هاشم مداح/ آنچه که به عنوان شيوه ها و يا قلم هاي خوشنويسي ايراني شناخته مي شود بيشتر براي متون غيرمذهبي مانند ديوان اشعاراستفاده مي شود .اما در کشورما براي امورمذهبي از قبيل کتابت قرآن واحاديث و روايات وکتيبه سردرمساجد ومدارس مذهبي بيشترخطوط ثلث و نسخ کاربرد دارد . پس ازخط تعليق که نخستين خط […]
هاشم مداح/
آنچه که به عنوان شيوه ها و يا قلم هاي خوشنويسي ايراني شناخته مي شود بيشتر براي متون غيرمذهبي مانند ديوان اشعاراستفاده مي شود .اما در کشورما براي امورمذهبي از قبيل کتابت قرآن واحاديث و روايات وکتيبه سردرمساجد ومدارس مذهبي بيشترخطوط ثلث و نسخ کاربرد دارد . پس ازخط تعليق که نخستين خط شکل گرفته ي بعد ازاسلام توسط ايرانيان است؛ نستعليق به وجود آمد که افتخارهنرايراني است و به عروس خطوط اسلامي شهرت يافته است . هنرخوشنويسي درشهرمان نيشابور پيشينه اي طولاني دارد وهم اکنون هم از وجود استاداني چند بهره مي برد. يکي از اين هنرمندان جوان مجيد شايان مي باشد که با وجود جواني مدارج عالي اين هنررا به سرعت طي کرده وهم اکنون مدرس انجمن خوشنويسان ايران بوده و درحال کسب مدرک استادي اين رشته مي باشد . گفتگوي صميمانه ما را با ايشان ملاحظه مي کنيد .
با تشکر از شما ، لطفا ازمهمترين فعاليت هايتان در رشته خوشنويسي ايراني برايمان سخن بگوييد؟
بله با کمال ميل ،من فعاليت هنري ام را ازسن کم و ازکانون پرورش فکري کودکان و نوجوانان در نيشابورشروع کردم . نخستين نمايشگاهم در رشته طراحي و کاريکاتور بود . ضمنا در داستان نويسي و تئاترهم فعال بودم، به طوري که در آن دوره کسب مقام هاي استاني و کشوري در کارنامه ام ثبت شد . پس از آن به رشته ي خوشنويسي روي آوردم و نمايشگاه هايي درشهرهاي نيشابور، مشهد ، تهران ، اصفهان ، شهر کرد ، شيراز،ساري و نيزدرکشورهاي تايلند ، پاکستان وامارات متحده عربي برگزارکرده ام .
چه شد که به هنر خوشنويسي علاقمند شديد؟
آشنايي باهنرمندان کانون پرورش فکري کودکان و نوجوان همچون مهد ي اخويان ( نقاش) ،مير موسوي و اثني عشري ( تئاتر) ، لبافيان ( قصه نويسي ) ، شخصيت هنري را در من شکل داد . در نهايت آشنايي و تشويق استاد سرايداربود که مرا با دنياي پررمز و راز خوشنويسي آشنا کرد .استفاده ازمحضرايشان ؛ خوشنويسي را به هنر وعلاقه ي اصلي من تبديل کرد ودر نتيجه اين هنررا نزد ايشان تا مقطع ممتازادامه دادم .
چه تجربه اي از شرکت در نمايشگاه هاي خارج از کشور کسب کرده ا يد ؟
برايم خيلي جالب بود که در زمان بر پايي نمايشگاه درخارج از کشور، وقتي استقبال خارجيان از فرم ها ي اصيل ايراني وترکيبات خطوط نستعليق و شکسته را مي ديدم و مخصوصا هنگام ترجمه اشعار نوشته شده شوروشوق آنها را به فرهنگ ايراني حس مي کردم ، اين تجربه برايم بسيار لذت بخش بود .اشعاري که از بزرگان ادبيات ما مانند حافظ ، سعدي ، خيام و… در معرض ديد آنها قرارگرفته بود و مشاهده ي اسليمي ها، تذهيب ها و گل هاي ختايي براي آنها بسيار جالب بود . لازم به ذکر است که تذهيب ها نيز توسط هنرمندان شهرمان عباس همراه و برادرم اميد کار شده بود .
