فعالیت بانوان در این رشته می توانند ضمن کسب در آمد اعتماد به نفس زیادی به آنان بدهد «فرَت» در فرهنگ معین به معنای تار و پود به کار رفته است. «فرت بافی» مانند دیگر صنایع دستی در خراسان بزرگ رایج بوده و قدمتی چند صد ساله دارد . این هنر از پیشینه ی […]
فعالیت بانوان در این رشته می توانند ضمن کسب در آمد اعتماد به نفس زیادی به آنان بدهد
«فرَت» در فرهنگ معین به معنای تار و پود به کار رفته است. «فرت بافی» مانند دیگر صنایع دستی در خراسان بزرگ رایج بوده و قدمتی چند صد ساله دارد . این هنر از پیشینه ی مکتوب برخوردارنبوده وبافندگان، شیوه ی بافت را سینه به سینه به نسل ما انتقال داده اند. در کتاب نیشابور شهر فیروزه نوشته ی زنده یاد فریدون گرایلی درباره ی هنرِفرت بافی آمده است: «ابوسعید محمدابن ابراهیم معزی از اهالی بوژان این هنر را در قرن ششم هجری از شهر عدن واقع در سرزمین یمن { برد یمانی } به نیشابور آورده است» .
دستگاه بافت فرت چهار وردی است و دارای شانه ی مخصوص بوده و منسوجاتی از قبیل : حوله، چادر شب، سفره، لباس زیر و… با آن بافته می شود .در این شماره ی نشریه برای آشنایی بیشترهمشهریان عزیز با این هنر ملی و قدیمی گفتگویی داشته ایم با خانم نسرین سادات قدمگاهی کارشناس طراحی پوشاک و مدیر عامل انجمن هم اندیشی پوشاک و پارچه ی نیشابورکه خلاصه این دیدار تقدیم شما عزیزان می شود .
ضمن تشکر از شما لطفا بگوییداز چه زمانی با هنر و طراحی لباس آشنا شدید؟
من در دوره ی تحصیلی راهنمایی و آشنایی با کتاب درسی حرفه و فن با خیاطی و هنر مانوس شدم .در آن زمان بافت شال گردن و البسه جزو تکالیف درسی ما بود . لذا من سعی می کردم کارم با بقیه ی همکلاسی ها تفاوت داسته باشد و خلاقیت بیشتری در رنگ بندی و بافت از خودم نشان می دادم .در آن مقطع من و خانواده در مشهد زندگی می کردیم .
در سال 72 بود که به دلیل شغل پدری (کارمند نیروگاه ) به زادگاه مان نیشابور منتقل شدیم و من دردبیرستان فاطمه ی زهرا به ادامه ی تحصیل پرداختم .پس از چندی به دلیل ازدواج مجبور شدم در کلاسهای بزرگسالان درسم را ادامه دهم .
ضمنا همگام با تحصیل کار خیاطی را هم ادامه می دادم ودرنهایت توانستم دیپلم رشته ی انسانی و خیاطی را همزمان اخذ کنم. در آن دوره هنرهای سرمه دوزی -گلدوزی و….را آموخته بودم و کم کم وارد بازار کار شده و محصولات خودمان را به همراهی دوستان در مشهد به فروش می رساندیم .
آیا در این مرحله با مشکل خاصی هم روبرو بودید؟
بله مشکل اصلی ما این بود که تولیدات ما را همه جا نمی خریدند ولی ما ناامید نشده وتصمیم داشتیم به فعالیت خودمان تا رسیدن به نتیجه ادامه بدهیم. سرانجام هم توانستیم نتیجه ی کارمان را که عبارت بود از تولید انواع: رومیزی، سجاده و جانماز در بازار رضای مشهد به فروش برسانیم . ما حدودا سه سال به این کار ادامه دادیم .
