مهرنوش چمنی درود بر دوستان اهل فکر و مطالعه. این هفته مهرنوش چمنی در خدمت شماست با معرفی یک کتاب جنجالی و یک کتاب تازه. باشد که رستگار شویم! انسان خردمند افراد به دلایل مختلفی کتاب می‌خوانند. برای لذت، یادگیری، هیجان، وقت‌کشی، کسب تجربه و….گاهی هم لیست‌هایی می‌بینیم که در آن کتاب‌های توصیه شده قرار […]
مهرنوش چمنی
درود بر دوستان اهل فکر و مطالعه. این هفته مهرنوش چمنی در خدمت شماست با معرفی یک کتاب جنجالی و یک کتاب تازه. باشد که رستگار شویم!
انسان خردمند
افراد به دلایل مختلفی کتاب می‌خوانند. برای لذت، یادگیری، هیجان، وقت‌کشی، کسب تجربه و….گاهی هم لیست‌هایی می‌بینیم که در آن کتاب‌های توصیه شده قرار دارند. صد کتاب قرن که باید خواند، ده کتاب برتر تاریخی، پنجاه کتاب پرفروش دنیا و غیره. من هم این هفته کتابی را معرفی خواهم کرد که شاید بتوان در لیست ده کتاب واجب برای مطالعه قرار داد: “انسان خردمند (تایخ مختصر بشر)” نوشته‌ی “یووال نوح هراری”. نویسنده‌ی این کتاب جنجالی و پرفروش، دکتری تاریخ از دانشگاه آکسفورد انگلستان دارد و در حال حاضر در دانشگاه اورشلیم به تدریس تاریخ مشغول است. این کتاب طبق آمار، پس از چاپ به سرعت مشهور و به بیش از سی زبان مختلف در دنیا ترجمه شد.
هراری در این کتاب به بررسی تاریخ انسان در روی کره زمین و مخصوصا گونه‌ی خاص آن معروف به «انسان خردمند» که ما از اعقاب آن‌ها هستیم، پرداخته است. بله درست فهمیدید، یکی از گونه‌های انسان! برای بشری که همیشه تصور می‌کرد یک گونه خاص و منحصر به فرد روی کره زمین است و در چشم برهم‌زدنی روی زمین ظاهر شده، شنیدن چنین حرفی بس ناگوار و دشوار خواهد بود، اما با توجه به تحقیقات باستان‌شناسی و انسان‌شناسی و پیشرفت‌های علمی، شواهد بی‌شماری برای اثبات این مدعا و شرح تاریخ انسان روی کره زمین وجود دارد. آقای هراری، در این کتاب به سیر تحولات انسان در مراحل مختلف اشاره کرده که در مقدمه‌ی مترجم به “انقلاب شناختی” از آن یاد می‌شود. در این مرحله بشر توانست ارتباط زبانی را تغییر دهد و با کمک تخیل خود، نظم و سازمان‌های خیالی مثل پول را به وجود آورد.
اما این نویسنده در ایران مخالف‌هایی هم دارد. ظاهرا مهم‌ترین دلیل مخالفت این افراد، یهودی بودن این نویسنده است اما تصور نمی‌کنم به دلیل یهودی بودن بتوان کسی را کلا زیر سوال برد. اگر تصور می‌کنید این کتاب حرفی برای گفتن ندارد، پس از مطالعه‌ی آن نترسید. ولی این نکته را به یاد داشته باشید که حتی اگر قصد مخالفت دارید، باز هم اول باید آن را مطالعه کنید. نخوانده نمی‌شود محکوم کرد. گرچه هنر نزد ایرانیان است و بس!
نویسنده در جایی می‌گوید «من همه را ترغیب می‌کنم تا فارغ از اعتقاداتشان روایات اساسی موجود در دنیا را زیر سئوال ببرند و تحولات گذشته را به علایق کنونی مربوط سازند و از مباحث جنجالی نهراسند.» من هم به همه دوستان اهل فکر توصیه می‌کنم، فارغ از دیدگاه خاصی که در مورد انسان و آفرینش دارند، نگاهی موشکافانه و دقیق به این کتاب انداخته و بی‌طرف به بررسی نکات مطرح شده در آن بپردازند.
