واریس و روش های درمان آن: پیاده روی آفتِ وریدهای واریسی

دکتر ریحانه تکلو

وریدهای واریسی، سیاهرگ هایی بزرگ و متورم هستند که در پا و مچ آن پدیدار می شوند. واریس هنگامی اتفاق می افتد که دریچه های سیاهرگ ها به درستی کار نکرده و به تبع آن خون به صورت موثر جریان ندارد.  وریدهای واریسی می توانند بیانگر یک خطر بزرگ تر در ارتباط با مشکلات گردش خون باشند. این رگ ها به ندرت نیاز به درمان خواهند داشت؛ اما در صورتی که متورم و دردناک شده و درد پا را به وجود آورند، درمانی برای آن ها وجود دارد.

گزینه های درمانی مختلفی برای درمان واریس وجود دارند که شامل درمان های خانگی نیز می شوند. در موارد شدید، سیاهرگ واریسی می تواند پاره شده و تبدیل به یک زخم واریسی بر روی پا شوند. این وضعیت نیاز به درمان خواهد داشت.

هر گونه سیاهرگی می تواند به واریس ابتلا یابد؛ اما اغلب سیاهرگ های مبتلا، در پا و مچ آن قرار دارند. دلیل آن این است که ایستادن و راه رفتن بر روی دو پا سبب افزایش فشار در سیاهرگ های قسمت پایینی بدن می شود. برای بسیاری از افراد، سیاهرگ های واریسی یا عنکبوتی یک عامل نگرانی از نظر زیبایی می باشند. گاهی اوقات هم ورید های واریسی می توانند به مشکلاتی جدی تر منجر شوند.

علایم واریس پا چیست؟

علائم شایع، شامل موارد زیر می شوند:

بزرگ و پیچیده شدن سیاهرگ ها، درد و گرفتگی آن ناحیه، مخصوصا پس از نشستن یا ایستادن برای مدت های طولانی، تورم در پاها، احساس سنگینی و خستگی عضلانی در پاها، خارش در اطراف رگ ها، گرفتگی و درد عضلات پا در هنگام استراحت، بدتر شدن علائم در حین دوره قاعدگی در برخی زنان از مهمترین علائم به شمار می آید.

عوارض ناشی از وریدهای واریسی نیز عبارتند از:

– پوست قرار گرفته بر روی آن وریدها نازک شده و مستعد ابتلا به بریدگی، خراش و زخم می شود.

– التهاب وریدهای واریسی (فلبیت)

– افزایش اندک خطر تشکیل لخته های خونی در رگ های عمقی متصل به وریدهای واریسی (ترومبوز وریدی)

راه درمان واریس چیست؟

در صورتی که بیمار هیچ گونه علائم یا ناراحتی نداشته و ظاهر وریدهای واریسی سبب آزردگی خاطر او نمی شود، ممکن است به درمان نیازی نباشد. با این حال، در صورت وجود علائم، درمان می تواند برای کاهش درد یا ناراحتی و همچنین درمان عوارضی مانند زخم پا، تغییر رنگ پوست یا تورم نیاز باشد. علاوه بر آن، برخی بیماران درمان را با اهداف زیبایی انجام می دهند تا از ظاهر نامطلوب وریدهای واریسی رهایی یابند.

1 – جراحی

در صورتی که رگ های واریسی بزرگ باشند، ممکن است برای برداشتن آن ها به جراحی نیاز باشد. این کار معمولا تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. در اکثر موارد، بیمار می تواند در همان روز مرخص شود. در صورتی که جراحی بر روی هر دو پا صورت گرفته باشد احتمال دارد به یک شب بستری در بیمارستان نیاز باشد.

درمان های لیزری اغلب برای از بین بردن وریدهای کوچک تر و همچنین وریدهای عنکبوتی انجام می شوند. در این روش، اشعه های نوری قوی بر ورید ها تابانده می شوند که آن ها را به تدریج محو کرده و از بین می برند.