مراحل کسب مدرک در رشته خوشنويسي کدام است ؟
خوشنويسي با مرحله مقدماتي شروع مي شود، سپس متوسط ، خوش و بنده به توصيه استاد اين مراحل را به طورجهشي طي کردم و ازمرحله خوش به آزمون ها ادامه دادم .مرحله بعد عالي است که آن را پيش استاد قائم مقامي به اتمام رساندم ، پس ازآن درتهران در کلاسهاي استاد ساساني واستاد اميراحمد فلسفي شرکت کردم وآنجا بود که دوره ي کتابت و غبارنويسي را گذراندم .استفاده ازمحضراستاد ارشد خوشنويسي ايران اميرخاني درتهران و طالقان و کسب درجه ممتاز گام بعدي بود . دوره هاي چليپا ، قطعه نويسي ، جلد نويسي و آشنايي با دانگ هاي محتلف مثل جادو و کتيبه در شکسته نويسي را هم درهمان دوره گذراندم . استفاده از محضر استاد مشعشعي ، استاد يدالله کابلي و درنهايت کسب درجه فوق ممتازو تايديه ي تدريس شکسته نويسي براي منطقه خراسان از دست آوردهاي آن زمان در تهران بود . ضمنا من درآن مقطع جوانترين مدرس مرحله فوق ممتاز شدم و بعد ها کارهاي مرحله ي استادي را نيز به اتمام رساندم .
شما غيرازخوشنويسي به هنرهاي ديگري هم اشتغال داريد؟
همان طور که گفتم نوشتن داستانهاي کوتاه را از کودکي آغاز کردم. داستان بينالود سخن مي گويد (نقل وقايع تاريخي نيشابوراززبان بينالود ) مقام اول استاني و کشوري را براي من به ارمغان آورد و درآن زمان مورد تشويق استاد يوسفي قرار گرفتم .در دوران دانشجويي نمايشنامه مي نوشتم .و براي مجلات و نشريات نقد فيلم مي کردم . يادم هست که براي نقد فيلم« با گرگها مي رقصد » واز« کرخه تا راين » مراسم تقديردر حوزه هنري تهران برابم برگزار گرديد . در نهايت کتاب مجموعه داستان ميراب را به چاپ رساندم که مورد توجه عموم قرارگرفت .ضمنا در طول اين سالها از فعاليت هاي ورزشي نيزغافل نبوده ام و در رشته هاي ورزشي واليبال و فوتبال فعال بوده ام .
يک خوشنويس دنيا را چگونه مي بيند؟
با توجه به ارتباط تنگاتنگ خوشنويسي با ادبيات غني کشورمان و همچنين آشنايي با رديف هاي آوازي ايراني حس و حال و فضاي روحي خوشنويس وشاکله افکاراوحول شعرو آواز ايراني شکل مي گيرد. از طرفي يک خوشنويس بايد از يک پروسه ي پيچيده تکنيکي و مهارتي عبورکند تا با تزکيه و قريحه ي ذاتي خويش به صفا و شان خاص خودش برسد و بتواند احساس حود را دراثرخلق شده اش به نمايش بگذارد .
