میشود.
صرفه اقتصادی حرف اول را می زند
استخراج ارز دیجیتال در کدام کشورها راحت تر است و آیا توسعه یافتگی کشوری می تواند در این مورد مبنا قرار گیرد؟
ماینرها نگاه کاملا اقتصادی به این امر دارند و توسعه یافتگی کشورها ملاکی جهت تمایل بیشتر استخراج نیست؛ در فرآیند استخراج با توجه به مصرف بالای برق و همچنین نیاز به خنک نگه داشتن دستگاه ها و کاهش هزینه ها، ماینرها کشورهای سردسیری که تعرفهی برق مقرون به صرفهتری داشته باشند به عنوان مقصد انتخاب می کنند.
خب حالا کار استخراج انجام شد؛ خرید و فروش این ارزها در چه بستری یا از طریق چه کانالی ممکن است؟
خرید و فروش رمزارزها را میشود به دو قسمت تقسیم کرد خرید؛ 1)ریالی و 2) تبدیل ارزمرزها به یکدیگر و معامله در بازارها و صرافی های ویژه؛ خرید ریالی آن در ایران عموما از طریق صرافی های دیجیتال انجام میشود و متقاضی پس از واریز معادل ریالی آن ارز به حساب یک صرافیِ معتبر فروشنده ی رمزارز و دادن آدرس کیف پول شخصی، ارز مورد نظر در مدت زمان نهایتا چند ساعت به حساب کاربر واریز می شود؛ البته راه های دیگری هم برای خرید ریالی وجود دارد مثل خرید حضوری یا پیدا کردن متقاضی فروش آن در شبکه های اجتماعی که البته با ریسک همراه است.
شرایط خرید و فروش دستگاه های ماینینگ و قیمت آن ها در ایران چگونه است؟
دستگاه های ماینیگ با توجه به تکنولوژی و توان محاسباتیشان ارزشگذاری میشوند و با توجه به سرعت روز افزون رشد تکنولوژی، دستگاه های قدیمی خیلی زود کارایی اولیه را از دست می دهند؛ با این حال دستگاه های موجود در بازار با توجه به توانمندی شان در امر استخراج، از چیزی حدود 5 میلیون تومان تا چندده میلیون تومان قیمتگذاری می شوند.
زیان بازار ارزهای دیجیتال برای بیشتر افراد
ورود به بازار داد و ستد بیتکوین در ایران شرایط خاصی می طلبد؟
قیمت بیتکوین در نوسان مدام است و بازاری نسبتا کوچک و هیجانی دارد و معامله گران آن غالبا در حال باخت سرمایهی خود به کسانی هستند که دارای دانش فنی و علمی تحلیل بازارهای مالی اند؛ میخواهم بگویم اگرفردی تجربه کافی معامله گری در بازار بورس را ندارد و از دانش معامله گری، اطلاعات و تجربه کافی ندارد، وارد این بازار نشود.
متاسفانه بیشتر کسانی که وارد بازار معاملات میشوند از دانش و تکنیک های معاملاتی و سیستم های مدیریت ریسک و استراتژی های سرمایهگذاری آگاه نیستند و در نتیجه زیان میبینند؛ خواه بازار رمزارزها باشد یا بازار بورس و … باید بدانید که رقیبان شما در این بازارها بانکهای بزرگ جهانی و «گرگهای وال استریت» هستند که به پیشرفتهترین دانش و ابزارهای تحلیل بازار مسلط اند. متاسفانه به خاطر ضعف سیستم آموزشی، جامعه ما سواد اقتصادی کمی دارد و بیشتر تصمیمهای اقتصادی مان بر پایه هیجانات سطحی ست؛ اگر می خواهید زندگی مالی بهتری داشته باشید، جهت رشد اقتصادی خودتان به سراغ کسب دانش و مدیریت اقتصادی بروید تا بتوانید در هر بازار و سیستم معاملاتی سود ببرید.
اگر بخواهید ارز های دیجیتال معروف و معتبر را نام ببرید، چه گزینه یا گزینه هایی معرفی می کنید؟
بیش از 3000 رمزارز مختلف تا اکنون ساخته شده اند که اکثرا بدون پشتوانهی علمی و فنی هستند و از روی ارزهای پایه کپی برداری شده اند و به مرور زمان از بین خواهند رفت. اما ارزهایی مثل بیتکوین، اتریوم، کاردانو، ایاس، زیل،کیوتوم، استلار، آیوتا، نئو و آنتولوژی را شاید بتوان در زمرهی رمزارزهای معتبر و آینده دار به شمار آورد.
بلاکچین جای خود را در زندگی مردم باز خواهدکرد
ارز دیجیتال در طولانی مدت چه تاثیری بر بازارهای جهانی و بازار ایران می گذارد؟
متاسفانه دولت و مراجع قانونی در این موضوعِ نسبتا جدید هنوز راهکارها و مسیر شفافی را در نظر نگرفتهاند و چندین سال است که صرفا در سطح کارشناسی مطالعاتی را انجام می دهند؛ سرعت تغییرات در دنیای جدید چنان پرشتاب است که اگر مراجع قانونی نتوانند خود را با این سرعت هماهنگ کنند توان و اثر گذاری مدیریت شان کاسته خواهد شد. از سویی رمزارزها با رویای جایگزینی با پول رایج کشورها پا به عرصه گذاشتهاند و هدف اصلی آنها حذف پول رایج کشورها و خارج کردن سلطه دولت ها بر چاپ پول و مردمی کردن سیستم مالی بوده است که بیشتر به رویایی غیر واقعی و تخیلی شبیه است و بی ثباتی و تغییرات شدید قیمتی آن نیز توان پذیرش اجتماعی آنرا جهت استفاده در دادوستد کالا کمتر میکند، با این حال تکنولوژیهای پیشرفتهی آن و بلاکچین به مرور زمان در زندگی روزمره مثل ورود موبایل جا باز خواهد کرد؛ مثلا با ظهور اینترنت نسل پنجم، دستگاه های الکترونیک میتوانند با هم تعامل کنند و تبادلات مالی آنها میتواند به وسیله ارزهای دیجیتال انجام شود یا استفاده از بلاکچین در سیستم رایگیری انتخابات و یا در سیستم های اطلاعات بیماران در شبکه پزشکی کشورها می تواند به عنوان جایگزین مطرح شود.
ارزش روز افزون یا سقوط آزاد؟!
از صحبت های کارشناسان این گونه برمی آید که آیندهی بیتکوین چندان معلوم نیست؛ دراین خصوص هم حدس و گمان های زیاد و متضادی وجود دارد؛ الگوریتم بیتکوین طوری طراحی شده که هر 4 سال پاداش ماینرها را نصف میکند، همچنین تعداد شان در الگوریتم شبکه محدود است و از 21 میلیون عدد تجاوز نخواهد کرد که 17.5 میلیون آن تا امروز استخراج شده است؛ از طرفی هر روز بر تعداد ماینرها افزوده میشود که این امر فرآیند تولید را سخت تر میکند؛ پس با توجه به جمیع این شرایط احتمال افزایش ارزش بیتکوین بهصورت بالقوه زیاد است ولی اگر دولت آمریکا و یا سازمان ETF و یا سایر سازمان های مالی قانونگذار آن را غیر قانونی اعلام کنند احتمال سقوط آزاد قیمت آن نیز وجود خواهد داشت.