2 – برش و بستن مجدد واریس

در این روش، دو برش یکی بر روی کشاله ران بیمار و بالای ورید مورد نظر و دومی بر روی قسمت پایینی پا و در نزدیکی مچ یا زانو ایجاد می شود. قسمت بالایی ورید بسته می شود. یک سیم نازک و منعطف از قسمت پایینی سیاهرگ به درون آن هدایت می شود که در هنگام بیرون کشیده شدن، سیاهرگ را نیز به همراه خود بیرون می آورد.

این فرایند معمولا نیازی به بستری شدن ندارد. روش برش و بستن می تواند همراه با کبودی، خونریزی و درد باشد. در موارد بسیار نادر، امکان دارد ترومبوز وریدی عمیق نیز هست. پس از جراحی، اغلب بیماران قبل از بازگشت به کار و انجام دیگر وظایف خود به 1 تا 3 هفته استراحت نیاز دارند. در دوره ریکاوری یا استراحت، جوراب های فشاری پوشیده می شوند.

3 – اسکلروتراپی

در این روش یک ماده شیمیایی به یک ورید واریسی کوچک و متوسط تزریق می شود که سبب تخریب و بسته شدن آن ها می شود. پس از چند هفته این وریدها از بین می روند.

4  – تخریب به وسیله ی امواج رادیویی

در روش تخریب به وسیله امواج رادیویی، یک برش کوچک در بالا و پایین زانو ایجاد شده و به کمک اسکن امواج فراصوت یک کاتتر (لوله نازک) به درون رگ هدایت می شود. پزشک یک میله به درون کاتتر وارد کرده که از خود امواج رادیویی ساطع می کند. انرژی امواج رادیویی سبب حرارت دادن به ورید، فروپاشی دیواره های آن و بسته شدن کامل آن می شود. این فرایند برای وریدهای بزرگ تر ترجیح داده می شود. فرایند تخریب به وسیله امواج رادیویی معمولا با بی حسی موضعی انجام می شود.

5 – درمان لیزری درون رگی

در این روش، یک کاتتر به درون ورید بیمار فرستاده می شود. سپس یک لیزر کوچک از طریق کاتتر به بالای ورید مورد نظر رفته و تابش های کوچک انرژی را به این ورید می دهد. در نتیجه، به ورید حرارت رسیده و بسته می شود.

با کمک اسکن امواج فراصوت، پزشک لیزر را تا بالای رگ فرستاده، به تدریج آن را سوزانده و می بندد. این فرایند تحت بیهوشی عمومی انجام می شود. امکان دارد در این فرایند آسیب هایی عصبی نیز ایجاد شوند که معمولا خفیف اند.

6- فلبکتومی

یک دوربین یا اندوسکوپ ترانس ایلومیناتور از طریق برشی به زیر پوست هدایت می شود تا پزشک رگ هایی که از بین برود را ببیند. سپس وریدهای مورد نظر بریده و به وسیله یک دستگاه ساکشن از طریق برش بیرون کشیده می شوند. امکان دارد برای انجام این فرایند از بی حسی موضعی یا بیهوشی عمومی استفاده شود. همچنین، احتمالا پس از عمل مقداری خونریزی و کبودی نیز به وجود آید.

راههای جلوگیری از ایجاد رگ های واریسی:

وریدهای واریسی به دلایل مختلفی به وجود می آیند. عوامل خطر آن می توانند سن، سابقه خانوادگی، زن بودن، بارداری، چاقی، جایگزینی هورمونی یا درمان های ضد بارداری، نشستن یا ایستادن به مدت طولانی و دیگر عوامل را در برگیرند. برخی از این عوامل خطر مانند سابقه خانوادگی و سن، نسبت به دیگر عوامل، کمتر قابل اجتناب هستند. اما آیا راهی برای پیشگیری کامل از تشکیل شدن رگ های واریسی وجود دارد؟

متاسفانه، جواب «خیر» است. با این حال، می توان از بدتر شدن آن ها جلوگیری کرد. علاوه بر آن، می توان برای به تاخیر انداختن بروز واریس موارد زیر رارعایت کرد. این موارد عبارتند از:

• اجتناب از نشستن ها یا ایستادن های طولانی مدت

نشستن یا ایستادن در یک حالت و به مدتی طولانی گردش خون را در درون ورید های پا و بر خلاف جاذبه دشوار می کند. این وضعیت سبب افزایش فشار وریدها شده و می تواند در نهایت به تجمع خون در نواحی مچ پا و ایجاد تورم و گرفتگی در نواحی پا و عضله ساق شود. داشتن تحرک، فشار وریدی را کاهش داده و گردش خون را بهبود می بخشد. در صورتی که پشت میز می نشینید ورزش های کوچکی از جمله موارد زیر انجام دهید:

• مچ پایتان را به حالت پدال زدن بپرخانید.

