گزارش خیام نامه از کمبود آب شرب  در ماه های آتی: عبور از نقطه سر به سر و رسیدن به مرحله بحرانی

200لیتر بر ثانیه؛ کسری آب شرب شهری نیشابور

کم فشاری و احتمال قطعی آب در تابستان وجود دارد!

یک بطری آب هزار و 200 تومان؛هزار بطری آب شرب 400 تومان؟!

 آیا کسی حاضر است با یک بطری آب معدنی که خریداری کرده جلو در مغازه خود را بشوید؟ یک بطری آب یک لیتر است به قیمت هزار و 200 تومان ولی پرداختی مردم برای مصرف یک متر مکعب آب که به اندازه هزار بطری آب است، تنها 400 تومان است.

آزاده مهدیار/ بحران آب، عبارتی آشنا که در سال های اخیر بسیار شنیده شده، با احساس گرمای هوا و روشن شدن کولرها و خنک کننده ها، زنگ هشدار کمبود آب بیش از پیش ایجاد نگرانی می کند، به سراغ رئیس شرکت آب و فاضلاب شهرستان رفته ایم تا ببینیم نیشابور کجای نقشه کم آبی کشور است، اما خبرها ناراحت کننده و بیم دهنده است، کسری آب قابل توجه، افزایش عمق چاه ها و فرسودگی بی امان شبکه فاضلاب از سویی و مردمی که هنوز ماشین و حیاط خود را با آب فراوان می شویند و کودکانی که وسیله بازی شان آب است!

رئیس اداره آب و فاضلاب شهرستان در این گفتگو بیان کرد: نیشابور یکی از شهرهای بحرانی استان خراسان است، زمانی که تولید با مصرف برابر می شود حالت «تنش آبی» گفته می شود ولی زمانی که میزان تولید کمتر است شرایط بحرانی پیش می آید که نیشابور به این مرحله رسیده است.

عبور از نقطه سر به سر و رسیدن به مرحله بحرانی

محمد سلطانی افزود: در نقطه سر به سر قرار نداریم بلکه همین الان 200 لیتر بر ثانیه کسری آب ما است، تولید 760 لیتر تولید داریم با اقداماتی که در دست انجام است حدود 70 لیتر در بازه زمانی یک هفته به توان تولید ما اضافه خواهد شد، سلطانی درمورد این اقدامات توضیح داد: ما این کار را با بازسازی و جابه جایی چاه ها انجام می دهیم، عمق چاه های ما افزایش پیدا کرده، در یک بازه زمانی 15 ساله عمق چاه ها از 120 متر به نزدیک 300 متر رسیده و آخرین چاهی که حفر کردیم حدود 2 سال قبل بود که عمق آن 270 متر بود، ار طرفی برداشت ما هم از این چاه ها نصف شده، این افزایش عمق هزینه های برداشت آب را نیز افزایش داده است چراکه زمانی که عمق افزایش می یابد تمام تاسیسات باید عوض شود از جمله کابل و پمپ، فقط هزینه هر کابل برای چاه، 130 میلیون تومان است.

تنها 25 درصد اعتبارات تخصیص یافته است

وی در مورد میزان اعتبارات دولتی گفت: در سال 96 اعتبارات مصوب کمتر از 25 درصد اختصاص یافته است، کل اعتبارات در بخش آب 2میلیارد و 300 میلیون تومان بوده که 500 میلیون آن اختصاص یافت، و در بخش فاضلاب هم میزان اعتبارات 4 میلیارد بوده که میزان تخصیص یافته همان 25 درصد است.

سلطانی افزود: شرکت های آب و فاضلاب خودگردان است و خود شرکت از محل منابع جاری درآمد ایجاد کند از جمله آب بها و انشعابات.

