دانشنامه پیشینه تاریخی نیشابور
موید ثابتی در پی مهلت یکماهه وزارت راه برای نگارش کتاب و رساندن آن به آیین گشایش ایستگاه راهآهن نیشابور، عملاً کتابی ۸۵ صفحهای را فراهم آورده است که با افزودن فهرستهای اسماء رجال؛ اسامی شهرها و قراء و اماکن؛ و اسامی مآخذ تالیف کتاب، به ۹۸ صفحه میرسد. در واقع؛ این کتاب، گردآوردی از منابعی است که مولف، در پایان کتاب نام آنها را آورده است. به عنوان نمونه، چند مبحث نخست کتاب، رونوشت بخشهایی از ترجمه محمد خلیفه نیشابوری (اوایل سده۸ق) بر تاریخ نیشابور حاکم (۳۲۱-۴۰۵ق) است. تنگی وقت و شتابزدگی در نگارش کتاب، هر چند نوشتاری کمبهره از پیوستگی همآهنگ رویدادها، بازنمایی فرایندها و ژرفایش در دقایق تاریخی را فراهم آورده است اما کوشش مولف را در ارایه روایتی گذرا مشتمل بر شماری از رویدادها و مایههای برجسته بیانگر هویت تاریخی و فرهنگی نیشابور، و با نظر به همه محدودیتهای پژوهشی زمان تالیف کتاب، باید موفق ارزیابی نمود. کتاب، فهرست مندرجات ندارد؛ اما مباحث یا بخشهای آن عبارتند از: شهر نیشابور؛ ذکر بناء قهندز و شهر قدیم و مفاخر و اوضاع و محلات و بارو و وادیها و محلات نیشابور قدیم و ذکر فتح نیشابور بر دست صحابه و تابعین و تاریخ نیشابور طبق روایات دیگر؛ شیخ ابوسعید ابوالخیر؛ نظامیه نیشابور؛ ورود آتسز خوارزمشاه به نیشابور و افکندن نام سلطان سنجر از خطبه آن شهر؛ نامه آتسز خوارزمشاه باهالی نیشابور؛ فتنه غز؛ قتل امام محمد یحیی نیشابوری؛ قصیده خاقانی راجع به حادثه غز و رثای امام محمد یحیی؛ قصیده دیگر خاقانی در رثاء امام محمد یحیی نیشابوری؛ خوارزمشاهیان؛ حمله مغول؛ سربداریها؛ امیرتیمور گورکان؛ علماء نیشابور (۴۸ تن)؛ حکیم عمر خیام؛ شیخ فریدالدین عطار؛ شعرای نیشابور (۱۹ تن)؛ وضعیت فعلی شهر نیشابور؛ پیدا شدن زرتشت و پذیرفتن گشتاسب دین او؛ و ذکر عصیان اصفهبد خورشید بر منصور خلیفه. گفته شد مباحثی از کتاب، بازنویسی بخشهایی از «تاریخ نیشابور» ابوعبدالله حاکم است؛ اما نخستین نسخه چاپی از تاریخ حاکم را بهمن کریمی از روی عکسهای نسخه «کتابخانه کورسنلو جامع» شهر بورسای ترکیه(۱۰) در سال ۱۳۳۹ به یاری کتابخانه ابن سینا در تهران منتشر نموده است. او در یادداشت آغاز کتاب، نشان نسخه عکسی «تاریخ نیشابور» بورسا را در کتابخانه ملی میدهد. بنابراین؛ موید ثابتی که کتاب خود را در ۱۳۳۵ و چند سال پیش از تصحیح کریمی فراهم آورده، میبایست به نسخهای خطی از تاریخ حاکم دسترسی داشته باشد و با این پیشینه؛ کتاب موید ثابتی، نخستین کتاب فارسیزبان چاپی ویژه تاریخ نیشابور است.
نقبي به سيماي اجتماعي نيشابور در وراي نيم قرن پيش
نقبي به سيماي اجتماعي نيشابور در وراي نيم قرن پيش سا لهاي دورتر نيشابور هر روز غروب صادق سپور 40 عدد فانوس در سرتا سر خيابان پهلوي، در جايگاهايي که به همين منظور تعبيه شده بودند آويزان مي کرد و هر بامداد آنها را جمع آوري مي نمود. پياده روي عصرانه ابراهيم سعيدي، از عمارتش- […]
ترکانِ قره بياتِ نيشابور
قدمت و سابقةحضور طوايف بيات نيشابور که به قره بيات شهرت دارند ، در ايران به قبل از قرن دهم مي رسد. وجه تسمية قره بيات ها و تاريخ دقيق ورود آنها به خراسان روشن نيست . تشابه عنوان اين طوايف با قره بياتهاي شامي اين گمان را تقويت مي کند که اينان احتمالا شعبه […]
باغي در نزديکي نيشابور، حدود 120 سال پيش
باغي در نزديکي نيشابور، حدود 120 سال پيش نفر ايستاده حسن خان ناظر«کاتب يا ميرزابنويس» (پدربزرگ پدري حجت حسن ناظر)،با جمعي از دوستان
ابوالقاسم حسن واعظ نيشابوري
در نيمه ي دوم قرن چهارم هجري يکي از مفسران و محدثان و ادباي نيشابور، به نام ابوالقاسم حسن واعظ نيشابوري، (متوفي 406 هـ .ق) کتابي تصنيف کرد به نام عقلاي مجانين. موضوع اين کتاب چنان که از نام آن پيداست، حالات و داستان هاي کساني است که در تمدن اسلامي به «عاقلان ديوانه» مشهور […]
تاريخ راه آهن در نيشابور به دهه 1330 برميگردد
تاريخ راه آهن در نيشابور به دهه 1330 برميگردد؛ در کتاب تاريخ جامع راهآهن آمده است که خط ريلي شاهرود-مشهد،پس از يک سال و نيم به ايستگاه نيشابور رسيد و در ايستگاه نيشابور، اول مرداد 1335، طي مراسمي افتتاح شد.به نظر مي رسد عکس ذيل ،در مورد افتتاح ساختمان راه آهن نيشابور در اسفند 1339 […]
نيشابور دوره ساماني جولانگاه هنر نقاشي و مرکزسفال سازي درسال287هجري،عمروليث صفاري تسليم اميراسماعيل ساماني شدوسلسله ي ساماني برقدرت خراسان تکيه زد. اميراسماعيل ساماني، بخارا را پايتخت خراسان نمود.ازسوي وي خراسان اين سوي رود جيحون را اميري که لقب سپهسالار مي گرفت اداره مي کرد ومقرحکومتش در نيشابوربود و کاخ […]
بنا و پيشينه ي نيشابور
از اين شماره برآنيم تا به درخواست برخي خوانندگان صفحه چراغ راه ،دراين ستون تحت نام «نيشابور در گستره تاريخ « به اندازه وسع مان به تاريخ کهن زادبوم مان نيشابور بزرگ بپردازيم ،باشد تا پشتوانه وچراغ راهي گردد براي نسل امروز،و نيزقدرشناسي ازنياکاني که سازنده فرهنگ وتمدن مان بودند . بنا و پيشينه ي […]