مچ پایتان را بکشید

زانوی خود را به حالت پای کسانی که رژه می روند خم کنید.

سعی کنید حداقل 3 بار در روز پاهای خود را به مدت 15 دقیقه بالا نگه دارید. بالا بردن پاها نسبت به سطح قلب سبب شکستن چرخه جاذبه زمین می شود. این وضعیت می تواند سبب بهبود گردش خون و کاهش تورم مچ پا شود.

• پوشیدن جوراب واریس

جوراب های فشاری (واریس) می توانند به نگه داشتن دریچه های وریدی در جای مناسب کمک کنند. چنین موردی عملکرد مناسب وریدها را آسان تر کرده و درد، تورم و تجمع خون را کاهش می دهد.

ممکن است، فرد پس از پوشیدن جوراب های فشاری در طول روز گرفتگی های شبانه کمتری را احساس کند. بسته به میزان آسیب دیدگی وریدها، انواع مختلفی از سطوح فشار وجود دارند. جوراب های واریسی 4 نوع خفیف، متوسط، محکم و بسیار محکم دارد. بهتر است در هنگام انتخاب یکی از 4 گزینه موجود، با پزشک خود مشورت کنید.

• پیروی از سبک زندگی سالم

رگ های واریسی می توانند بر اساس عوامل خطری به وجود آیند که فرد نمی تواند تاثیری بر روی آن ها داشته باشد. به همین دلیل، سعی در داشتن یک زندگی سالم جهت جلوگیری از آسیب بیشتر به وریدها، ضروری می باشد.

چاقی که سبب افزایش فشار درون رگ ها می شود، یکی از عوامل تشدید کننده واریس می باشد. مصرف یک رژیم غذایی سالم که از کربوهیدارت های پیچیده، مقداری کافی از پروتئین و چربی های سالم تشکیل شده است بسیار مفید است. باید از مصرف غذاهای پرنمک اجتناب کرده و به جای آن غذاهایی مصرف کرد که سرشار از فیبر و پتاسیم می باشند. باید در طول روز به مقدار کافی آب نوشید. نوشیدن آب به مقدار مناسب به معنای داشتن گردش خونی بهتر است.

• ورزش

مفید ترین ورزش برای جلوگیری از بروز وریدهای واریسی پیاده روی است.

یوگا نیز گزینه ای مناسب می باشد. می توان بسیاری از حرکات یوگا را تمرین کرد که در آن ها پاها بالا تر از قلب قرار می گیرند. این موارد حرکات وارونه نامیده شده و شامل ایستادن بر روی سر، ایستادن بر روی شانه ها و قرار دادن پا ها بر روی دیوار می شوند. علاوه بر این، یوگا می تواند به کشش فرد کمک کرده و عمیق ترین عضلات موجود در ساق پا و همچنین عضلات همسترینگ را تقویت کند.

عضلات عمقی می توانند تا حدودی به عملکرد مناسب دریچه های وریدی کمک کنند. حرکات کششی و تقویت کننده عضلات شامل بسیاری از حرکات خم شدن به سمت جلو و حرکت سلام بر خورشید می شوند. دیگر انواع ورزش های مفید دوچرخه سواری و شنا کردن هستند.

• اصلاح نحوه خوابیدن در خانم های باردار

بارداری یکی از بزرگ ترین عوامل ایجاد وریدهای واریسی است. خوابیدن بر روی سمت چپ بدن می تواند به جلوگیری از تشکیل وریدهای واریسی کمک کرده و علائم وریدهای واریسی موجود را کاهش دهد. این وضعیت های خوابیدن به کاهش فشاری کمک می کنند که رحم در حال باز شدن به ورید بزرگ در قسمت میانی و راست ناحیه لگن وارد می کند