چاه هایی که از مدار بهره برداری خارج می شود

این مقام مسئول در پاسخ به این سوال که «معنای جابه جایی چاه چیست و چه تاثیری دارد» گفت: چاه به هر دلیلی ممکن است از بهره برداری خارج شود، مثلا دیواره آن با گذشت زمان تخریب شده یا به دلیل زمین لرزه کج شود، به این ترتیب تاسیسات از چاه خارج نمی شود و یا پمپ می سوزد، ما امکان بهره برداری را در فاصله 20 متری چاه فراهم می کنیم، امسال حدود 4 حلقه چاه را بازسازی و برای آن از تکنولوژی استفاده کردیم، جداره چاه ها اصلاح شد و در حالی که جابه جایی آن 500 میلیون تومان هزینه داشت، برای اصلاح آن 70 میلیون تومان هزینه کردیم و توانستیم 60 لیتر بر توان تولید بیفزاییم.

سلطانی اما ادامه داد: توان تولید آب نیشابور در سال قبل 850 لیتر بوده که امسال به 750 لیتر رسیده و با این اقدامات تازه به نقطه قبل برمی گردیم و در واقع درجا می زنیم.

وی در پاسخ به این سوال که «آیا احتمال جیره بندی یا قطعی آب وجود دارد»، گفت: قبلا اعلام کرده بودیم که در سال 97 قطعی آب داریم و الان هم می گویم دور از انتظار نیست و با کوچکترین تلنگر بر روی منابع این اتفاق خواهد افتاد مثلا اگر منطقه ای دچار قطعی برق شود و بر فرض 4 چاه همزمان به مدت دو ساعت خاموش شود، قطعی آب به مدت قابل توجه خواهیم داشت.

سرقت کابل های برق چاه ها که در سال گذشته در یک شب، کابل 4 چاه را بردند و مشکلاتی را ایجاد کردند، اگر چنین اتفاقی بیفتد تا برق به مدار برگردد یک زمان 24 ساعته طول خواهد کشید.

زون بندی شهر موجود نیست که بتوانیم آب را جیره بندی کنیم

سلطانی در مورد جیره بندی آب هم گفت: استارت زون بندی شهر تازه زده شده و به این صورت خواهد بود که شهر را منطقه بندی کنیم و در مواقعی که با مشکل رو به رو می شویم بتوانیم آب را جیره بندی کنیم و طوری نباشد که مدت طولانی در حد 24 ساعت منطقه ای خاص آب نداشته باشد، ولی الان این امکان وجود ندارد و کل پروژه حداقل بالای 60 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد؛ ولی تابستان امسال در پیک مصرف بسته به گرمای هوا از اواسط خرداد تا اواخر شهریور کم فشاری آب را به طور قطع خواهیم داشت و اگر به مشکل حاد برخورد کنیم تا بخواهیم شرایط را به حالت اول برگردانیم حداقل 4 هفته زمان می برد و به همین دلیل از شرایط بحرانی اسم می بریم.

از الان هم سعی می کنیم برای این که شهروندان حداقلِ آب را حتما داشته باشند از ساعت 24 که مصرف به حداقل می رسد، آب را ذخیره کنیم و در پیک مصرف آن را تزریق کنیم و یا فشار مخازن را تغییر می دهیم که به طور مستمر آب داشته باشیم و دچار قطعی نشویم.

تاثیر اندک بارندگی های اخیر

وی در خصوص تاثیر بارندگی های اخیر گفت: بارندگی های اخیر فقط موجب برداشت کمتر از چاه ها می شود و یا در بخش کشاورزی کمک کننده است وگرنه در ذخیره آب تاثیری ندارد.

آبِ ارزان؛ در سبد خانوار حس نمی شود

وی در ادامه توصیه هایی جدی به شهروندان داشت، بیشترین درخواست ما از همشهریان درست مصرف کردن آب است است، شستن ماشین و حیاط اشتباه است، آیا کسی حاضر است با یک بطری آب معدنی که خریداری کرده جلو در مغازه خود را بشوید؟ یک بطری آب یک لیتر است به قیمت هزار و 200 تومان ولی پرداختی مردم برای مصرف یک متر مکعب آب که به اندازه هزار بطری آب است، تنها 400 تومان است چون ارزش ریالی آب پایین است و در سبد خانوار احساس نمی شود کسی به فکر صرفه جویی نیست؛ کارواش ماشین را با 30 لیتر آب می شوید در حالی که شستن ماشین در حیاط و با شلنگ 150 تا 200 لیتر آب مصرف می کند.

