دکتر روزبه عابدینی نسب عضو هیات علمی مهندسی پزشکی، دانشگاه نیشابور پزشکی یکی از مهمترین و قدیمی ترین علوم است که بشر به آن دست پیدا کرده است. یافته ها حاکی از انجام جراحی و پزشکی در هزاران سال پیش است. از آن جمله می توان به جمجمه های یافت شده با سوراخهای خاص به […]
دکتر روزبه عابدینی نسب
عضو هیات علمی مهندسی پزشکی، دانشگاه نیشابور
پزشکی یکی از مهمترین و قدیمی ترین علوم است که بشر به آن دست پیدا کرده است. یافته ها حاکی از انجام جراحی و پزشکی در هزاران سال پیش است. از آن جمله می توان به جمجمه های یافت شده با سوراخهای خاص به دلیل انجام جراحی مغز در پرو، نوشته های مرتبط به جراحی مغز بر روی پاپیروس در مصر، چشم مصنوعی یافته شده در شهر سوخته و سایر موارد اشاره کرد. امروزه نیز پزشکی و علوم زیستی از اهمیت ویژه ای برخوردارند. درمان فرد بیمار و نجات او از مشکلات ناشی از بیماری چه از نظر انسانی و چه از لحاظ عقیدتی در همه فرهنگها ارزش محسوب می شود. علاوه بر آن، در جوامع و کشورهای مختلف مسئله بهداشت و درمان از اولویتهای اصلی دولتها می باشد.
خوشبختانه در کشور ما نیز از روزگاران کهن پزشکی مورد توجه بوده است. پزشکان زبردستی از جمله ابوعلی سینا و محمد بن زکریای رازی در ایران زیسته اند و با استفاده از علم خود، مردم این سرزمین را یاری نموده اند. امروزه نیز در ایران پزشکانی توانمند در تشخیص بیماریها و انجام جراحیهای مختلف وجود دارند و تا حدود بسیاری نیاز کشور را در این زمینه تامین کرده اند.
اما نکته ظریفی در این زمینه وجود دارد و آن توجه به نحوه عملکرد در این حوزه است. درمان یک بیمار بسیار مهم است، اما در کنار آن، و شاید مهمتر از آن، یافتن تکنیکها و تکنولوژی های نوین قابل استفاده در بهداشت و درمان عمومی است. در کشورهایی مانند آمریکا، سالانه بودجه های عظیمی صرف تحقیق در این زمینه می شود. به عنوان مثال، من در انجام آزمایش های مختلف در آزمایشگاه دانشگاه دوک تقریبا محدودیتی نداشتم. روزانه از «کلین روم » مجهز این دانشگاه استفاده می کردم که هزینه هر ساعت کار در آن عددی بین ۴۰ تا ۸۰ دلار بود که توسط موسسه پشتیبانی کننده از طرح پژوهشی ما پرداخت می شد. شاید در نگاه اول ورود دولتها و یا موسسات خصوصی در این راستا هزینه بر به شمار آید. اما با نگاهی دقیق تر می توان دریافت که اگر از هر ۱۰۰ پروژه تحقیقاتی، دو پروژه به نتیجه برسند، سود حاصل از فروش دستاورد آن پژوهش به سایر کشورها پاسخگوی کل سرمایه گذاری انجام شده در این حوزه خواهد بود. البته باید به این کسب درآمد دستاورد استفاده داخلی از تکنولوژی مورد نظر در آن کشور را نیز افزود.
در بسیاری از کشورها، این تکنیک ها و تکنولوژی های حاصل از تحقیقات انجام شده در کشورهای پیشرو با صرف هزینه های بالا خریداری می شوند. علاوه بر آن، متاسفانه در بسیاری از موارد سیاست نیز در این انتقال تکنولوژی دخیل می شود و در مورد کشور عزیزمان، ایران، مشاهده کرده ایم که بعضا به دلیل شرایطی مانند تحریم ها، روشهای نوین و تکنولوژی های روز در اختیار پزشکان مان قرار نمی گیرند.
راهکار ابتدایی، یافتن روشهایی برای دور زدن تحریم ها و رفع اینگونه نیازهای کشور است. اما راه حل بلند مدت، کسب این تکنیک ها در داخل کشور است. ایران، می تواند تبدیل به کشوری پیشرو و عرضه کننده تکنولوژی های روز مورد استفاده در پزشکی شود. خوشبختانه قدم های اولیه در این زمینه برداشته شده است. شرکت هایی در این زمینه شروع به فعالیت نموده و اقدام به ساخت محصولات مورد استفاده در پزشکی کرده اند. برخی از این محصولات نیز به کشورهای همسایه صادر شده اند. پشتیبانی از این صنعت نیز به مانند صنایع دیگر توسط دولت صورت می گیرد. اما منظور در این مقاله تولید مدل های مشابه محصولات با تکنولوژی های سالهای پیشین نیست. البته قدم اول می تواند بومی سازی این محصولات باشد، اما هدف اصلی که شایسته ایران و مهندسان و پزشکان ایرانی است ابداع روش های تشخیص و درمان و نیز ابداع تکنولوژی های نوآورانه مورد استفاده در پزشکی است. تکنولوژی که بتوان آن را با ارزشی در سطح تکنولوژیهای حاصل در کشورهای توسعه یافته فروخت و از مجموعه آنها به عنوان منبع درآمدی ملی یاد کرد.
شاید این سوال در ذهن پدید آید که آیا این کار در ایران امکان پذیر است؟ پاسخ بنده، به عنوان فردی که در دانشگاه ها و مراکز علمی و صنعتی کشورهایی چون چین، کره جنوبی و آمریکا و همچنین در داخل کشور حضور داشته مطمئنا مثبت است. با برنامه ریزی و اختصاص بودجه های تحقیقاتی دانشگاه ها به اینگونه پروژه ها و همچنین سرمایه گزاری بخش خصوصی در این زمینه، می توان بخش اعظم مرحله تحقیق و توسعه را در دانشگاه ها اجرا نمود. خوشبختانه جوانان با استعداد کشورمان نیز توانایی اجرای این گونه پروژه ها و حرکت در لبه دانش را دارند. این مهم در حدود یک سالی که با آنها کار کرده ام به من ثابت شده است.
حضور پرشور دانشجویان رشته های پزشکی در دانشگاه ها نوید از حضور پزشکانی توانمند در آینده دارد، اما نیاز است بخشی از جامعه علمی کشور که به علوم زیستی تسلط دارند به تحقیق و پژوهش در راستای یافتن تکنیکهای جدید پزشکی بپردازند. همچنین لازم است که گروهی از متخصصین این رشته در همکاری با مهندسین به ابداع تکنولوژی های نوآورانه که به کمک علوم پزشکی می آید، بپردازند. همانطور که درمان افراد بیمار در جامعه توسط پزشکان مهم است، ابداع روش های نوین برای آینده پزشکی کشور از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند ما را در این امر بی نیاز کرده و تبدیل به کشوری مدعی نماید. سرمایه گذاری بلند مدت، با آینده ای بسیار روشن برای ایران.