داند آنکس که آشناي دل است
که صفاي خط از صفاي دل است
نقاط قوت و ضعف جامعه هنري در نيشابور چيست؟
خاک اين دياردرطول تاريخ مامن و مسکن بزرگاني چون عطارو خيام و اديب نيشابوري و شاه محمود نيشابوري و هزاران فرد فرهيخته وآزاده ديگر بوده است . نيشابوردرزمان معاصرنيزنوابغي چون پرويزمشکاتيان را پرورش داده است، لذا اين خاک گهرخيز استعدادهاي جوان و بالقوه ي فراواني دارد که بايد زمينه ي شکوفايي آنهامهيا شود ، لذا وظيفه سنگيني بر دوش هنرمندان ومسئولين اين نسل سنگيني مي کند . ما بايد شهري در خوراين خيل مشتاقان فرهنگ وادب وهنرمهيا کنيم .اما متاسفانه وضع موجود نشان مي دهد که سال هاست از اين هدف والا به دورمانده ايم و کار خاصي انجام نداده ايم . هنرمندان و مسئولين و همه اقشار فرهيخته بايد دست به دست هم دهند تا امکانات رشد و بالندگي دوباره نسل جوان در اين شهر آماده شود .
تفاوت اصلي فعاليت هاي هنري در نيشابورنسبت به شهرهاي بزرگي مانند تهران چيست ؟
کار هنري در شهرستان ؛ مانند شنا کردن دربرکه است ولي کار هنري درتهران مانند غوطه ورشدن دردرياست. برکه درنهايت گنجايش ماهي شدن را دارد در صورتي که در دريا نهنگ پرورش مي يابد .
هنر خوشنويسي درحال حاضرچه کاربردي دارد ؟
با ظهور کامپيوترونرم افزارهاي جديد کاربرد معمولي خط که ميرزا نويسي بود از بين رفته است اما کاربرد هنري و زيبا شناسي اين هنرملي برجسته تر شده که اوج اين هنرنمايي را درآثارنقاشي خط مشاهده مي کنيم .
رابطه ي هنرخوشنويسي واقتصاد درحال حاضر چگونه است ؟
برخلاف ظاهرفريبنده نقش اقتصاد درفروش آثارخوشنويسي که من آن را شارلاتانيسم هنري مي نامم؛ متاسفانه هنوزبازاردردست هنرمندان درجه يک اين هنر قرارنگرفته و بسياري ازاستادان درجه يک ما درانزوا به سرمي برند. ولي به هر حال هم اکنون بازار در دست بخش غيرکلاسيک خوشنويسي يعني نقاشيخط قرار دارد و در حراجي هاي تهران و دبي و لندن و….، با مبالغ بالا به فروش مي رسد .
شما چه توصيه اي براي جوانان علاقمند به اين عرصه هنري داريد؟
با وجود تمامي کاستي ها و ناملايمت ها و جفاها به اين هنرملي ؛ هنوزدرخشش خوشنويسي ايراني در سطح جهاني ادامه دارد و خيل زيادي ازمردم دنيا خواهان ديدن آثار خوشنويسي ايران هستند . توصيه من به جوانان علاقمند اين است که با شناخت فرهنگ ايراني و هويت خود، خط فارسي را به جهانيان معرفي کنند .زيرا اين هنر ملي نشانه ي ايرانيت و وجود ما مي باشد .
در حال حاضر چه فعاليت هايي را دنبال مي کنيد ؟
هم اکنون در مقام يک مدرس هنر در مراکز آموزش عالي و مدارس به کار مشغولم و در نقش يک مربي ورزشي نيز به خدمت ادامه مي دهم و آخرين کارم نيز آماده سازي يک مجموعه داستاني از فرهنگ غني شهرم مي باشد که آماده چاپ است .
و سخن آخر
اين سرمشق استاد را به ياد دارم که گفت :
بهر تعليم او دلم خون شد
و من در آن زمان اين نکته را نفهميدم .از طرفي اشاره مي کرد
جور استاد به زمهر پدر
و من آن را درک کردم
چهار چيز است که در سنگ اگر جمع شود
لعل و ياقوت شود سنگ بدان خارايي
پاکي طينت و اصل گهرواستعداد
تربيت کردن مهراز فلک مينايي