موضوع دیگر در تابستان کولرهای آبی است، یک کولر در شبانه روز 250 لیتر آب مصرف می کند آن هم در شرایطی که نشتی نداشته باشد در حالی که خیلی از کولرها نشتی دارند، با کمترین هزینه می توان شناور را تعویض کرد و جلو نشتی آن را گرفت ولی خیلی ها توجه نمی کنند.

فرسودگی شبکه فاضلاب تا 300 کیلومتر

سلطانی در مورد شبکه آب و فاضلاب با اشاره به 250 تا 300 کیلومتر شبکه فرسوده که عمر بالای 50 سال دارد، افزود: هر کیلومتر اصلاح شبکه و نوسازی انشعابات بین 150 تا 200 میلیون تومان هزینه نیاز دارد که موجب شده در مجموع 32 درصد هدر رفت آب داشته باشیم، بخشی از این هدررفت نشتی شبکه و بخشی دیگر هدررفت واقعی است و متاسفانه همراه با نوسازی شبکه، 3 برابر آن در جایی دیگر در حال فرسوده شدن است.

وی ادامه داد: دقت کنید قیمت تمام شده هر متر مکعب آب هزار و صد تومان است اما متوسط دریافتی از شهروندان 400 تومان است، یعنی ما یک سوم هزینه تولید آب را از مردم دریافت می کنیم.

وسیله بازی بچه ها در حاشیه شهر آب است!

این مقام مسئول در رابطه با اقدامات انجام شده از سوی شرکت گفت: فرهنگ سازی و آموزش مصرف صحیح آب، در مدارس ابتدایی و برای 15 هزار دانش آموز و راهپیمایی کودکستانی ها را داشته ایم، چراکه تذکر از سمت کودکان به بزرگ ترها تاثیرگذارتر است.

وی ادامه داد: این آموزش به خصوص در حاشیه های شهر انجام می شود جایی که وسیله بازی بچه ها آب است! که شلنگ را برمی دارند و روی هم آب می پاشند، موضوع دیگر تمکن مالی است چراکه استفاده از شیرآلات اهرمی موجب می شود با اندک اشاره ای باز و بسته و تنظیم شود در حالی که شیرآلات پیچی که تنظیم کردن آن طول می کشد، برآورد شده استفاده از این شیرآلات به میزان 20 درصد در مصرف آب اثرگذار است، آبگرمکن ها نیز به فشار آب زیادی نیاز دارد که آب گرم شود ولی پکیج هر میزان آب را گرم می کند.

برون سپاری اتفاقات آب

وی افزود: بخش رسیدگی به اتفاقات آب، مدت 4 ماه است که طی قرارداد 3 ساله به بخش خصوصی سپرده شده، قبل از این به خاطر وجود صد هزار اشتراک آب، از زمان اعلام اتفاق تا رفع آن طول می کشد، این پیمانکار قاعدتا نیرو و امکانات بیشتری دارد و می تواند بهتر مدیریت کند، راه کار دیگر هوشمندسازی شیرآلات مخازن با قابلیت لینک شدن با چاه ها است که امکان کنترل از راه دور را فراهم کرده و به صورت آنلاین فشار آب را اعلام می کند، این موجب کاهش و افزایش سرعت می شود.

معضلی به نام آبیاری فضای سبز با آب شُرب

رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر در مورد اقدامات انجام شده در مورد تفکیک آب شُرب از آب به کار برده شده در فضای سبز شهری به «خیام نامه» پاسخ داد: از شورای سوم مصوباتی وجود داشته و در شورای پنجم بر مصوبات قبلی پافشاری شد، در آبیاری فضای سبز متاسفانه بیشتر از انشعابات آب شرب استفاده می شود که باید در مورد آن سریع فکری اندیشیده شود، آبیاری با تانکر هم باید اصلاح شود، احمد همت آبادی افزود: قرار است مطالعات جامع انجام شود، تصفیه خانه های لوکال شهری هم که امکان استفاده از آب فاضلاب برای آبیاری فضای سبز را فراهم می کند، بهترین شکل آبیاری است که نیاز به اعتبار قابل توجه دارد ولی در دست پیگیری است.