با هم بخشی از این کتاب را بخوانیم:
انسان مدت‌ها پیش از تاریخ وجود داشته است. موجوداتی که شباهت زیادی به انسان نوین داشتند ابتدا حدود 2.5 میلیون سال پیش پا به عرصه‌ی حیات گذاشتند. اما، تا نسل‌ها بعد، با هزارها موجود دیگری که در کنارشان روی کره زمین می‌زیستند تفاوتی نداشتند. اگر می‌توانستیم دو میلیون سال پیش گشت و‌گذاری در شرق آفریقا داشته باشیم، ممکن بود به تصویرهای آشنایی از انسان‌ها برخورد کنیم: مادران نگران در حال نوازش نوزادانشان؛ کودکان شاد و خندان در حال بازی در گل‌و‌لای؛ جوانان یاغی که علیه استبداد اجتماعی می‌شوریدند؛ سالمندان خسته و بی‌جانی که فقط می‌خواستند به حال خودشان باشند؛ مردان تنومند و زورگویی که سینه ستبر می‌کردند تا از زیبارویان محله دلربایی کنند و مادرسالاران پیر و دانایی که سرد وگرم زندگی را چشیده بودند. این انسان‌های اولیه عشق می‌ورزیدند، بازی می‌کردند، طرح مراوده و دوستی می‌ریختند، و برای قدرت و مقام می‌جنگیدند؛ درست مثل شامپانزه‌ها و میمون‌ها و فیل‌ها. انسان در آن زمان موجود خارق‌العاده‌ای نبود. هیچ‌کس حتی ذره‌ای فکرش را نمی‌کرد که اخلافش در آینده کره‌ی ماه را فتح کنند، اتم بشکافند، رمز ژنتیکی را بگشایند و کتاب تاریخ را بنویسند. مهم‌ترین چیزی که لازم است درباره‌ی انسان اولیه بدانیم این است که او موجود ناچیزی بود که تاثیرش بر محیط بیش از گوریل‌ها و کرم‌های شب‌تاب یا عروس‌های دریایی نبود. ص24
*انسان خردمند/ یووال نوح هراری/ نیک گرگین/ فرهنگ نشرنو/ قیمت: 64000تومان
تازه‌های چخوف
برای طرفداران داستان کوتاه هم یک کتاب تازه داریم: “به سلامتی خانم‌ها!”. این کتاب مجموعه‌ی صد داستان و طنز کوتاه از “آنتوان چخوف” است که بیشتر آن‌ها پیش ازاین به زبان فارسی ترجمه نشده بودند. مترجمین در مقدمه‌ی این کتاب برای علت این گردآوری و برگردان نوشته‌اند: «ما به این نتیجه رسیدیم که بسیاری از استادان مترجم پیش از ما تفاخر طنز و ژرفای اندیشه‌ی چخوف را با تفاخر و ژرفای زبانی اشتباه گرفته‌اند. برگردان‌ها چه آن‌ها که بیشترشان از زبان‌های غیرروسی و چه آن‌ها که به طور مستقیم از روسی بوده‌اند بیشتر دارای روح کلاسیک هستند تا نثر چخوفی. به طوری که شما تفاوت زبان ترجمه‌ی چخوف را با زبان ترجمه‌ی نویسندگان دیگر هم‌عصرش چندان محسوس نمی‌یابید.» این هم چند سطر از این کتاب: «توصیه‌های پزشکی: برای معالجه‌ی سرماخوردگی، جوشانده‌ی علف بی‌خیالی می‌تواند مفید باشد. این دارو را باید روزهای شنبه و ناشتا مصرف کنید. سرگیجه را می‌توان به این ترتیب برطرف کرد: دوطناب بردارید. گوش راست خود را به یک دیوار مجاور ببندید. با این کار سر شما امکان گیج‌خوردن را نخواهد داشت. در صورت وجود سرفه‌ی شدید و بی‌امان سعی کنید سه-چهار روزی به کل سرفه نکنید و سرفه‌ی شما خودبه‌خود برطرف خواهد شد.»
*به سلامتی خانم‌ها/ آنتوان پاولوویچ چخوف/ حمیدرضا آتش برآب، بابک شهاب/ نشر ماهریس/ قیمت: 36هزارتومان
پیشنهادهای هفته
سری هم به کتاب‌های پیشنهادی کودک و نوجوان بزنیم:
گروه سنی الف: کی از کتاب بد گنده می‌ترسد؟/ لورن چایلد/ محبوبه نجف‌خانی/ نشر زعفران/ قیمت: 11هزارتومان
گروه سنی ب: خوشبختانه شیر/ نیل گیمن/ پرناز نیری/ نشر افق/ قیمت: 8هزارتومان
گروه سنی ج: منتقد کوچک/ ترا درمن/ الهام فیاضی/ نشر پرتقال/ قیمت: 21هزارتومان
گروه سنی د: پیتر نیمبل و چشم‌های شگفت‌انگیزش/ جاناتان آکسییر/ محمدرضا شکاری/ نشر پرتقال/ قیمت: 25هزارتومان
گروه سنی ه: همه‌جا آتش‌های خرد/ سلست اینگ/ محمدمهدی قاسملو/ نشر کوله‌پشتی/ قیمت: 28هزارتومان
در پایان با شعری از خیام با شما خداحافظی می‌کنیم:
قومی متفکرند اندر ره دین
قومی به گمان فتاده در راه یقین
می‌ترسم از آنکه بانگ آید روزی
کای بی‌خبران راه نه آن است و نه این