پس از آن چه شد ؟
بعد از آن حدود ده سال به دلیل مادر شدن کار را کنار گذاشتم. تا اینکه در سال 91 تصمیم به ادامه ی تحصیل گرفتم و در رشته ی کارشناسی طراحی و دوخت لباس در دانشگاه جامع علمی کاربردی نیشابور ثبت نام کردم.
در آنجا بود که با هنرمندان و استادان رشته های مختلف هنری آشنا شدم و کلاس درس کارآفرینی استاد انصاریان زندگی هنری مرا دگرگون کرد بطوری که غرفه ی پوشاک ما در نمایشگاه روز جوان همان سال بهترین غرفه ی پوشاک شد .همکاران من در آن زمان خانم ها زراعتی و قندهاری بودند . از آن دوره به بعد با راه اندازی یک کارگاه تولیدی پوشاک فعالیت را دنبال کرده و همواره در نمایشگاه های مختلف شرکت می کردیم .شرکت درنمایشگاه بین المللی تهران و مشهد ونمایشگاه هایی در سطح شهر از فعالیت های آن دوران است .
با دستگاه فرت بافی کجا آشنا شدید؟
در سال 95 و در دیدارازنمایشگاه بین المللی تهران بود که در غرفه های بجنورد و بیرجند با دستگاه فرت بافی آشنا شدم . قبل از آن هم به دلیل اینکه مادربزرگم فرت می بافت جرقه ای در ذهنم زده شد و تصمیم گرفتم این کار را یاد بگیرم . لذا پس از بازگشت به نیشابوردرصدد برآمدم ضمن جمع آوری اطلاعات اولیه راجع به فرت بافی به یاد گیری این هنر بپردازم .ابتدا به اداره ی میراث فرهنگی – گردشگری و صنایع دستی شهرمان مراجعه کردم اما به من گفته شد این هنر سنتی متاسفانه در نیشابور از بین رفته است . پس از آن به علت علاقه ی شدید به این کار و جستجو در اینترنت موفق شدم خانمی را دریکی ازروستاها ی بجنورد (رویین) پیداکنم که به این کاراشتغال داشت.
لذا با کمک همسرم به روستای رویین سفر کردیم و خانم کاوه را ملاقات کرده و مشاهده کردیم ایشان درآنجا توانسته است با دستگاه فرت بافی برای حدود پنجاه نفر اشتغال زایی ایجاد کند. من هم با مشاهده ی این وضعیت تصمیم گرفتم این کار را درشهرخودمان زنده کنم لذا با خرید چند دستگاه فرت بافی و کمک خانم کاوه این هنرقدیمی و صنعت دستی را درنیشابورراه اندازی کردم .
اولین بار دستگاه فرت بافی را در کجا به نمایش عموم گذاشتید ؟
در نمایشگاه توانمندی های بانوان در سال 95 و در شهر قدمگاه موفق شدم فرت بافی را به مردم معرفی کنم .جالب است که مردم از دیدن فرت بافی خیلی خوشحال بوده و از احیای این هنر سنتی به وجد آمده بودند اما جوانان به دلیل اطلاعات کم و آشنا نبودن با بازار فروش استقبال چندانی نکردند .در نمایشگاه بعدی که در نیشابور برگزار شد محصولات ما که عبارت از منسوجات بافته شده مانند :حوله – دستمال آشپزخانه – دستمال جیبی و… بود به خوبی به فروش رسید . اماهدف اصلی ما این بود که این هنر قدیمی را در شهرمان دوباره احیا کنیم .
برای احیای این هنر فراموش شده ی نیاکانمان چه فکری درسرداشتید ؟
با توجه به اینکه هنر فرت بافی در نیشابور برای نسل جوان ناشناخته است لذا ما در صدد برآمدیم با اطلاع رسانی و تنوع دادن به بافت های مختلف و تولید محصولات متنوع با کمک گرفتن از استادان این رشته در سطح کشوربه غنای کارمان بیفزاییم و برای تشویق بیشترعلاقمندان به این کار و ایجاد بازار فروش محصولات را آز آنان بخریم .
اهمیت احیای این هنر سنتی درچیست ؟
به نظر من اهمیت احیای این هنر – صنعت را این گونه می توان بیان کرد. یکم: این هنر یادگار نیاکان و پیشینیان ماست وهویت وگذشته ی درخشان ما را به ما برمی گرداند دوم: رشته ی صنایع دستی اشتغال زایی فراوانی ایجاد می کند و نیازی به واردات مواد اولیه ندارد .نکته ی سوم ارزش افزوده ی زیاد این کار است که صادرات آن باعث رونق اقتصادی می گردد .چهارم دستگاه فرت بافی نیازی به برق و انرژی های دیگر ندارد و با نیروی دست کار می کند .پنجم این دستگاه برای خانمها نقش دستگاه های ورزشی و فیزیوتراپی را دارد و نوعی ورزش است ومورد آخراینکه با داشتن این دستگاه در خانه نیازی نیست که خانمها از خانه و فرزند دور بمانند و ضمنا در آمد کافی هم خواهند داشت و کمکی هم به اقتصاد خانواده می باشد .
مشکل اصلی احیای این هنر دستی و سنتی در نیشابور چیست ؟
مشکل اصلی اطلاع رسانی کم است و نسل جوان با این هنر آشنا نیستند. مساله ی بعدی این است که جایی برای آموزش فرت بافی در نیشابور نداریم و لذا مدرکی هم صادر نمی شود .دیگر این که ساخت دستگاه فرت بافی در نیشابور انجام نشده و اگر موفق شویم ساخت دستگاه فرت بافی را در شهراحیا کنیم کمک مضاعفی به اشتغال زایی در خواهیم کرد.
در حال حاضر چه فعالیت هایی را دنبال می کنید ؟
کار اصلی من در این روزها آموزش این هنر به علاقمندان است که در سطح شهر و روستا انجام می شود .ضمنا در انجمن هم اندیشی پوشاک و پارچه ی نیشابور هم فعالم و از طرفی به کمک دانشگاه علمی کاربردی هم در صدد اشتغالزایی برای قشر دانشجو هستیم .هدف دیگرما این است که بتوانیم در روستاها کار گاههای کوچک بافت پارچه و فرت بافی را مستقر کنیم تا کمکی هم به اقتصاد شهرمان بشود .
آیا تا کنون کمک خاصی هم از طرف ادارات و یا ارگان ها به شما شده است ؟
من در اینجا از اداره ی میراث فرهنگی – گردشگری و صنایع دستی خصوصا معاون صنایع دستی این اداره سرکار خانم خانلقی که یار و یاور ما بوده اند کمال تشکررا دارم و از کمیسیون امور بانوان شهر مستقردرفرمانداری هم تشکر می کنم که مشوق ما بوده اند و امیدوارم که با کمک اداره کار و تعاون شهرستان و همکاری سازمان فنی و حرفه ای بتوانیم مساله ی بیمه هنرمندان و راه اندازی این رشته را در شهرمان حل کنیم .
آیا برنامه ی خاصی هم برای آینده دارید؟
ایده ال من این است که هر خانه ای یک دستگاه فرت بافی داشته باشد تا خانم ها بتوانند ضمن احیای این هنر ملی و سنتی اشتغال به کار تولیدی را هم تجربه کنند .و آن را به فرزندانشان نیزانتقال بدهند .آن گونه که گذشتگان ما این کار را انجام داده اند .
و سخن پایانی
بنده در مدت زمان بیست سالی که به هنر بافندگی و دوخت پوشاک اشتغال داشته ام به این نتیجه رسیده ام که کار و فعالیت بانوان در این رشته ها می توانند ضمن کسب در آمد اعتماد به نفس زیادی به آنان بدهد و نقش بانوان را درزندگی اجتماعی پررنگ تر نماید .در خاتمه لازم است که از کمک و یاری و تشویق پدرومادر وهمسرم کمال تشکر را بنمایم .
